Vai trò của văn hoá an toàn

Hưởng ứng Tháng Công nhân và Tháng hành động về ATVSLĐ năm 2024, Viện Khoa học ATVSLĐ phối hợp Hội Khoa học ATVSLĐ Việt Nam tổ chức tọa đàm với chủ đề “Quản trị rủi do bằng văn hóa an toàn - tầm nhìn và mô hình hiệu quả ở Việt Nam ở Việt Nam lần thứ nhất năm 2024”.

TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ phát biểu về vai trò của văn hoá an toàn. Ảnh: Viện Khoa học ATVSLĐ

Tọa đàm nhằm chia sẻ góc nhìn toàn cảnh, phân tích chuyên sâu, bóc tách những cơ hội cũng như thách thức trong quản trị an toàn từ các chuyên gia. Các ý kiến tại tọa đàm tập trung phân tích về tầm nhìn về xây dựng văn hóa lao động ở Việt Nam đến năm 2045; kinh nghiệm một số mô hình chỉ số đánh giá về văn hóa an toàn; mô hình văn hóa an toàn trong một số doanh nghiệp…

Theo TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ, văn hóa an toàn lao động không phải là một khái niệm mới xuất hiện.

Theo Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), văn hoá an toàn tại nơi làm việc là văn hoá trong đó quyền có một môi trường làm việc an toàn và vệ sinh của người lao động (NLĐ) được tất cả các cấp tôn trọng. Chính phủ, người sử dụng lao động và NLĐ đều tham gia tích cực vào việc đảm bảo môi trường làm việc an toàn và vệ sinh thông qua hệ thống các quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ được xác định. Trong đó, nguyên tắc phòng ngừa được đặt vào vị trí ưu tiên hàng đầu.

Cụ thể hơn, văn hoá an toàn lao động trong doanh nghiệp bao gồm thái độ, suy nghĩ, cách thức hành vi của mỗi cá nhân, đơn vị và nhóm người hướng tới bảo đảm an toàn tại nơi làm việc.

Văn hoá an toàn lao động là một bộ phận của văn hoá doanh nghiệp, là toàn bộ các giá trị và tiêu chuẩn hành vi của con người về an toàn trong lao động. Như vậy, việc bảo đảm an toàn trong lao động trở thành trách nhiệm và ý thức tự giác, thường nhật của mọi người, trở thành văn hoá ứng xử trong lao động ở doanh nghiệp.

Đồng chí Nguyễn Mạnh Kha - Phó Chủ tịch Thường trực Công đoàn Dầu khí Việt Nam phát biểu tại toạ đàm. Ảnh: ThC

Kết luận của Hội nghị lao động quốc tế Geneve tháng 6/2003 cho rằng “văn hóa an toàn" là một văn hoá trong đó NLĐ có quyền được tạo điều kiện làm việc an toàn và hợp vệ sinh, được ba bên trong quan hệ lao động (Nhà nước, người sử dụng lao động và NLĐ) tôn trọng và tham gia tích cực vào việc bảo đảm ATVSLĐ thông qua một hệ thống quản lý với các quyền, trách nhiệm và bổn phận được xác định là văn hoá trong đó nguyên tắc phòng ngừa được ưu tiên hàng đầu.

Như vậy, văn hóa an toàn lao động là sự hoàn thiện trong quan hệ lao động, trong đó nhà nước: xây dựng được hệ thống pháp luật ATVSLĐ hoàn chỉnh và kiểm tra giám sát việc thực hiện nó.

Người sử dụng lao động có trách nhiệm chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật, xây dựng hệ thống quản lý ATVSLĐ tại doanh nghiệp, xây dựng quy trình làm việc an toàn, chăm lo cải thiện điều kiện cho NLĐ, tạo điều kiện tốt nhất để người lao động thực thi quy trình, quy phạm an toàn lao động.

Đối với người lao động là sự tự giác thực hiện các quy trình, quy phạm văn hóa an toàn, tự thân nêu cao ý thức tự bảo vệ mình. Thực hiện tốt văn hoá an toàn sẽ đảm bảo cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Theo GS.TS. Lê Vân Trình - Chủ tịch Hội Khoa học ATVSLĐ Việt Nam, văn hóa an toàn là một bộ phận không thể tách rời của văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp bao gồm các yếu tố: pháp luật và đạo đức. Yếu tố pháp luật đương nhiên có thể hiểu là có hệ thống pháp luật hoàn chỉnh theo quy định của Nhà nước, trong đó có những quy định cho quy trình, quy phạm về văn hóa an toàn.

