Những tai nạn từ trên cao: hậu quả nhãn tiền của việc lơ là an toàn

Hai vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra trong năm 2024 tại Hà Nội đã dấy lên những lo ngại sâu sắc về những lỗ hổng trong công tác an toàn lao động tại các công trình xây dựng. Vụ tai nạn nghiêm trọng ngày 18/6/2024 tại công trình mở rộng Trường mầm non Đông Yên B (huyện Quốc Oai, Hà Nội) là một minh chứng rõ ràng cho sự chủ quan trong kiểm tra, vận hành thiết bị nâng hạ. Vào khoảng 19h10, 10 công nhân sử dụng vận thăng chở hàng để di chuyển từ tầng 3 xuống tầng 1 thì bất ngờ dây cáp bị đứt. Cú rơi từ độ cao gần 10 mét đã khiến ba người tử vong tại chỗ, bảy người khác bị thương nặng.

Vụ tai nạn lao động ngày 15/4/2024 tại khách sạn Le Parfum Hanoi (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) khiến hai công nhân thiệt mạng, hai người khác bị thương. Ảnh: KT

Trước đó không lâu, ngày 15/4/2024, tại khách sạn Le Parfum Hanoi (quận Hoàn Kiếm), giàn giáo thi công ở tầng 9 bất ngờ bị sập khi nhóm thợ đang thi công mái kính giếng trời. Tai nạn khiến hai công nhân thiệt mạng, hai người khác bị thương.

Điểm chung đáng lo ngại trong cả hai vụ việc là sự cố xảy ra trong giai đoạn hoàn thiện – khi nhịp độ công việc thường gấp rút, nhu cầu sử dụng vận thăng và giàn giáo tăng cao, nhưng lại là thời điểm dễ bị xem nhẹ yêu cầu kỹ thuật, bảo dưỡng thiết bị và giám sát an toàn.

Ngành xây dựng: rủi ro lớn trong từng công đoạn

Tiến sĩ Đào Bích Hòa (Trường ĐH Thành Đông) nhận định, xây dựng là một trong những lĩnh vực có mức độ rủi ro cao nhất do tính chất công việc phức tạp, môi trường làm việc thay đổi liên tục và sự tham gia của nhiều loại máy móc, thiết bị hạng nặng.

Phân tích các vụ tai nạn lao động trong lĩnh vực này cho thấy, ngã từ độ cao là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm tới 45% tổng số vụ việc. Tai nạn thường xảy ra khi người lao động làm việc trên giàn giáo không đảm bảo kỹ thuật, không được trang bị dây an toàn hoặc thi công trên mái nhà dốc mà không có biện pháp chống trượt.

Hiện trường vụ tai nạn nghiêm trọng ngày 18/6/2024 tại công trình mở rộng Trường mầm non Đông Yên B (huyện Quốc Oai, Hà Nội). Ảnh: KT

Đứng thứ hai là tai nạn do vật rơi, chiếm 28%, thường đến từ việc không cố định đúng cách các vật liệu, dụng cụ xây dựng. Ngoài ra, khoảng 27% tai nạn xuất phát từ việc tiếp xúc với máy móc, thiết bị vận hành không đúng cách, bị cuốn, kẹp hoặc bị cắt. Một tỷ lệ lớn tai nạn cũng liên quan đến sự cố điện, như điện giật do dây điện hở, thiết bị không đạt chuẩn hoặc tiếp xúc trực tiếp với nguồn điện cao thế.

Môi trường làm việc trong ngành xây dựng cũng tạo ra nhiều yếu tố nguy hiểm. Bụi xi măng, cát, đá; hóa chất độc hại như sơn, dung môi; điều kiện thời tiết khắc nghiệt – tất cả đều có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người lao động. Tổ chức Y tế Thế giới cho biết có tới 30% bệnh nghề nghiệp trong ngành xây dựng liên quan đến hệ hô hấp. Theo số liệu từ Bộ Y tế Việt Nam, khoảng 25% công nhân xây dựng mắc bệnh phổi mãn tính do tiếp xúc lâu dài với bụi và hóa chất.

Trở lại hai vụ tai nạn điển hình, nguyên nhân được cơ quan chức năng bước đầu xác định chủ yếu nằm ở ba điểm cốt lõi. Trước hết là chất lượng thiết bị và vật tư không đảm bảo. Tại công trình Đông Yên B, dây cáp của vận thăng bị đứt ngay khi đang hoạt động cho thấy thiết bị này không được kiểm tra, bảo trì định kỳ. Tương tự, sàn công tác giàn giáo tại khách sạn Le Parfum đã không chịu được tải trọng, dẫn đến sập đổ bất ngờ.

