Lựa chọn nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ là hành động nuôi dưỡng tự nhiên nhất mà còn là một quyết định mang lại những giá trị bền vững.

Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) đã đưa ra những hướng dẫn cụ thể để hưởng ứng Tuần lễ thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ (diễn ra từ ngày 1-7/8).

Được khởi xướng toàn cầu bởi Liên minh Thế giới Hành động vì Nuôi con bằng sữa mẹ (WABA), WHO và UNICEF, sự kiện thường niên này đã trở thành chiến dịch quan trọng nhất nhằm bảo vệ, thúc đẩy và hỗ trợ việc nuôi con bằng sữa mẹ trên toàn thế giới.

Năm 2025, với chủ đề “Ưu tiên Nuôi con bằng sữa mẹ: Tạo dựng hệ thống hỗ trợ bền vững”, chiến dịch không chỉ tập trung vào lợi ích dinh dưỡng mà còn làm nổi bật một khía cạnh cấp thiết: sức mạnh bảo vệ môi trường của sữa mẹ.

Từ giọt sữa mẹ đến hành tinh xanh: Dấu chân carbon của lựa chọn nuôi dưỡng

Một trong những thông tin gây ấn tượng mạnh mẽ nhất được Bộ Y tế công bố, dựa trên các báo cáo khoa học uy tín được đăng tải trên tạp chí y khoa The BMJ và từ WABA, là mối liên hệ trực tiếp giữa việc cho con bú và giảm phát thải khí nhà kính. Theo đó, nếu các bà mẹ có con dưới 6 tháng tuổi cho con bú hoàn toàn thêm chỉ 1 tháng, tác động tích cực đến môi trường có thể tương đương với việc trồng thêm 300.000 cây xanh.

Con số đáng kinh ngạc này xuất phát từ việc phân tích “dấu chân carbon” khổng lồ của ngành công nghiệp sản xuất sữa công thức. Toàn bộ vòng đời của một hộp sữa, từ chăn nuôi bò sữa (phát thải khí metan), sản xuất công nghiệp (tiêu tốn năng lượng để thanh trùng, sấy khô), vận chuyển xuyên quốc gia, cho đến năng lượng để đun sôi nước tiệt trùng và xử lý rác thải bao bì (nhựa, kim loại), đều tạo ra gánh nặng lớn cho môi trường. Các báo cáo chỉ ra, chỉ riêng tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình, ngành công nghiệp này có thể phát thải tới 7,5 tỷ kg CO₂ và tiêu tốn 2,6 tỷ m³ nước mỗi năm - một lượng nước đủ để lấp đầy hơn một triệu bể bơi Olympic.

Ngược lại, sữa mẹ được ví như một “thực phẩm zero carbon” hoàn hảo. Đây là nguồn tài nguyên thiên nhiên, tái tạo, được sản xuất và cung cấp cho trẻ mà không cần bao bì, không gây ô nhiễm, không tốn năng lượng vận chuyển, giúp giảm áp lực đáng kể lên hệ sinh thái.

Nền tảng sức khỏe cho trẻ với công thức vàng “1 + 6 + 24”

Bên cạnh lợi ích môi trường, Bộ Y tế tái khẳng định vai trò không thể thay thế của sữa mẹ. Được WHO xem là “liều vaccine đầu đời”, sữa mẹ cung cấp một cách hoàn hảo các kháng thể và dưỡng chất mà không một sản phẩm nào có thể sao chép được. Để tối ưu hóa lợi ích kép này, Bộ Y tế kêu gọi cộng đồng và các gia đình ghi nhớ và thực hành công thức vàng “1 + 6 + 24”:

1 giờ đầu: Cho trẻ thực hiện da kề da với mẹ và bú sớm ngay trong giờ đầu sau sinh. Việc này không chỉ giúp ổn định thân nhiệt, nhịp tim, đường huyết cho trẻ mà còn giúp trẻ nhận được những giọt sữa non đầu tiên (colostrum) giàu kháng thể nhất.

6 tháng đầu: Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ, không cho trẻ ăn hoặc uống bất cứ thứ gì khác, kể cả nước lọc, vì sữa mẹ đã cung cấp đủ nước và việc cho trẻ uống thêm có thể làm giảm lượng sữa mẹ trẻ bú, đồng thời tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Để duy trì việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, sự hỗ trợ từ gia đình và một không gian yên tĩnh, an toàn là yếu tố không thể thiếu trong việc "xây dựng hệ thống hỗ trợ bền vững" cho người mẹ.

