Lễ khởi động Dự án “Việt Nam 2000” về an toàn giao thông. Ảnh: WHO

Từ thực trạng đau lòng đến một cam kết hành động lịch sử

Ngày 14/10/2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam và Quỹ Phòng chống Thương vong Châu Á (AIP Foundation) đã chính thức khởi động Dự án “Việt Nam 2000” về an toàn giao thông. Đây không chỉ là một sự kiện đơn lẻ, mà là sự ra đời của một liên minh mạnh mẽ, với sự tham gia của 15 đối tác khác đến từ các tổ chức xã hội dân sự, giới học thuật, khu vực tư nhân và các tổ chức phát triển quốc tế, nhằm hỗ trợ Chính phủ Việt Nam tăng cường an toàn giao thông đường bộ cho trẻ em và thanh thiếu niên.

Tầm nhìn chung của quan hệ đối tác này là giảm thiểu những mất mát đau thương do tai nạn giao thông gây ra cho trẻ em và thanh thiếu niên tại Việt Nam - từ hơn 2.000 ca tử vong mỗi năm xuống còn bằng không. Đây là một sáng kiến chung của WHO và Quỹ AIP, với sự hỗ trợ tài chính từ Sáng kiến An toàn Giao thông Toàn cầu của Bloomberg Philanthropies và Quỹ FIA. Các đối tác sáng lập khác bao gồm những tên tuổi uy tín như UNICEF, UNESCO, Đại sứ quán Nhật Bản và Thụy Điển, Chương trình Đánh giá Đường bộ Quốc tế (iRAP), và Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam.

Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia. Ảnh: WHO

Phát biểu tại lễ ra mắt, ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, đã nói lên mối quan tâm chung, đó là tính mạng và sự an toàn của trẻ em, thanh thiếu niên - thế hệ tương lai của đất nước - trên các tuyến đường giao thông. “Hàng năm, tai nạn giao thông cướp đi sinh mạng của khoảng 2.000 em nhỏ tại Việt Nam, nó không chỉ là một con số thống kê khô khan, mà là những nỗi đau, nhiều gia đình mất mát, không còn nguyên vẹn và là lời nhắc nhở nghiêm khắc rằng: Chúng ta cần làm nhiều hơn nữa - mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn - để bảo vệ các em” - ông Thành nhấn mạnh.

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam. Ảnh WHO

Trong khi đó, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam chia sẻ thêm: “Số trẻ em tử vong do tai nạn giao thông tại Việt Nam đang giảm dần, nhưng chúng ta cần làm nhiều hơn nữa. Mỗi sinh mạng mất đi đều là một mất mát quá lớn. Trẻ em phụ thuộc vào người lớn để được bảo vệ, và chúng ta cần đặt sự an toàn của các em khi tham gia giao thông lên hàng đầu. An toàn giao thông là trách nhiệm của tất cả mọi người. Quan hệ đối tác này là hành động thiết thực nhằm hỗ trợ nỗ lực của Chính phủ trong việc bảo vệ những người tham gia giao thông nhỏ tuổi và dễ bị tổn thương nhất tại Việt Nam”.

Lộ trình hành động đa ngành và các giải pháp trọng tâm

Dự án “Việt Nam 2000” không chỉ dừng lại ở những tuyên bố, mà vạch ra một lộ trình hành động cụ thể, dựa trên bằng chứng và tập trung vào kết quả. Đây là quan hệ đối tác cấp quốc gia đầu tiên thuộc loại hình này, tập hợp các bộ ngành của Chính phủ, tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, trường đại học và nhiều bên liên quan khác để thúc đẩy chính sách, cơ sở hạ tầng và thay đổi hành vi.

Những thách thức cụ thể mà quan hệ đối tác sẽ tập trung giải quyết bao gồm 3 lĩnh vực đã được chứng minh là hiệu quả nhất trong việc bảo vệ trẻ em khỏi chấn thương và tử vong do tai nạn giao thông:

Thứ nhất là an toàn xe máy, đảm bảo tất cả trẻ em đều đội mũ bảo hiểm an toàn, đạt chuẩn và giá cả phải chăng, phù hợp với điều kiện tại Việt Nam.

