Việc làm xanh là những công việc bền vững trong mọi lĩnh vực kinh tế – từ nông nghiệp, công nghiệp, đến dịch vụ và hành chính. Ảnh minh họa: ManpowerGroup

Định nghĩa lại “việc làm” trong kỷ nguyên xanh

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), việc làm xanh là những công việc bền vững trong mọi lĩnh vực kinh tế – từ nông nghiệp, công nghiệp, đến dịch vụ và hành chính – góp phần bảo tồn, phục hồi và nâng cao chất lượng môi trường. Các vị trí này giúp giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và nguyên liệu, giảm thiểu ô nhiễm và hỗ trợ thích ứng với biến đổi khí hậu.

Không chỉ có một định nghĩa duy nhất, “việc làm xanh” hiện nay được phân chia thành nhiều sắc thái. Theo phân loại của ManpowerGroup, có năm nhóm chính:

Việc làm xanh (Green Jobs): Những vị trí đang góp phần vào bảo vệ môi trường mà không cần kỹ năng mới, ví dụ: nhân viên thu gom rác tái chế, công nhân phân loại rác thải.

Việc làm xanh hóa (Greening Jobs): Các công việc đang dần tăng tác động tích cực tới môi trường và đòi hỏi một số kỹ năng mới, ví dụ: kỹ sư xây dựng áp dụng tiêu chuẩn tiết kiệm năng lượng, nhân viên logistics tối ưu hóa tuyến đường giảm phát thải.

Việc làm xanh+ (Green+ Jobs): Những công việc mới được tạo ra hoàn toàn để phục vụ mục tiêu phát triển bền vững, ví dụ: Chuyên viên quản lý phát thải carbon, kỹ sư năng lượng tái tạo, chuyên gia kinh tế khí hậu.

Việc làm xanh ngọc (Turquoise Jobs): Các vị trí trong bộ phận kinh doanh cốt lõi như tài chính, CNTT, marketing, quản trị… có tác động chiến lược đến phát triển bền vững, ví dụ: giám đốc tài chính tích hợp tiêu chí ESG, chuyên viên truyền thông phát triển bền vững.

Việc làm không xanh (Non-green Jobs): Các công việc không đóng góp trực tiếp cho môi trường bền vững, ví dụ: Thợ cơ khí truyền thống, nhân viên lễ tân, lái xe cá nhân.

Đáng chú ý, việc làm xanh không còn là lãnh địa riêng của các ngành “xanh truyền thống” như nông nghiệp hữu cơ hay tái chế. Ngày càng nhiều lĩnh vực – từ sản xuất, logistics, đến kế toán, nhân sự – đều đang “xanh hóa” quy trình, sản phẩm và dịch vụ. Đây không chỉ là sự tiến hóa của thị trường lao động, mà còn là chuyển đổi căn bản trong nhận thức phát triển.

“Lao động an toàn” rở thành quyền cơ bản của người lao động. Ảnh minh họa: ManpowerGroup

Việc làm xanh: Nơi môi trường và an toàn nghề nghiệp giao thoa

Một điểm nổi bật trong khái niệm việc làm xanh chính là mối liên hệ chặt chẽ với môi trường làm việc an toàn – sức khỏe nghề nghiệp. Tài liệu của ManpowerGroup cho thấy hàng loạt vị trí việc làm xanh hiện nay có vai trò trực tiếp trong cải thiện điều kiện lao động: từ kỹ sư xử lý nước, kỹ sư bao bì sinh học, kỹ sư sản xuất bền vững đến chuyên viên EHS (An toàn – Sức khỏe – Môi trường).

Công việc của một chuyên viên EHS không chỉ dừng lại ở tuân thủ pháp luật mà còn bao gồm thiết kế chính sách, giám sát hiện trường, điều tra sự cố và đào tạo nội bộ – nhằm đảm bảo môi trường làm việc không gây hại cho con người lẫn hệ sinh thái. Họ là những người tiên phong trong việc tích hợp tiêu chuẩn môi trường vào quy trình sản xuất.

Bên cạnh đó, các ngành như công nghiệp ô tô, xây dựng, khai khoáng đang trải qua những cuộc cách mạng xanh thực sự. Khi công nghệ xe điện lên ngôi, quy trình sản xuất mới đòi hỏi kỹ năng về năng lượng, an toàn điện, xử lý chất thải và đánh giá rủi ro. Từ đó, đặt ra yêu cầu đào tạo liên ngành – kết hợp giữa kỹ thuật, an toàn và môi trường.

Rõ ràng, trong dòng chảy việc làm xanh, khái niệm “lao động an toàn” không chỉ là tuân thủ – mà là một phần của chiến lược phát triển bền vững. Đó là nơi quyền được bảo vệ môi trường sống và làm việc lành mạnh trở thành quyền cơ bản của người lao động.

