Gian nan phận nghề của những “vua khỉ” ở miền Tây

“Đánh đu” cùng số phận

Sau khi chuẩn bị vài món đồ nghề đơn sơ, với bộ dây và miệng ngậm… điếu thuốc, anh Đào Quốc Tuấn (quê ở tỉnh Bến Tre) bắt đầu leo thoăn thoắt lên cây dừa. Mỗi bước leo của anh Tuấn khiến tim của mọi người đang dõi theo như loạn nhịp. Dưới đất, bà Út (70 tuổi, người thuê anh Tuấn đốn dừa) la í ới, kêu mấy đứa nhỏ tránh xa khu vực nguy hiểm.

Chưa đầy 1 phút, anh Tuấn đã lên đến ngọn dừa cao chót vót. Chiếc máy cưa cũng bắt đầu được khởi động, rầm rú. Từng bẹ dừa, rồi buồng dừa được hạ xuống.

Vừa theo dõi, bà Út vẫn tiếp lời: “Cây dừa này lão dữ lắm rồi, đã 80 năm không còn cho trái được nữa. Nguy hiểm hơn, nó cứ de (nghiêng) về phía nhà. Tui sợ nguy hiểm nên kêu thằng Tuấn qua đốn. Nãy giờ nó leo lên cây mà miệng tui cứ niệm phật”.

Những người thợ cưa cây mưu sinh trên những cành cây cao chót vót. Ảnh: PV

Dưới sự nhanh nhạy của anh Tuấn, thoáng chốc, cây dừa chỉ còn trơ lại thân như cây sào đang dựng đứng giữa trời. Anh ước lượng khoảng cách rồi dùng cưa bắt đầu cưa cây dừa ra từng đoạn, theo chiều từ trên xuống dưới, đến khi cây dừa chỉ còn lại gốc cũng là lúc anh Tuấn trở lại mặt đất.

Lau vội mồ hôi, anh Tuấn chia sẻ: “Nghề này được người ta ví von là "ăn cơm dưới đất" nhưng "làm việc trên trời". Sợ nhất là lúc leo cao gặp trời mưa hoặc gặp những cây có ổ kiến hoặc tổ ong là rất mệt”. Nói rồi, anh Tuấn nhận tiền công từ bà Út, rồi tiếp tục chạy xe lên xóm trên để đốn cây cho nhà ông Sáu Phước. Cứ thế, ròng rã một ngày, anh đốn hạ 4 cây dừa, kiếm được hơn 500.000đ.

Lâu nay, hình ảnh cây trái bạt ngàn đã trở nên quá quen thuộc tại các vùng thôn quê miền Tây Nam Bộ. Ngoài việc cho bóng mát, mang lại sinh kế cho bao thế hệ gia đình thì cũng có lúc cây mang đến không ít phiền toái.

Điển hình như cây dừa với thân hình cao chót vót, nhiều cây mọc nghiêng ngã trên mái nhà người dân. Chỉ cần một trái dừa bất ngờ rụng xuống sẽ là mối nguy hiểm cho người qua lại. Hoặc vào mùa mưa bão, những nhánh cây tạp nằm xen kẽ với đường dây điện sẽ là mối đe dọa thường trực mỗi khi có giông lốc… Từ đó, nghề cưa hay đốn hạ cây như anh Tuấn đã hình thành.

Với mỗi người dân miền Tây Nam Bộ, từ nhỏ, kỹ năng trèo cây, băng đồng, lội ruộng hay lội sông đã trở nên quá đỗi bình thường. Nhưng biết trèo cây là một chuyện; để trèo và biến nó thành một nghề thành thạo như anh Tuấn lại là chuyện khác.

Ông Tùng với bộ đồ nghề cưa cây đã miệt mài làm việc hơn 20 năm qua. Ảnh: Tr.L.

Ở tỉnh Tiền Giang, có ông Phạm Thanh Tùng (50 tuổi), đã nổi danh khắp vùng và được gọi là “vua khỉ miền Tây”. Ông có thể leo trèo, hạ cây mà vẫn kiểm soát được hướng rơi, không để trúng nhà cửa, dây điện bên dưới.

Ông Tùng kể, từ năm 21 tuổi, ông theo người anh rể làm việc tại một trại cưa. Lúc rảnh rỗi, ông lại lấy cưa ra cưa đốn cây tạp trong vườn nhà. Lâu ngày, công việc cưa cây của ông trở nên thành thạo. Bà con lối xóm thấy ông có tay nghề nên thuê ông đến để cưa, đốn cây. Rồi từ đó, ông theo cái nghiệp “hạ cây” từ lúc nào không biết.

