Ảnh minh họa

Lọc máu chữa và ngăn ngừa bách bệnh?

Không khó để bắt gặp hàng loạt quảng cáo trên mạng xã hội, từ các phòng khám cho đến các cơ sở y tế nhỏ lẻ, đều rầm rộ giới thiệu về phương pháp lọc máu hiện đại với những công dụng "thần kỳ".

Các quảng cáo này thường hứa hẹn rằng chỉ cần thực hiện một buổi lọc máu kéo dài từ 2-3 tiếng, người bệnh có thể loại bỏ cholesterol, mỡ máu xấu, virus, kim loại nặng và các tạp chất độc hại trong cơ thể, từ đó giúp ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng như tim mạch, đột quỵ, xơ vữa động mạch hay các bệnh mạn tính khác. Thậm chí, "cải lão hoàn đồng", trẻ hóa được 10-20 năm tuổi.

Một số phòng khám còn đi xa hơn khi khẳng định rằng phương pháp lọc máu này không chỉ dành cho những người đang có bệnh mà ngay cả những người khỏe mạnh cũng có thể thực hiện để "phòng ngừa bệnh" – một khái niệm gây tranh cãi trong cộng đồng y học. Thậm chí, các cơ sở này còn mời chào chương trình khuyến mãi, giảm giá các buổi lọc máu chỉ từ 15 - 20 triệu đồng, và khẳng định rằng số lần lọc máu sẽ tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người.

Ảnh chụp trên MXH.

Cùng với những lời quảng cáo hấp dẫn, quy trình lọc máu cũng được miêu tả chi tiết, từ việc lấy máu từ tĩnh mạch, chuyển qua các bộ lọc để tách huyết tương và loại bỏ các chất gây hại như cholesterol xấu, vi khuẩn, virus, đến việc trả lại máu đã lọc sạch vào cơ thể người bệnh. Thời gian cho mỗi buổi lọc máu dao động từ 3 đến 4 giờ đồng hồ.

Một trong những quảng cáo đáng chú ý là lời hứa rằng phương pháp lọc máu sẽ giúp tẩy sạch tất cả các chất thải trong máu, giúp cơ thể khỏe mạnh và ngăn ngừa các bệnh lý nguy hiểm như tim mạch, đái tháo đường, gout, suy thận, và đặc biệt là đột quỵ. Thậm chí, một số cơ sở còn khẳng định rằng việc lọc máu định kỳ sẽ giúp duy trì sức khỏe lâu dài, phòng ngừa các bệnh lý trong tương lai.

Ảnh chụp trên MXH

Chị Nguyễn Thị Thu Hà (Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết: Tôi bị mỡ máu từ mấy năm nay. Tôi được một người bạn giới thiệu về công nghệ lọc máu để loại bỏ mỡ máu xấu, điều trị bệnh mỡ máu. Theo chân người bạn, tôi đã đến một trung tâm để được tư vấn. Khi nghe về công nghệ lọc máu, bản thân tôi cũng khá thích vì không chỉ khỏi mỡ máu mà còn làm trẻ hóa, kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, tôi băn khoăn vì chi phí cao so với điều kiện của gia đình. Vì vậy, cho đến hiện tại tôi vẫn chưa đăng ký liệu trình lọc máu.”

Nhiều chị em đã không ngại chi khoản tiền lớn để dùng phương pháp lọc máu. Ảnh chụp trên MXH

Bác sĩ Trần Văn Phúc, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn chia sẻ: "Cách đây một năm, có người bạn nói với tôi rằng, thế giới đang có một liệu pháp “thanh lọc máu” không chỉ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe mà còn có thể điều trị nhiều bệnh mãn tính, làm đẹp da, thậm chí có thể trì hoãn thời kì mãn kinh 10 năm và kéo dài tuổi thọ thêm 20 năm.

Công nghệ chăm sóc sức khoẻ hiện đại này đang được các nước phát triển như Châu Âu và Hoa Kỳ đề xuất thành một khái niệm sức khỏe mới về thanh lọc và giải độc máu, được giới thượng lưu Nhật Bản ưa chuộng. Giá của một liệu pháp "thần kì" như vậy chỉ mất khoảng 200 triệu. Ở Việt Nam, đã có những bên trung gian cung cấp cho người dân các dịch vụ lọc máu ở nước ngoài như Singapore hay Nhật Bản. Tôi gọi đây là liệu pháp “ma cà rồng”.

PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu: Cho đến thời điểm này chưa có khuyến cáo nào cho việc lọc máu DỰ PHÒNG!

PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y, cho biết gần đây nhiều người rủ nhau đi lọc máu để loại bỏ mỡ máu và nhiều bệnh khác. Nhiều cơ sở "nổ" rằng chỉ cần lọc máu không những xóa bỏ mỡ máu mà còn loại bỏ máu xấu sẽ ngăn ngừa đột quỵ, xơ vữa động mạch, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ...

Theo đó, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu khẳng định: “Tôi chỉ xin chia sẻ ý này. Nếu chỉ cần 2-3 tiếng với chi phí chưa đến chục triệu mà phòng ngừa được đột quỵ, rồi hết cả mỡ máu, tiểu đường... thì chắc bác sĩ tim mạch như tôi thất nghiệp. Một phương pháp thực sự hiệu quả sẽ được đưa vào hướng dẫn của các hội chuyên ngành nhưng cho đến thời điểm này chưa có khuyến cáo nào cho việc lọc máu DỰ PHÒNG!”.

PGS. TS Nguyễn Lân Hiếu tham gia hoạt động khám bệnh thiện nguyện. (Ảnh: FB NV)

PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu cũng cho biết thêm, lọc máu chỉ được chỉ định khi cần ĐIỀU TRỊ, nghĩa là khi đã được chẩn đoán xác định là có bệnh thực sự. Đây là phương pháp rất hiệu quả cứu sống nhiều bệnh nhân như suy thận, suy tim, nhiễm khuẩn nặng, viêm tụy cấp...

Ông khuyến cáo, người dân không nên mất tiền bạc và công sức cho việc thực hiện một thủ thuật "xâm lấn" mà hiệu quả chưa được chứng minh rõ ràng.

BS Trần Văn Phúc: 3 hậu quả nghiêm trọng có thể gây tử vong!

BS Trần Văn Phúc giải thích, những lời quảng cáo: “Lọc máu có thể làm đẹp, giúp trì hoãn kinh nguyệt 10 năm, kéo dài tuổi thọ thêm 20 năm”, không đúng sự thật. Nguyên lí lọc máu hiện đại nhất hiện nay cũng tương tự như chạy thận nhân tạo, rủi ro cực kì cao, trường hợp nặng có thể tử vong.

BS Trần Văn Phúc cho biết: Rủi ro của phương pháp thanh lọc máu như thẩm phân phúc mạc, chạy thận nhân tạo, siêu lọc máu cho đến DFPP, tất cả rủi ro đều như nhau, trong đó hội chứng mất cân bằng là phổ biến nhất, đông máu trong lòng mạch là di chứng dễ gây ra nhất, thuyên tắc khí là nguy hiểm nhất, có thể dẫn đến tử vong trong những trường hợp nghiêm trọng.

Đầu tiên là hội chứng mất cân bằng, đây là biến chứng mà hầu hết bệnh nhân sẽ gặp phải sau khi lọc máu. Đặc biệt đối với những bệnh nhân có nồng độ nitơ urê trong máu cao, họ có thể gặp một số triệu chứng khó chịu ở giai đoạn đầu của quá trình thanh lọc, chẳng hạn như buồn nôn, đau đầu, co giật, huyết áp cao, thậm chí hôn mê.

Thứ hai là đông máu nội mạch, có thể xảy ra sau khi lọc máu và là nguy cơ có khả năng xảy ra cao nhất. Về mặt lâm sàng, các yếu tố như hạ huyết áp, tuổi thọ của máy lọc máu, liều lượng heparin không đủ, là những nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng đông máu.

Ví dụ, những ai bị huyết khối tĩnh mạch chi dưới, thì chân sẽ sưng nóng đỏ và rất đau, dần dần lở loét hoại tử. Nếu huyết khối gây tắc động mạch chi dưới, thì sẽ làm cho chân lạnh toát, rồi hoại tử phải cắt cụt. Nhồi máu phổi, nhồi máu não, nhồi máu cơ tim đều là thảm họa. Đó là chưa kể tắc mạch thận, tắc mạch gan, tắc mạch mạc treo tràng.

Thứ ba là tắc mạch do bóng khí, xảy ra trong quá trình lọc máu nếu nhân viên y tế thao tác sơ suất, không khí có thể xâm nhập vào mạch máu gây ra thuyên tắc khí, có thể dẫn đến suy tim hoặc thậm chí tử vong ở bệnh nhân.

BS Nguyễn Huy Hoàng: khi nào chỉ định Phương pháp lọc huyết tương?

BS Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga (Bộ Quốc phòng) cho biết, đây là phương pháp lọc huyết tương hoặc thay huyết tương (plasma exchange) hay còn gọi là PEC, không mới trong lâm sàng nhưng cần chỉ định cẩn trọng vì có nhiều biến chứng đi kèm.