Vai trò công đoàn trong chuyển dịch xanh

Trong hành trình hướng tới một thị trường lao động xanh – sạch – bền vững, tổ chức Công đoàn không thể đứng ngoài cuộc. Không chỉ là người đại diện bảo vệ quyền lợi, Công đoàn hoàn toàn có thể đóng vai trò cầu nối đào tạo, giám sát thực thi và thúc đẩy các sáng kiến xanh tại doanh nghiệp.

Trước hết, công đoàn cần chủ động đưa nội dung “việc làm xanh – môi trường an toàn” vào các chương trình đối thoại tại nơi làm việc, gắn với thương lượng tập thể về điều kiện lao động, sức khỏe và đào tạo nghề. Ở cấp ngành và liên đoàn địa phương, công đoàn có thể tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng xanh cơ bản cho đoàn viên, đặc biệt là nhóm lao động phổ thông – những người đang loay hoay giữa thay đổi nghề nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Thứ hai, công đoàn có thể tham gia giám sát quá trình “xanh hóa” sản xuất – đảm bảo không vì mục tiêu môi trường mà hy sinh quyền lợi lao động. Việc đầu tư công nghệ sạch, cải tiến thiết bị, giảm phát thải phải đi cùng với đảm bảo công ăn việc làm, thu nhập và điều kiện làm việc phù hợp.

Cuối cùng, với mạng lưới kết nối rộng, công đoàn có thể trở thành lực lượng nòng cốt trong tuyên truyền, cổ vũ văn hóa “lao động xanh”, “an toàn xanh” – góp phần thay đổi nhận thức từ gốc rễ trong lực lượng lao động.

Kết quả khảo sát của ManpowerGroup. Ảnh: ĐVCC

Khi thế hệ trẻ chọn “xanh” làm định hướng

Một điểm nhấn đáng chú ý trong các khảo sát gần đây là sự dịch chuyển giá trị nghề nghiệp ở nhóm lao động trẻ. Theo Khảo sát Lực lượng Lao động Xanh (ManpowerGroup, 10/2023), có tới 66% lao động thuộc thế hệ Z và 71% thế hệ Y sẵn sàng đón nhận quá trình chuyển đổi xanh tại doanh nghiệp. Đặc biệt, 35% người lao động cho biết họ quan tâm đến danh tiếng “xanh” của doanh nghiệp khi lựa chọn việc làm – và con số này lên tới 45% ở nhóm Gen Z.

Không chỉ dừng lại ở lựa chọn cá nhân, thế hệ trẻ đang trở thành động lực thúc đẩy doanh nghiệp hành động mạnh mẽ hơn trong các vấn đề môi trường. Họ không muốn làm việc cho các tổ chức chỉ “xanh trên giấy” mà cần sự minh bạch, hành động cụ thể và định hướng phát triển bền vững dài hạn.

Với nhóm này, “việc làm xanh” không chỉ là công việc – mà là sự đồng hành trong một sứ mệnh lớn hơn: kiến tạo tương lai xanh cho hành tinh và thế hệ sau.

Hành động xanh – vì một môi trường lao động bền vững

Chuyển đổi xanh, với hạt nhân là “việc làm xanh”, không chỉ là chiến lược kinh tế – đó là hành trình bảo vệ sức khỏe con người, nâng cao chất lượng sống và xây dựng một nền kinh tế nhân văn hơn. Trong hành trình đó, việc đảm bảo môi trường làm việc an toàn, lành mạnh là thước đo không thể thiếu của phát triển bền vững.

Đã đến lúc các doanh nghiệp, tổ chức Công đoàn và nhà hoạch định chính sách cần cùng nhau hành động: Đầu tư cho đào tạo kỹ năng xanh; Xanh hóa môi trường làm việc gắn với bảo vệ người lao động; Và đặc biệt, đặt con người vào trung tâm của chuyển đổi. Bởi chỉ khi nào người lao động thực sự được sống và làm việc trong một môi trường xanh – sạch – an toàn, thì phát triển bền vững mới là hiện thực, chứ không chỉ là khẩu hiệu.

Mời xem thêm video đang được quan tâm:

Đảm bảo đủ việc làm, nâng cao đời sống người lao động trong quá trình sắp xếp cơ cấu Ủy ban Quản lý vốn nhà nước đề xuất cơ cấu lại Tổng công ty Đường sắt Việt Nam theo hướng cho kinh doanh cho ...

Nhân lực bảo hộ lao động: Thị trường mở với nhiều cơ hội việc làm Theo TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học An toàn và vệ sinh lao động (Tổng LĐLĐ Việt Nam), thị trường lao ...

Phụ nữ: Động lực kép cho tăng trưởng xanh và việc làm tại Việt Nam Báo cáo mới của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) mang tên “Lợi Thế Xanh: Vai trò của nữ giới trong lực lượng lao ...