Thứ hai là quy trình thi công thiếu chặt chẽ. Vận thăng vốn chỉ được phép dùng để chở hàng nhưng lại được sử dụng để chở người, vi phạm nghiêm trọng quy định an toàn.

Thứ ba là sự buông lỏng trong công tác giám sát. Tại cả hai công trình, việc thiếu lực lượng giám sát an toàn thường trực khiến những rủi ro không được phát hiện sớm, dẫn đến hậu quả đau lòng.

Chương trình huấn luyện an toàn định kỳ có thể giúp giảm tới 60% số vụ tai nạn

Để ngăn chặn những tai nạn tương tự, các chuyên gia cho rằng cần triển khai đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, quản lý và đào tạo. Trước hết, các doanh nghiệp cần thực hiện nghiêm túc việc kiểm định thiết bị, đặc biệt là giàn giáo, vận thăng, cẩu tháp. Việc sử dụng thiết bị không đạt tiêu chuẩn hoặc chưa được kiểm định cần bị xử lý nghiêm minh. Cùng với đó, việc tổ chức các khóa đào tạo về an toàn lao động cho công nhân cần được duy trì thường xuyên. Nhiều nghiên cứu cho thấy, các chương trình huấn luyện an toàn định kỳ có thể giúp giảm tới 60% số vụ tai nạn.

Tai nạn trong công trình xây dựng có xu hướng tăng. Nguồn: ITN

Trang bị bảo hộ lao động đầy đủ và đúng quy cách cũng là một yếu tố quan trọng giúp bảo vệ người lao động. Những thiết bị như nón bảo hộ, dây đai an toàn, găng tay, giày chống trượt, kính bảo vệ không chỉ là vật dụng đi kèm mà cần trở thành yêu cầu bắt buộc trong thi công. Số liệu từ Cục An toàn lao động cho thấy, 85% các vụ tai nạn có thể phòng tránh nếu người lao động sử dụng đúng và đủ trang bị bảo hộ.

Bên cạnh đó, công tác bảo dưỡng, bảo trì thiết bị, máy móc cần được đặt lên hàng đầu. Khoảng 30% các vụ tai nạn có nguyên nhân từ việc sử dụng thiết bị hỏng hóc hoặc không phù hợp. Việc kiểm tra hệ thống điện thường xuyên giúp giảm nguy cơ chập cháy, trong khi bảo trì giàn giáo có thể hạn chế đáng kể các vụ ngã cao.

Giám sát an toàn cũng cần được nâng cao bằng cách ứng dụng công nghệ mới. Các công trình hiện đại có thể sử dụng hệ thống cảm biến, camera AI, thiết bị bay không người lái để phát hiện sớm nguy cơ và cảnh báo kịp thời.

Trong nỗ lực đảm bảo an toàn cho người lao động ngành xây dựng, theo Tiến sĩ Đào Bích Hòa, vai trò của tổ chức Công đoàn là không thể thiếu. Công đoàn các cấp đã và đang thực hiện nhiều biện pháp thiết thực để bảo vệ quyền lợi người lao động. Từ việc giám sát điều kiện lao động tại công trường, phổ biến kiến thức về an toàn lao động, đến đại diện đàm phán chế độ bảo hiểm cho người lao động bị nạn – tất cả đều cho thấy sự hiện diện tích cực và chủ động của tổ chức Công đoàn. Đặc biệt, công đoàn còn phối hợp với doanh nghiệp để tham mưu cải tiến thiết bị bảo hộ, đổi mới nội dung huấn luyện an toàn và tập trung đào tạo cho nhóm lao động mới, những người làm việc ở vị trí nặng nhọc, nguy hiểm.

Những vụ tai nạn xảy ra trong năm 2024 không chỉ là lời cảnh báo về sự thiếu an toàn trong thi công, mà còn là tiếng chuông thức tỉnh cho toàn ngành xây dựng. Việc chủ động nhận diện nguy cơ, triển khai các giải pháp phòng ngừa hiệu quả và phát huy vai trò của công đoàn sẽ là con đường duy nhất để giảm thiểu tai nạn, bảo vệ tính mạng và sức khỏe người lao động.

Thấy rõ nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, công nhân có được từ chối làm việc? Theo quy định của pháp luật, người lao động có quyền từ chối làm công việc hoặc rời bỏ nơi làm việc mà vẫn được ...

Thúc đẩy xây dựng Văn hóa An toàn tại nơi làm việc là nhiệm vụ trọng tâm của các cấp công đoàn Văn hoá an toàn tại nơi làm việc là văn hoá trong đó quyền có một môi trường làm việc an toàn và vệ sinh ...

Luật Công đoàn năm 2024: "Lá chắn" cho người lao động trước hiểm họa tai nạn Luật Công đoàn năm 2024 – có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 – được kỳ vọng sẽ là bước ngoặt, trao thêm quyền và trách ...