24 tháng (và hơn thế): Tiếp tục cho trẻ bú mẹ cùng với chế độ ăn dặm hợp lý cho đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn. Sau 6 tháng, sữa mẹ tiếp tục là nguồn cung cấp hơn một nửa nhu cầu dinh dưỡng của trẻ và vẫn chứa các yếu tố bảo vệ quan trọng.

Việc thực hành này được bảo vệ bởi khung pháp lý của Việt Nam, đặc biệt là Nghị định 100/2014/NĐ-CP, nghiêm cấm các hình thức quảng cáo, tiếp thị sản phẩm thay thế sữa mẹ cho trẻ dưới 24 tháng tuổi nhằm bảo vệ các bà mẹ khỏi thông tin sai lệch, gây nhiễu.

Xây dựng hệ thống hỗ trợ bền vững - trách nhiệm của cả xã hội

Chủ đề của Tuần lễ Nuôi con bằng sữa mẹ năm 2025 nhấn mạnh rằng, để một bà mẹ có thể nuôi con bằng sữa mẹ thành công, nỗ lực của cá nhân là chưa đủ. Điều này đòi hỏi một “hệ thống hỗ trợ bền vững” từ gia đình, cộng đồng, nơi làm việc và toàn xã hội.

Tại cơ sở y tế: Các bệnh viện phải là pháo đài đầu tiên bảo vệ việc nuôi con bằng sữa mẹ, từ việc thực hiện nghiêm túc “10 bước Nuôi con bằng sữa mẹ thành công” đến việc tư vấn, hướng dẫn kỹ năng cho các bà mẹ.

Tại nơi làm việc: Đây là mắt xích quan trọng quyết định việc duy trì nuôi con bằng sữa mẹ của lao động nữ. Theo Bộ luật Lao động, lao động nữ trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi được nghỉ 60 phút mỗi ngày để vắt, trữ sữa hoặc cho con bú. Để quyền này được thực thi, vai trò của doanh nghiệp và tổ chức Công đoàn là cực kỳ quan trọng trong việc đối thoại, thiết lập phòng vắt, trữ sữa riêng tư, sạch sẽ, có nguồn điện, nguồn nước và tủ lạnh bảo quản. Đây không phải là một đặc ân, mà là một điều kiện làm việc cần thiết cho lao động nữ đang nuôi con nhỏ.

Tại cộng đồng: Sự ủng hộ từ người chồng, sự chia sẻ việc nhà của gia đình, và một cái nhìn cảm thông, không phán xét từ xã hội sẽ giúp người mẹ giảm bớt áp lực, tự tin nuôi con bằng sữa mẹ ở bất cứ đâu.

Đầu tư cho sữa mẹ là đầu tư cho tương lai bền vững của nhân loại

Tuần lễ thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ năm 2025 không chỉ là một chiến dịch y tế thường niên, mà là một lời kêu gọi mạnh mẽ, tái định vị vai trò của việc nuôi con bằng sữa mẹ trong bối cảnh toàn cầu hiện đại. Chiến dịch đã chứng minh một cách thuyết phục rằng hành động nuôi dưỡng thiêng liêng và bản năng nhất không chỉ là sự khởi đầu tối ưu cho sức khỏe của một con người, mà còn là một giải pháp xanh, thiết thực và hiệu quả để đối phó với những thách thức cấp bách của biến đổi khí hậu.

Thông điệp “Tạo dựng hệ thống hỗ trợ bền vững” là một lời nhắc nhở rằng gánh nặng và trách nhiệm này không thể đặt trọn lên vai người mẹ. Nó đòi hỏi sự chung tay của cả một hệ thống: từ các nhà hoạch định chính sách, sự tận tâm của nhân viên y tế, sự thấu hiểu và hành động thực tế từ các doanh nghiệp, tổ chức Công đoàn, và quan trọng nhất, là sự đồng hành của gia đình và toàn xã hội.

Mỗi giọt sữa mẹ trao đi không chỉ là dòng dinh dưỡng vô giá cho một đứa trẻ, mà còn là một lá phiếu cho một tương lai khỏe mạnh, một cam kết cho một hành tinh xanh. Đầu tư vào nuôi con bằng sữa mẹ, vì vậy, chính là đầu tư vào sự sống bền vững của cả nhân loại.

Video về hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ tại nơi làm việc (nguồn: UNICEF)