Ông Felix Weidenkaff - Quyền Giám đốc, Chuyên gia Chính sách Việc làm và Thị trường lao động của Văn phòng ILO tại Việt Nam. Ảnh: ILO

Bước ngoặt từ khảo sát hàng quý và chuẩn hóa quốc tế

Theo ông Felix Weidenkaff, từ những thống kê đơn giản, Việt Nam đã có một hành trình chuyển mình mạnh mẽ. Đầu những năm 2010 là bước ngoặt quan trọng khi Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê) khởi động quá trình hiện đại hóa. Dấu mốc lớn của quá trình này là việc triển khai Khảo sát Lao động Việc làm hàng quý từ năm 2011. Lần đầu tiên, Việt Nam có khả năng theo dõi gần như theo thời gian thực các xu hướng việc làm, thất nghiệp, giúp Chính phủ phản ứng chính sách kịp thời hơn.

Việt Nam cũng thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc hài hòa hóa dữ liệu với chuẩn mực quốc tế, phối hợp chặt chẽ với ASEAN, ILO và các chuyên gia. Bài viết nhấn mạnh năm 2025 sẽ đánh dấu 5 năm Việt Nam áp dụng các tiêu chuẩn của Hội nghị quốc tế lần thứ 19 của các nhà Thống kê Lao động (ICLS). Nhờ những nỗ lực này, Việt Nam đã trở thành một trong số ít các nước đang phát triển ở châu Á có khả năng sản xuất dữ liệu thống kê lao động kịp thời, chất lượng cao và có thể so sánh quốc tế, một thành tựu được các đối tác quốc tế ghi nhận rộng rãi.

Dữ liệu tin cậy - phản ứng kịp thời với biến động thị trường

Giá trị của hệ thống thống kê được thể hiện rõ nhất trong giai đoạn khủng hoảng. Khi đại dịch COVID-19 bùng phát năm 2020, mạng lưới thống kê đã phát huy vai trò đặc biệt quan trọng. Chỉ trong vài tháng, Cục Thống kê đã công bố các báo cáo chuyên đề phản ánh tác động của đại dịch, cung cấp dữ liệu quý giá giúp Chính phủ đưa ra các chính sách hỗ trợ đúng đối tượng, kịp thời.

Một tiến bộ nổi bật khác là việc đo lường và công bố lao động phi chính thức, cùng với việc thí điểm đo lường lao động trên nền tảng số (digital platform work). Nhận thấy sự gia tăng của lao động như lái xe công nghệ hay giao hàng, Việt Nam đã tiên phong thử nghiệm thu thập thông tin về nhóm này, trở thành một trong những quốc gia đầu tiên ở châu Á từng bước ghi nhận kinh tế nền tảng trong thống kê lao động chính thức.

Ông Felix Weidenkaff nhận định: “Cách tiếp cận chủ động và tiên phong đó khẳng định hệ thống thống kê của Việt Nam không chỉ vững mạnh, mà còn linh hoạt, thích ứng và hướng tới tương lai - luôn bảo đảm dữ liệu phản ánh đúng, kịp thời và toàn diện bức tranh việc làm đang thay đổi nhanh chóng”.

Hướng tới tương lai bằng chuyển đổi số và hợp tác quốc tế

Khi Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển dựa trên tri thức và công nghệ, nhu cầu về dữ liệu lao động chất lượng cao, kịp thời và chi tiết ngày càng trở nên cấp thiết. Để đáp ứng yêu cầu này, các nỗ lực hiện đại hóa khảo sát, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong xử lý và tích hợp dữ liệu đang đặt nền tảng vững chắc cho thế hệ thống kê lao động tiếp theo. Những đổi mới này không chỉ nâng cao chất lượng dữ liệu mà còn tăng hiệu quả toàn hệ thống, giúp thống kê Việt Nam theo kịp tốc độ của kỷ nguyên số.

