Làm việc ngoài trời 12–18 tiếng/ngày: Mưu sinh đánh đổi sức khỏe

Trong bối cảnh kinh tế chia sẻ phát triển mạnh, đội ngũ tài xế xe ôm công nghệ tại Việt Nam ngày càng đông đảo. Họ đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động vận chuyển và giao nhận đô thị. Tuy nhiên, phần lớn tài xế làm việc không hợp đồng lao động, không có bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và không được bảo hộ an toàn lao động theo luật định.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng – Phụ trách Trung tâm Oxy cao áp Việt – Nga (Bộ Quốc phòng): “Tài xế xe công nghệ thường làm việc liên tục nhiều giờ dưới nắng, mất nước nghiêm trọng, dễ bị say nắng, rối loạn nhận thức và tăng nguy cơ tai nạn. Thiếu ngủ, áp lực tài chính và căng thẳng tinh thần cũng khiến họ có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về thần kinh như trầm cảm và suy kiệt.”

Không chỉ vậy, những người làm nghề này còn đối mặt với tình trạng ăn uống thất thường, nghỉ ngơi không đủ và phải tiêu thụ các chất kích thích như cà phê, nước tăng lực để duy trì tỉnh táo, dẫn đến các rối loạn chuyển hóa và tim mạch.

Lực lượng tài xế xe ôm công nghệ tại Việt Nam phát triển nhanh chóng. (Ảnh: AI)

Nguy cơ sức khỏe chồng chất: Từ thể chất đến tinh thần

Bác sĩ Hoàng phân tích, tài xế xe ôm công nghệ sẽ gặp phải thường gặp các vấn đề sức khỏe sau:

Áp lực thời gian làm việc: Nhiều tài xế phải làm việc trên 12 tiếng mỗi ngày, có trường hợp lên đến 18 tiếng, chịu áp lực hoàn thành nhiều chuyến xe để đảm bảo thu nhập.

Việc lái xe liên tục dưới nắng nóng khiến mất nước, suy giảm nhận thức và tăng nguy cơ tai nạn.

Ngoài ra, thiếu ngủ, căng thẳng do áp lực xếp hạng trên ứng dụng cũng làm tăng nguy cơ trầm cảm và kiệt sức.

Một tài xế giao hàng đã bị gục xuống trong khi chờ khách. (Ảnh: Cắt từ video MXH)

Ô nhiễm không khí và các bệnh hô hấp: Tài xế phải tiếp xúc lâu dài với khí thải xe máy, bụi mịn (PM2.5), khí NO₂, SO₂ và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs), tác nhân gây viêm phế quản, hen suyễn, viêm phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Do đặc điểm làm việc ngoài trời, mức độ phơi nhiễm của tài xế cao hơn nhiều so với người bình thường. Khẩu trang vải thông thường không đủ hiệu quả, trong khi khẩu trang N95 chưa phổ biến do chi phí và nhận thức hạn chế.

Bệnh da liễu: Tia UV, mồ hôi và ma sát kéo dài gây ra nhiều vấn đề về da như viêm nang lông, nhiễm nấm da (hắc lào, lang ben), mụn trứng cá cơ học, viêm da tiếp xúc và rôm sảy. Quần áo bảo hộ không thoáng khí cùng điều kiện làm việc tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển. Ánh nắng mặt trời cũng làm tăng nguy cơ lão hóa da sớm và ung thư da.

Lạm dụng chất kích thích: Để duy trì tỉnh táo, nhiều tài xế tiêu thụ quá mức cà phê và nước tăng lực chứa caffeine, taurine và đường fructose. Hậu quả là nguy cơ tổn thương gan (gan nhiễm mỡ không do rượu, viêm gan, men gan tăng), thận (mất nước, rối loạn điện giải, suy thận mãn tính), cũng như các vấn đề tim mạch và thần kinh như nhịp tim nhanh, lo âu, mất ngủ và nghiện caffeine. Nhiều trường hợp tài xế kiệt sức đột ngột do “mượn sức” từ các chất kích thích này.