Phương pháp này thường được chỉ định khi người bệnh có tăng cholesterol, tăng mỡ máu, có yếu tố gia đình, dùng thuốc không đỡ, thì có thể mỗi tháng còn phải lọc vài lần. Hoặc cũng có thể áp dụng biện pháp này trong trường hợp viêm tụy mà có cholesterol tăng.

BS Hoàng cũng nhấn mạnh rằng, đối với người bình thường thì không nên áp dụng, ngoài ra vì lý do tốn tiền, không có tác dụng, nhiều biến chứng và cũng không có tác dụng phòng chống đột quỵ.

Sự thật về phương pháp lọc máu

Theo BS Phúc, thực ra, công nghệ lọc máu hiện đại nhất hiện nay là “trao đổi huyết tương kép – DFPP”, có bản chất như chạy thận nhân tạo.

BS Trần Văn Phúc phân tích, nhìn chung, các công nghệ lọc máu khác nhau, từ lọc màng bụng (thẩm phân phúc mạc), cho đến chạy thận nhân tạo, rồi đến siêu lọc máu như DFPP, thường được sử dụng ở những bệnh nhân rối loạn chức năng thận và chức năng gan, đóng vai trò phương pháp điều trị phụ trợ. Cho dù công nghệ thay thế y tế hiện tại có tốt đến đâu, thì nó vẫn kém hiệu quả hơn nhiều so với các cơ quan của chính cơ thể con người, chưa kể nhiều vấn đề lợi bất cập hại.

Hơn nữa, ngay cả khi những công nghệ DFPP được sử dụng trên bệnh nhân lâm sàng, tác dụng của chúng vẫn gây tranh cãi trong cộng đồng y tế. Ví dụ, nếu công nghệ DFPP được sử dụng ở bệnh nhân nhiễm trùng huyết, bằng chứng y tế vẫn chưa thể chứng minh rằng nó có thể cải thiện tiên lượng bệnh nhân.

Việc sử dụng những công nghệ này lên người khỏe mạnh và cho rằng chúng có tác dụng chăm sóc sức khỏe và có thể làm đẹp, tăng cường sức khoẻ, hay kéo dài tuổi thọ là một hành vi được các bác sĩ chân chính coi là “lừa đảo” ở thời điểm hiện tại. Không có tài liệu y khoa nghiêm ngặt nào xác nhận hoặc thậm chí đề cập rằng DFPP và các công nghệ lâm sàng khác có tác dụng chăm sóc sức khỏe. Việc lôi kéo những người khỏe mạnh sử dụng DFPP và các công nghệ lâm sàng khác để "chăm sóc sức khỏe" không chỉ là lừa đảo, gây hiểu nhầm, mà còn bất hợp pháp.

Ảnh minh họa

Theo đó, BS Phúc cũng đưa ra ví dụ cho dễ hiểu, với một người bị cholesterol máu tăng, nguyên nhân bao gồm 80% cholesterol nội sinh do rối loạn chuyển hoá, 20% do ăn uống hàng ngày. Nếu người đó sử dụng công nghệ DFPP chỉ 30 phút sau cholesterol máu trở về bình thường. Nhưng sau 3 – 7 ngày, lượng cholesterol máu trở lại như cũ, vì đây là bệnh lí của rối loạn chuyển hoá cùng với chế độ ăn uống, nên DFPP không giải quyết được vấn đề.

Những ai phải chạy thận nhân tạo đều hiểu. Không thể chạy thận một lần là khỏi hẳn. Những bệnh nhân suy thận mãn, phải chạy thận cả đời, có người một tuần chạy thận đến hai lần để loại bỏ các chất dư thừa độc hại.

Nhiều chuyên gia trên thế giới cho rằng, lí do khiến những kẻ lừa đảo thích sử dụng DFPP để đánh lừa công chúng có thể là do công nghệ này còn khá mới, người dân bình thường và thậm chí một số nhân viên y tế không hiểu rõ về nó.

Thiết nghĩ, trong khi phương pháp lọc máu có thể mang lại những lợi ích nhất định trong điều trị các bệnh lý đặc biệt, thì việc quảng bá rộng rãi và khẳng định tác dụng thần kỳ của nó đối với sức khỏe con người cần được xem xét thận trọng.

Người tiêu dùng cần phải tỉnh táo, thận trọng và tham khảo các ý kiến từ các bác sĩ chuyên khoa trước khi quyết định thực hiện bất kỳ phương pháp y tế nào, đặc biệt là khi quảng cáo thiếu minh bạch và chưa được chứng minh khoa học, đầy đủ.