Thành công của thống kê lao động Việt Nam, theo ông Felix, là kết quả của sự hợp tác bền chặt giữa các cơ quan trong nước và các tổ chức quốc tế. Thông qua hợp tác, các bên đã cùng nhau tăng cường năng lực kỹ thuật cho đội ngũ thống kê, đẩy mạnh phổ biến dữ liệu và thúc đẩy việc sử dụng thống kê trong hoạch định chính sách. Không chỉ dừng lại ở việc học hỏi, Việt Nam còn trở thành một thành viên tích cực, chủ động trong các diễn đàn khu vực và toàn cầu về đo lường lao động, tự tin chia sẻ kinh nghiệm và truyền cảm hứng cho các quốc gia láng giềng.

Kết thúc bài viết, ông Felix Weidenkaff đã gửi gắm một thông điệp đầy ý nghĩa: “Thống kê không chỉ là những con số - đó là nền tảng để hiểu cuộc sống con người, xây dựng chính sách công bằng và kiến tạo tương lai bao trùm. Dưới chủ đề toàn cầu “Thúc đẩy thay đổi bằng thống kê và dữ liệu chất lượng vì mọi người”, Việt Nam là minh chứng sống động cho tinh thần đó - nơi mỗi con số kể một câu chuyện, và mỗi câu chuyện góp phần dựng xây một đất nước vững mạnh hơn”.

Ý nghĩa đối với người lao động: Khi con số không chỉ là con số

Những tiến bộ về thống kê lao động mang lại lợi ích gián tiếp nhưng vô cùng sâu sắc cho người lao động.

Thứ nhất, khi dữ liệu về việc làm, thất nghiệp, thu nhập ngày càng chính xác, các chính sách an sinh xã hội sẽ được xây dựng hiệu quả hơn. Các gói hỗ trợ, chương trình bảo hiểm thất nghiệp hay đào tạo lại nghề sẽ được thiết kế đúng và trúng đối tượng, đảm bảo người lao động thực sự được hưởng lợi.

Thứ hai, việc thống kê chính thức cả khu vực lao động phi chính thức và lao động trên nền tảng số là bước đi quan trọng đầu tiên để công nhận và bảo vệ quyền lợi cho nhóm lao động này. Từ những con số đó, các chính sách về bảo hiểm xã hội, y tế và an toàn lao động có thể được xây dựng để bao phủ cả những người tài xế công nghệ hay lao động tự do, vốn chịu nhiều thiệt thòi.

Cuối cùng, một hệ thống thống kê minh bạch, được quốc tế công nhận sẽ xây dựng niềm tin rằng các quyết sách ảnh hưởng đến người lao động đều dựa trên bằng chứng khoa học. Rõ ràng, một hệ thống thống kê hiện đại chính là nền móng cho một thị trường lao động công bằng và bền vững hơn, mang lại lợi ích thiết thực cho mọi người lao động tại Việt Nam.

Bài viết của ông Felix Weidenkaff cung cấp một cái nhìn toàn cảnh, chuyên sâu và đầy tích cực về quá trình phát triển của ngành thống kê lao động Việt Nam. Với tư cách là đại diện của một tổ chức quốc tế uy tín như ILO, những đánh giá của ông không chỉ mang tính chuyên môn cao mà còn là sự ghi nhận khách quan cho những nỗ lực không ngừng của Việt Nam.

Hành trình của thống kê lao động Việt Nam là một ví dụ điển hình về việc biến dữ liệu thành công cụ mạnh mẽ để hoạch định chính sách, ứng phó với khủng hoảng và hướng tới phát triển bền vững, vì lợi ích của mọi người dân.

Xem thêm video được nhiều người quan tâm:

Thị trường lao động toàn cầu chững lại, ILO cảnh báo nguy cơ bất ổn gia tăng Báo cáo mới nhất của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vừa công bố cho thấy, thị trường lao động toàn cầu đang đối ...

Khai thác tiềm năng của cách mạng số để xây dựng nơi làm việc an toàn, lành mạnh hơn Nhân Ngày Thế giới về An toàn và Sức khỏe tại nơi làm việc, bà Kaori Nakamura-Osaka, Trợ lý Tổng Giám đốc, kiêm Giám đốc ...

Lãnh đạo ILO: Đã đến lúc đặt quyền lợi người lao động vào trung tâm tăng trưởng Trong bài viết mới nhất của mình, bà Kaori Nakamura-Osaka, Trợ lý Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc Khu vực châu Á và Thái Bình ...