Rối loạn cơ-xương-khớp, tiêu hóa và giác quan: Việc ngồi lâu và rung lắc liên tục từ xe máy gây đau lưng, vai gáy, hội chứng ống cổ tay và thoái hóa đốt sống.

Ăn uống thất thường và thực phẩm không đảm bảo vệ sinh dễ dẫn đến viêm loét dạ dày, rối loạn tiêu hóa, trĩ và béo phì. Ngoài ra, tài xế còn thường xuyên bị mỏi mắt, khô mắt, giảm thị lực ban đêm và giảm thính lực do tiếng ồn giao thông. Những rối loạn này đã làm giảm sức khỏe tổng thể và đẩy nhanh quá trình “hao mòn sinh học”.

Video ghi lại toàn bộ hình ảnh tài xế giao hàng công nghệ bị gục xuống đất. (Nguồn: FB Kênh 14)

Giải pháp bảo vệ sức khỏe tài xế xe ôm công nghệ

Qua các vấn đề thường gặp phải trong quá trình lao động, BS Huy Hoàng cũng khuyến cáo một số biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe của người lao động, đặc biệt là tài xế xe ôm công nghệ trong mùa nắng nóng.

Với cá nhân tài xế: Đeo khẩu trang lọc bụi PM2.5, đội nón bảo hộ chống tia UV và bôi kem chống nắng thường xuyên. Tập giãn cơ định kỳ, giữ tư thế ngồi đúng và nghỉ ngơi giữa các chuyến xe. Hạn chế sử dụng caffein, uống đủ nước và ăn uống điều độ. Thăm khám y tế ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường.

Trách nhiệm của doanh nghiệp: Cảnh báo và giới hạn thời gian làm việc, nhắc nhở tài xế nghỉ ngơi qua ứng dụng. Cung cấp khẩu trang chất lượng và hỗ trợ khám sức khỏe định kỳ. Xây dựng cơ chế bảo hiểm tự nguyện hoặc quỹ hỗ trợ y tế cho tài xế.

Vai trò của các cơ quan chức năng: Ban hành quy định khám sức khỏe định kỳ cho nhóm lao động đặc thù và giám sát việc thực hiện. Công nhận tài xế là người lao động được hưởng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế. Nâng cao chất lượng không khí đô thị và đầu tư các trạm nghỉ công cộng. Tăng cường truyền thông về sức khỏe cho lực lượng lao động tự do.

Tài xế xe ôm công nghệ là lực lượng lao động thiết yếu trong đời sống đô thị hiện đại, nhưng họ đang phải đánh đổi sức khỏe để mưu sinh. Bỏ mặc những rủi ro nghề nghiệp không chỉ là thất bại về mặt đạo đức mà còn tạo ra gánh nặng kinh tế - xã hội lâu dài.

Chúng ta cần một chiến lược toàn diện từ cá nhân, doanh nghiệp đến chính sách y tế công cộng để bảo vệ nhóm lao động dễ tổn thương này. Một xã hội văn minh phải lấy sức khỏe người lao động làm nền tảng cho sự phát triển bền vững và công bằng.

Đảm bảo an toàn và sức khỏe lao động trong bối cảnh biến đổi khí hậu Biến đổi khí hậu là mối đe dọa hiện hữu đối với an toàn của người lao động trên khắp khu vực châu Á - ...

Đầu tư vào SKSS và phòng chống QRTD: Chiến lược bảo vệ sức khỏe lao động hiệu quả Để tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động, doanh nghiệp cần xem xét việc đầu tư vào chính sách ...

Bắc Ninh: Một lao động nữ mang thai tháng thứ 7 phải nhập viện vì tai nạn lao động Một lao động nữ mang thai tháng thứ 7 phải nhập viện sau vụ tai nạn lao động xảy ra tại công trình xây dựng ...