28 năm làm nghề, ông Tùng đã tích lũy cho mình kinh nghiệm cũng như kỹ năng leo trèo như một… con khỉ. Ông phân tích: "Không phải cây nào việc đốn hạ cũng như nhau, mà mỗi cây phải có cách xử lý riêng tùy theo kích thước và khu vực xung quanh".

Trước khi cưa, đốn hạ bất kỳ cây gì ông đều tỉ mỉ quan sát theo yêu cầu của gia chủ, khách thuê, đảm bảo trong quá trình cưa thân cây, nhánh cây rơi xuống không ảnh hưởng đồ vật xung quanh và người bên dưới.

“Ví dụ như một cây dừa thân bị đóng rong nhiều ngày, gặp ngay lúc trời mưa thì không cách nào leo lên được vì trơn trợt, phải đợi thời điểm khác. Chưa kể lúc leo lên tới ngọn gặp phải trời gió lớn, người thợ chỉ biết căng mình giữ chặt lấy cây, đợi khi lặng gió mới trở lại công việc”, ông Tùng tâm sự.

Mấy bữa trước, một người dân ở huyện Cái Bè (tỉnh Tiền Giang) muốn đốn một cây tràm hoa vàng cao gần 30m. Cả huyện có hàng trăm người làm nghề cưa cây nhưng gia chủ chỉ tin tưởng vào kỹ thuật của ông Tùng, nên kiên quyết “mời” bằng được ông về để hạ cây.

Ông Tùng đốn hạ cây theo yêu cầu của gia chủ. Ảnh: Tr.L.

Vào một buổi sáng tháng 6, sau khi “trinh sát” tỉ mỉ hiện trường, ông Tùng cột chiếc máy cưa nặng hơn 7kg vào sợi dây thừng, rồi dùng một sợi khác choàng qua thân cây có đường kính gần 50cm để làm điểm tựa. Sau đó, ông thoăn thoắt leo lên. Khi đã ngồi trên ngọn cây cao, ông kéo chiếc cưa máy lên, chỉnh lại chiếc nón tai bèo rồi nổ máy, bắt đầu công việc. Cứ thế, từng nhánh cây được hạ xuống về phía bờ sông, mà theo tính toán của ông, vừa an toàn cho những ngôi nhà, lại tránh vỡ đường bê tông ngay phía dưới.

Trong số hàng chục loại cây từng bị đốn hạ, theo ông Tùng, khó “ăn” nhất là những cây dừa mọc giữa nhà dân. Với loại cây này, không thể cưa ngay ở gốc mà phải cưa từng đoạn từ trên xuống dưới. Không chỉ vậy, do thân cây thẳng đuột, không có chỗ để bám tựa, người thợ phải dùng hai chân kẹp vào thân để cưa, rất vất vả.

Gắn bó với nghề chặt cây mướn đã hơn 10 năm, anh Nguyễn Văn Dũng (37 tuổi, ngụ xã Thành Thới A, huyện Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến Tre) thường đi khắp các nơi để chặt cây. Ai có nhu cầu chặt cây mướn là anh lại lên đường.

“Hồi trước tui chỉ đi làm một mình. Vài năm gần đây có nhiều người mướn, lại có nhiều cây to nên tôi rủ thêm hai thằng em trong xóm phụ việc. Tuy nhiên, công việc chính vẫn do mình làm, tụi nhỏ chỉ phụ thêm thôi chứ không dám leo cao đâu”, anh Dũng kể.

Theo anh Dũng, hầu hết những cây mà chủ nhà thuê cưa, chặt đều là những cây có độ khó cao. Vì nếu là cây bình thường người ta cũng có thể mang cưa, mang dao chặt chứ không nhờ đến thợ. Công việc đu mình trên cao, lấy sự an toàn ra đánh đổi tuy rất nguy hiểm nhưng bù lại, có ngày may mắn họ cưa được nhiều cây khó, được thù lao có khi đến 500.000đ.

Đánh đổi để mưu sinh

Người làm công việc cưa cây như anh Tuấn, ông Tùng hay anh Dũng luôn rất gian nan, vất vả và phải đối mặt với sự hiểm nguy, thậm chí có thể đánh đổi cả mạng sống của mình. Tuy nhiên, vì “miếng cơm, manh áo”, những thợ cưa cây “dịch vụ” chấp nhận rủi ro để kiếm tiền lo cho cuộc sống gia đình.

Nghề cưa cây rất nguy hiểm nhưng vì "miếng cơm manh áo", những người thợ vẫn phải làm việc. Ảnh: Tr.L.

Anh Tuấn kể, trong một lần đi cưa cây, do bất cẩn, một nhánh cây rơi trúng vào mặt. Rất may lúc đó, không rơi vào mắt, anh chỉ bị trầy một đường trên mặt.

