Phần lớn nạn nhân bị tai nạn lao động là lao động thời vụ

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (công bố tháng 2/2025), năm 2024, cả nước ghi nhận 8.286 vụ tai nạn lao động, khiến 727 người chết, 1.690 người bị thương nặng – tăng mạnh so với năm trước ở cả ba chỉ số. Đáng lo ngại, phần lớn nạn nhân là lao động thời vụ, không hợp đồng lao động, không tham gia bảo hiểm.

Thực tế ở nhiều cơ sở nhỏ lẻ, hộ cá thể, công trình tạm… cho thấy điều kiện lao động sơ sài, thiếu thiết bị bảo hộ và gần như không có huấn luyện an toàn. Khi tai nạn xảy ra, việc giải quyết quyền lợi vô cùng khó khăn. Thậm chí, nhiều gia đình nạn nhân không nhận được bất kỳ khoản hỗ trợ nào ngoài vài triệu “tình cảm”.

“Bọn tôi làm ngày nào biết ngày đó thôi chú. Nghề này có ai ký hợp đồng gì đâu... Mũ bảo hộ thì công trình nào có thì đội, không thì mình tự mua. Biết nguy hiểm, nhưng vì miếng cơm manh áo, phải cố gắng làm” – lời tâm sự của anh Trần Hữu Nam, 45 tuổi, quê Quảng Ngãi, làm phụ hồ tự do tại Đà Nẵng, thể hiện nỗi lo thường trực của hàng triệu lao động phi chính thức trên cả nước.

Câu chuyện của anh Nam không phải cá biệt. Anh Nguyễn Tấn Phúc, 32 tuổi, shipper ở Quảng Nam, cũng làm việc không hợp đồng, không bảo hiểm suốt 5 năm. Anh chia sẻ: “Không hợp đồng, không chế độ gì, mỗi ngày đi làm là mỗi ngày đối diện với nguy hiểm, nhưng biết sao được, không làm thì lấy gì sống…”.

Những người lao động như anh Nam, anh Phúc – không hợp đồng, không bảo hiểm, không được huấn luyện an toàn – chính là những người dễ tổn thương nhất nếu chẳng may gặp tai nạn lao động. Và khi tai nạn xảy ra, họ gần như bị bỏ rơi ngoài lề của các quy định bảo vệ.

Luật mới – hy vọng mới

​​Luật sư Trần Thị Kim Quynh (Văn phòng luật sư Anh và Cộng sự) chia sẻ, việc người lao động không được ký hợp đồng lao động khiến mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động trở nên lỏng lẻo. Người lao động ở thế yếu, không dám đòi hỏi quyền lợi chính đáng về an toàn, bảo hiểm vì sợ mất việc. Người sử dụng lao động cũng dễ dàng "lách luật", bỏ qua các nghĩa vụ về an toàn, vệ sinh lao động, bảo hiểm.

Nhiều người sử dụng lao động, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, chủ thầu xây dựng nhỏ lẻ, thường muốn tối đa hóa lợi nhuận bằng cách cắt giảm các chi phí liên quan đến an toàn, vệ sinh lao động và phúc lợi cho người lao động, bao gồm chi phí huấn luyện, mua sắm trang bị bảo hộ, và đóng bảo hiểm bắt buộc.

Luật sư Trần Thị Kim Quynh nhấn mạnh: "Mối quan hệ không hợp đồng khiến người lao động rơi vào thế yếu, không dám đòi quyền lợi vì sợ mất việc. Người sử dụng lao động thì dễ “lách luật”, bỏ qua nghĩa vụ huấn luyện, bảo hộ, đóng bảo hiểm".

Trong bối cảnh đó, Luật Công đoàn năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển lớn trong bảo vệ an toàn lao động cho người lao động. Luật không chỉ củng cố vị thế tổ chức Công đoàn, mà còn trao thêm công cụ pháp lý mạnh mẽ.

Một trong những điểm nổi bật là quyền yêu cầu tạm dừng công việc nếu phát hiện nguy cơ mất an toàn – lần đầu tiên được luật hóa. Đây là cơ sở pháp lý giúp Công đoàn chủ động hơn trong phòng ngừa tai nạn, thay vì chỉ “đi sau” để can thiệp khi sự việc đã xảy ra.

Công đoàn tuyên truyền, vận động công nhân gia nhập tổ chức Công đoàn để được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng. Ảnh: VĂN LUẬN.

Theo Luật sư, trong bối cảnh tai nạn lao động vẫn còn diễn biến phức tạp, việc có quyền hạn yêu cầu tạm dừng công việc của công đoàn sẽ giúp chủ động hơn trong việc ngăn chặn các nguy cơ tiềm ẩn, bảo vệ tính mạng và sức khỏe của NLĐ.

“Để những quy định trong Luật Công đoàn mới đi vào thực tiễn một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm cơ quan quản lý Nhà nước, người sử dụng lao động và tổ chức Công đoàn. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để NLĐ và NSDLĐ hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình”, Luật sư Trần Thị Kim Quynh nói.

Xem thêm: Thấy rõ nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, công nhân có được từ chối làm việc?

Chỉ từ 34.500 đồng/tháng, lao động tự do được bảo vệ trước rủi ro tai nạn lao động Theo Nghị định 143/2024/NĐ-CP, từ năm 2025, hàng triệu lao động tự do trên cả nước sẽ có cơ hội được tham gia bảo hiểm ...

Được hưởng bảo hiểm tai nạn lao động từ năm 2025: "Phao cứu sinh" cho lao động tự do? Giữa guồng quay hối hả của cuộc sống mưu sinh, hàng triệu lao động tự do trên khắp cả nước vẫn đang âm thầm đối ...

Tai nạn lao động năm 2024: Tăng cả số vụ, số người chết và thiệt hại kinh tế Thông báo tình hình tai nạn lao động do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (công bố tháng 2/2025) cho thấy, năm ...