Thứ hai là khu vực trường học an toàn, hướng tới việc đảm bảo lái xe an toàn, với cơ sở hạ tầng giao thông phù hợp, đặc biệt vào thời điểm đông đúc như khi đưa đón học sinh.

Thứ ba là hệ thống ghế an toàn cho trẻ em, hỗ trợ triển khai luật mới có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, yêu cầu trẻ em dưới 10 tuổi hoặc cao dưới 135 cm phải được ngồi ghế an toàn khi di chuyển bằng ô tô.

Ông Greig F. Craft, Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Quỹ AIP. Ảnh: WHO

Ngay sau lễ ra mắt, một hội thảo thực hành về an toàn mũ bảo hiểm đã được tổ chức, cho thấy cam kết chuyển từ giai đoạn ra mắt sang hành động cụ thể. Ông Greig F. Craft, Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Quỹ AIP, chia sẻ: “Quỹ AIP rất tự hào khi thấy quan hệ đối tác nhanh chóng chuyển từ giai đoạn ra mắt sang hành động cụ thể. Hội thảo về mũ bảo hiểm hôm nay cho thấy điều gì là khả thi khi chúng ta kết hợp kiến thức, nguồn lực và quyết tâm để bảo vệ những thành viên nhỏ tuổi nhất trong cộng đồng”. Ông cũng cho biết các hoạt động tiếp theo như hội thảo về Hệ thống ghế an toàn cho trẻ em sẽ được tổ chức nhằm chuẩn bị cho việc thực thi luật mới.

Bà Nguyễn Thị Thanh Hòa, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam. Ảnh: WHO

Sự ủng hộ từ các tổ chức xã hội cũng vô cùng mạnh mẽ. Bà Nguyễn Thị Thanh Hòa, Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam, khẳng định: “Chúng tôi hoan nghênh cách tiếp cận đa ngành và kỹ thuật, tập trung vào các giải pháp dựa trên bằng chứng khoa học để bảo vệ trẻ em và thanh thiếu niên”. Hội cam kết sẽ đồng hành tích cực cùng Nhóm đối tác, từ việc thu nhận ý kiến cộng đồng, tăng cường truyền thông đến thúc đẩy sự thay đổi hành vi bền vững.

Sự ra đời của Dự án “Việt Nam 2000” đánh dấu một bước tiến quan trọng trong công tác bảo vệ trẻ em tại Việt Nam. Điểm khác biệt lớn nhất của sáng kiến này không nằm ở mục tiêu, mà ở phương thức thực hiện. Thay vì các chiến dịch nhỏ lẻ, dự án đã quy tụ được một liên minh đa ngành chưa từng có, từ các cơ quan hoạch định chính sách của Chính phủ, các tổ chức quốc tế hàng đầu, đến các tổ chức xã hội dân sự và khu vực tư nhân.

Cách tiếp cận này hứa hẹn sẽ giải quyết được những “điểm nghẽn” cố hữu. Việc tập trung vào 3 lĩnh vực can thiệp trọng yếu (mũ bảo hiểm, ghế an toàn ô tô, khu vực trường học) dựa trên bằng chứng khoa học cho thấy một chiến lược rõ ràng, không dàn trải. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở khâu thực thi và thay đổi hành vi trong cộng đồng.

Thành công của dự án sẽ không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các đối tác, mà còn cần sự cam kết mạnh mẽ trong việc thực thi pháp luật và quan trọng hơn cả, là sự chuyển biến trong nhận thức của mỗi gia đình, mỗi người tham gia giao thông. Dự án đã cung cấp một lộ trình và một niềm hy vọng, biến mục tiêu “không còn trẻ em tử vong vì tai nạn giao thông” từ một khẩu hiệu trở thành một khả năng có thể đạt được.