Yếu tố đạo đức ở đây được hiểu là cái tâm của người sử dụng lao động đối với NLĐ, thể hiện ở việc thực thi nghiêm chỉnh những quy trình, quy phạm về văn hóa an toàn; chăm lo đời sống, tình cảm của NLĐ đối với doanh nghiệp.

Người sử dụng lao động nếu ý thức được về văn hóa doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân và văn hóa an toàn trong sự phát triển của doanh nghiệp mình, doanh nghiệp sẽ phát triển bền vững.

Thực hiện văn hóa an toàn trong thời kỳ hội nhập là giúp doanh nghiệp tạo ra môi trường lao động tốt, bảo đảm văn hóa an toàn, một môi trường văn hóa lành mạnh, vui tươi, phấn khởi cho NLĐ an tâm sản xuất, cuộc sống vật chất ổn định, đem lại lợi ích to lớn cho doanh nghiệp là tạo ra sự tin tưởng của người sử dụng sản phẩm; sự tín nhiệm của những người hợp tác.

Đặc biệt là tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư, đối tác an tâm liên doanh liên kết với doanh nghiệp giúp doanh nghiệp phát triển một cách bền vững.

Văn hóa an toàn mang tầm quốc gia là văn hoá trong đó quyền của NLĐ được có một môi trường làm việc an toàn và vệ sinh, được tất cả các cấp tôn trọng, trong đó nguyên tắc phòng ngừa được đặt vào vị trí ưu tiên hàng đầu.

PGS.TS Lê Vân Trình phát biểu tại toạ đàm. Ảnh: ThC

Xây dựng và duy trì một văn hóa an toàn mang tính phòng ngừa đòi hỏi cần phải tận dụng tất cả các phương tiện sẵn có nhằm nâng cao những hiểu biết, kiến thức và nhận thức chung về những khái niệm về các nguy cơ, rủi ro cũng như cách phòng ngừa và kiểm soát chúng.

Công đoàn tham gia quản trị rủi ro bằng văn hoá an toàn

Quá trình xây dựng văn hóa an toàn bao gồm việc cải tiến các hệ thống và các quá trình đang áp dụng và sử dụng công nghệ mới. Hệ thống quản lý văn hóa an toàn ở cấp doanh nghiệp (ISO 45001) là chìa khoá của sự phát triển không ngừng nhằm xây dựng và duy trì một văn hóa an toàn mang tính phòng ngừa cấp quốc gia.

Để xây dựng được văn hóa an toàn trước hết cần phải xây dựng và thực hiện một chính sách chặt chẽ về văn hóa an toàn nhằm nâng cao văn hóa phòng ngừa trong tất cả các công dân, bắt đầu bằng công tác giáo dục người sử dụng lao động có trách nhiệm cam kết cung cấp môi trường làm việc an toàn và vệ sinh thông qua việc thiết lập các hệ thống quản lý ATVSLĐ dựa trên Hướng dẫn của ILO (ILO-OSH 2001, ISO 45001).

Bởi vì, văn hóa an toàn, bao gồm cả việc tuân thủ yêu cầu về văn hóa an toàn theo luật và các quy định của Nhà nước là trách nhiệm và nghĩa vụ của người sử dụng lao động. Người sử dụng lao động phải chỉ đạo và cam kết thực hiện các hoạt động về ATVSLĐ trong doanh nghiệp và thực hiện những sắp xếp tổ chức thích hợp nhằm thiết lập một hệ thống quản lý ATVSLĐ.

NLĐ có trách nhiệm phối hợp với người sử dụng lao động trong việc tạo ra và duy trì một văn hóa an toàn tại nơi làm việc và tham gia tích cực vào hệ thống quản lý văn hóa an toàn của doanh nghiệp.

Được tư vấn, được thông báo và đào tạo về ATVSLĐ theo quy định đồng thời phải có thời gian và nguồn lực để tham gia tích cực vào công tác ATVSLĐ chung của doanh nghiệp.

Để đánh giá công tác ATVSLĐ của một doanh nghiệp, người ta dựa vào 3 thành tố cơ bản: cấu trúc doanh nghiệp (loại hình sản xuất, quy mô sản xuất lớn hay nhỏ), quy trình sản xuất (công nghệ, nguyên vật liệu, lực lượng lao động), văn hóa doanh nghiệp (trong đó có văn hóa an toàn).