“Lúc đó tui tá hỏa, cả mình ướt đẫm mồ hôi vì hoảng sợ, rất may mà giữ được thăng bằng không té xuống đất” - anh Tuấn kể.

Vết sẹo đó, với anh Tuấn, như một bài học để anh rút kinh nghiệm (vì không phải lần nào cũng may mắn) để phải thận trọng hơn trong những lần sau. Bây giờ, cứ ai cần là anh đến. Ngày làm nhiều thì cưa hơn 10 cây, ngày làm ít cũng cưa từ 5 đến 7 cây.

Anh Tuấn nói: “Quan trọng nhất là người thợ phải biết tính toán hướng đổ của cây để đảm bảo an toàn và tài sản cho gia chủ”.

Tôi hỏi lại: “Việc lo an toàn cho bản thân thì sao?”. Anh đáp: “Cứ lên cây trước rồi tới đâu, tính tới đó”.

Họ đánh đu mạng sống ở trên cao với mong ước cuộc sống của con cái sau này sẽ tốt hơn. Ảnh: Tr.L.

Câu nói của anh Tuấn như phó mặc cả tính mạng của mình cho công việc với mối nguy hiểm luôn rình rập. Anh chia sẻ: “Tui sống ở vùng quê miền Tây từ nhỏ, gắn bó máu thịt với từng thửa ruộng, mảnh vườn. Leo lên cao được nhìn thấy quê mình một màu xanh mướt chạy dài, đã lắm”.

Nói vậy, nhưng anh Tuấn nhanh chóng trở về với thực tại. Anh nói: “Làm nghề này cho mức thu nhập khoảng từ 10 đến 15 triệu đồng/ tháng. Hồi nhỏ nhà nghèo quá, nên tui nghỉ học từ lớp 8 để đi làm mướn, lớn lên lập gia đình rồi có đứa con trai. Dù nghề có nguy hiểm, nhưng mình phải ráng làm để lo cho con ăn học, đừng để học không đến nơi như tui ngày trước”.

Không may mắn như anh Tuấn, tháng 4 vừa qua, tại ấp Long Hữu (xã Long Khánh A, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng tháp), anh Lương Văn Phong (sinh năm 1975) và 4 người dân ngụ cùng địa phương đã cùng nhau đi cưa cây sao. Trong quá trình làm việc, anh Phong bị cây ngã trúng vào người dẫn đến bất tỉnh. Do bị chấn thương nặng vùng đầu, anh Phong đã tử vong tại bệnh viện. Hay như tại xã Tân Lộc Bắc, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau, hồi tháng 7/2022, khi đang cưa cây thuê, một người đàn ông đã bị gió quật ngọn cây ngã về phía người. Sau đó, ông bị thân cây đập vào cổ dẫn đến tử vong.

Nguy hiểm là vậy, nhưng ngày ngày những người thợ cưa cây vẫn miệt mài làm việc. Anh Trần Minh Luân (phường 3, TP Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng) bộc bạch, công việc yêu cầu kinh nghiệm, kỹ thuật rất cao, không phải tay ngang mà làm được và nguy hiểm luôn cận kề.

Anh chia sẻ: “Nói thì dễ nhưng không phải ai cũng làm được nghề cưa hạ cây. Người thợ phải luôn túc trực bên gốc hoặc có khi leo chót vót trên ngọn, nhánh, tiềm ẩn biết bao nguy hiểm, chỉ cần sơ suất nhỏ là tai họa có thể ập đến. Đổi lại, khi cưa các cây ở thế khó, thù lao cũng tạm ổn”.

Giữa buổi trưa nắng nóng như đổ lửa, nhưng những người như anh Tuấn, ông Tùng, anh Dũng, anh Luân vẫn đang vắt vẻo trên ngọn cây. Dù mồ hôi túa ra ướt áo, nhưng họ vẫn cầm chiếc máy cưa cồng kềnh, thoăn thoắt hạ cành cây này đến cành cây khác. Như anh Tuấn đã nói: “Dù nguy hiểm, nhưng anh vẫn bám nghề để có tiền nuôi con ăn học”. Anh hy vọng, một cây già ngã xuống sẽ có một cây xanh khác vươn lên.

Nguyên nhân gây viêm họng hạt thường gặp và cách phòng bệnh đơn giản Viêm họng hạt là một bệnh về họng tuy không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc ...

Những yêu cầu về an toàn trong bảo quản hóa chất nguy hiểm Những ảnh hưởng của hóa chất đến sức khoẻ của người lao động (NLĐ) là vấn đề được quan tâm nhiều những năm gần đây. ...

Gia tăng các bệnh hô hấp mới nổi nguy hiểm Các bệnh hô hấp ngày càng gia tăng khiến cho công tác chẩn đoán, điều trị gặp nhiều khó khăn.