Bà Kaori Nakamura-Osaka, Trợ lý Tổng Giám đốc kiêm Giám đốc Khu vực châu Á và Thái Bình Dương của Tổ chức lao động quốc tế (ILO). Ảnh: ILO

Thực trạng đáng báo động sau những con số nghìn tỷ USD

Trong bài viết của mình, bà Kaori Nakamura-Osaka đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về vai trò của lực lượng lao động châu Á - Thái Bình Dương. Gần nửa tỷ người trong khu vực, từ ngành điện tử ở Việt Nam đến may mặc ở Bangladesh, đang là “xương sống” cho các chuỗi cung ứng toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD. Họ chính là những người tạo ra các sản phẩm thiết yếu cho cuộc sống hàng ngày trên khắp thế giới.

Tuy nhiên, đằng sau sức mạnh kinh tế to lớn đó là những thách thức không hề nhỏ. Rất nhiều công việc vẫn mang tính bấp bênh, không chính thức, hoặc được thuê ngoài qua các chuỗi thầu phụ thiếu minh bạch. Điều này đặt người lao động ra ngoài tầm giám sát và bảo vệ của pháp luật.

Bà Kaori Nakamura-Osaka nhấn mạnh, tình trạng này “tạo điều kiện cho tình trạng bóc lột tồn tại, từ điều kiện làm việc không an toàn và bất công đến lao động trẻ em và lao động cưỡng bức”. Bên cạnh đó, các vấn đề như thiếu an sinh xã hội đầy đủ hay khoảng cách lương theo giới vẫn còn tồn tại dai dẳng, gây ra nhiều bất công cho người lao động.

Việc làm thỏa đáng: Lợi ích cho cả người lao động và doanh nghiệp

Tuy nhiên, lãnh đạo ILO không cho rằng những thách thức này là vấn đề không thể giải quyết. Lời giải đáp nằm ở việc thúc đẩy “việc làm thỏa đáng” - một khái niệm bao hàm việc làm có năng suất, mang lại thu nhập công bằng, an toàn tại nơi làm việc, bảo trợ xã hội cho gia đình, và có sự tham gia của người lao động vào các quyết định ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.

Khi người lao động được đối xử công bằng và có tiếng nói, họ sẽ gắn bó và làm việc hiệu quả hơn, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Đây là một mối quan hệ hai chiều cùng có lợi.

Như bà Kaori Nakamura-Osaka đã khẳng định: “Việc làm thỏa đáng không chỉ là điều đúng đắn cần làm mà nó còn tốt cho cả doanh nghiệp”. Việc đầu tư vào người lao động chính là đầu tư vào sự ổn định và hiệu quả của chuỗi cung ứng, giúp giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy hiệu năng xuất khẩu.

Để làm được điều này, các quốc gia cần có những chính sách đúng đắn, củng cố các thể chế, xây dựng năng lực cho các cơ quan chức năng và quan trọng nhất là phải trao quyền cho người lao động, đảm bảo tiếng nói của họ được lắng nghe và tôn trọng.

Tăng trưởng công bằng hay đánh đổi bằng nhân phẩm?

Thế giới đang ở trong một giai đoạn chuyển đổi thương mại mạnh mẽ, mang lại cả cơ hội và nguy cơ. Đây chính là thời điểm quan trọng để khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi chiếm phần lớn hoạt động thương mại toàn cầu, tự định hình một con đường phát triển riêng. Một con đường không chỉ tuân thủ các quy tắc do nơi khác đặt ra, mà còn phải xây dựng được một mô hình quản trị lao động công bằng, bền vững và có sức chống chịu cao.

Đứng trước ngã ba đường, khu vực phải đưa ra lựa chọn. Và bà Kaori Nakamura-Osaka đã vạch rõ 2 con đường: “Hoặc là chúng ta có thể tiếp tục bám vào những mô hình chạy theo chi phí thấp nhất mà phải đánh đổi bằng nhân phẩm, hoặc chúng ta có thể xây dựng một con đường mà ở đó tăng trưởng được chia sẻ và các quyền được tôn trọng”. Đây chính là lời kêu gọi hành động để tạo ra một thế giới việc làm tốt đẹp hơn cho nhiều thế hệ mai sau.

Nâng cao năng lực cạnh tranh từ việc đảm bảo quyền lợi người lao động

Bài viết của lãnh đạo ILO có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc đối với Việt Nam. Được nhắc đến như một trung tâm sản xuất điện tử quan trọng, Việt Nam đang tham gia ngày càng sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu và trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư. Điều này mang lại cơ hội việc làm cho hàng triệu lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, những thách thức mà bài viết nêu ra cũng chính là những vấn đề Việt Nam đang đối mặt và nỗ lực giải quyết: nâng cao chất lượng việc làm, mở rộng độ bao phủ của an sinh xã hội, đảm bảo an toàn lao động và thúc đẩy đối thoại tại nơi làm việc. Trong bối cảnh hiện nay, việc theo đuổi mô hình “việc làm thỏa đáng” không chỉ là trách nhiệm mà còn là con đường tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thông điệp của bà Kaori Nakamura-Osaka là một sự gợi mở quan trọng, thúc giục Việt Nam tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường thực thi pháp luật và tạo điều kiện để tiếng nói của người lao động thực sự trở thành một phần trong quá trình phát triển. Đó là cách để đảm bảo rằng sự tăng trưởng kinh tế sẽ đi đôi với tiến bộ xã hội, mang lại lợi ích hài hòa cho cả doanh nghiệp, người lao động và toàn xã hội.