Chia sẻ về sự tham gia của công đoàn vào xây dựng văn hoá an toàn, góp phần quản trị rủi ro tại nơi làm việc, đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển bền vững, đồng chí Nguyễn Mạnh Kha - Phó Chủ tịch Thường trực Công đoàn Dầu khí Việt Nam cho biết, hoạt động trong lĩnh vực đặc thù nên Tập đoàn luôn coi trọng công tác ATVSLĐ. Tập đoàn và các đơn vị thành viên áp dụng các hệ thống quản lý an toàn - sức khoẻ, môi trường đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Tập đoàn cũng thành lập hệ thống quản lý với cán bộ chuyên trách từ cấp công ty mẹ đến các đơn vị thành viên.

Nhận thức rõ vai trò của tổ chức Công đoàn trong công tác ATVSLĐ, công đoàn đã đẩy mạnh tuyên truyền để thấm sâu nhận thức về văn hoá an toàn cho NLĐ. Định kỳ 2 năm một lần, công đoàn phối hợp chuyên môn tổ chức Hội thi An toàn vệ sinh viên giỏi. Đồng thời mời cán bộ đào tạo, tập huấn thường xuyên cho mạng lưới cán bộ làm công tác an toàn, mạng lưới an toàn vệ sinh viên. Mạng lưới an toàn vệ sinh viên luôn là người đi đầu trong việc nhắc nhở, phát hiện những lỗi về ATVSLĐ. Tại các đơn vị như Tổng Công ty điện lực Dầu khí, Tổng Công ty Khí, Tổng Công ty Thăm dò khai thác dầu khí... đều tổ chức hội nghị đánh giá về ATVSLĐ và môi trường, sức khoẻ liên quan đến NLĐ.

Các hội nghị tổng kết nhằm đánh giá những tồn tại, hạn chế và xây dựng mục tiêu, bài học kinh nghiệm trong công tác ATVSLĐ. Nhiều đơn vị trong ngành Dầu khí áp dụng chương trình 5S, STOP, công đoàn tích cực động viên NLĐ tham gia phát hiện tồn tại trong công tác ATVSLĐ và kiến nghị với doanh nghiệp để có biện pháp phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, phòng, chống cháy nổ.

Do tích cực thực hiện văn hoá an toàn nên mặc dù dầu khí là lĩnh vực đặc thù nhưng số vụ tai nạn lao động rất ít. Thậm chí có năm không có tai nạn lao động chết người.

Đồng chí Vương Duy Khánh - Chủ tịch Công đoàn Tổng Công ty Thép Việt Nam chia sẻ, ngành Thép là ngành sản xuất công nghiệp nặng, nhưng trong quá trình liên doanh với các đơn vị như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Austraila, các đối tác đều đánh giá cao công tác đảm bảo ATVSLĐ và văn hoá an toàn của Tổng Công ty.

"Chúng tôi coi nhà máy là ngôi nhà thứ hai của NLĐ. Ngôi nhà đó là nguồn nuôi sống cho NLĐ. Chúng tôi luôn chúc người lao động chú ý để an toàn trở về nhà" - đồng chí Vương Duy Khánh cho biết.

Đồng chí Ngô Thế Anh - Chủ tịch Công đoàn Khu Kinh tế Nghị Sơn (Thanh Hoá) cho biết, đặc thù của các doanh nghiệp là thuộc lĩnh vực sản xuất công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ. ATVSLĐ trong lĩnh vực công nghiệp nặng cần đạt tiêu chuẩn cao. Để góp phần hình thành văn hoá an toàn và thói quen ATVSLĐ trong các đơn vị, Công đoàn đã thành lập Câu lạc bộ ATVSLĐ với hơn 200 thành viên.

Video: đồng chí Ngô Thế Anh nhấn mạnh vai trò của văn hoá an toàn

Thông qua thảo luận, các ý kiến đều cho rằng, trong bối cảnh các vụ tai nạn lao động nghiêm trọng vẫn diễn ra thì việc xây dựng các mô hình về văn hoá an toàn nhằm quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn sức khoẻ cho NLĐ là cần thiết.

Yêu cầu kịp thời giải quyết các chế độ, chính sách cho người bị nạn và thân nhân UBND tỉnh Yên Bái yêu cầu Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái kịp thời giải quyết các chế độ, chính sách ...

Cần làm rõ “lỗ hổng” về quy trình an toàn trong vụ 7 công nhân tử vong tại Yên Bái TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ cho rằng các đoàn điều tra cần điều tra làm rõ Công ty CP ...

Đảm bảo an toàn và sức khỏe lao động trong bối cảnh biến đổi khí hậu Biến đổi khí hậu là mối đe dọa hiện hữu đối với an toàn của người lao động trên khắp khu vực châu Á - ...