Lạm dụng nước muối sinh lý khiến mũi dễ viêm nhiễm

Ngày nào cũng nhỏ

Chị Kim Minh (Gia Lâm, Hà Nội) cho biết, ngày nào chị cũng dùng nước muối sinh lý để nhỏ mũi cho con (bé nhà chị mới được 4 tháng tuổi), ít nhất ngày 2 lần sáng ngủ dậy và tối trước khi đi ngủ. Chỉ đơn giản là nhỏ vài giọt vào mũi bé hay bơm vào mũi khoảng 10-15 giọt mỗi bên.

Nước muối sinh lý là vật “bất ly thân” của nhiều gia đình có con nhỏ. Ảnh minh họa: IT

“Làm như thế rất sạch mũi bé, do rửa trôi được các loại vi khuẩn, vi trùng trú ẩn trong cánh mũi, khiến cho bé dễ thở, không còn khò khè như hồi mới sinh nữa. Không những thế, tôi còn bắt cả nhà phải nhỏ thuốc này mỗi ngày để bảo vệ mũi, chống viêm nhiễm”, chị Minh chia sẻ.

Nhiều gia đình cũng có thói quen giống nhà chị Minh. Thậm chí, có người lỡ quên nhỏ trước khi đi ngủ, thì cảm thấy bứt rứt không yên vì sợ mũi không sạch, dễ bị cảm cúm, viêm xoang.

Nước muối sinh lý (NaCl 9%) hay còn gọi là nước muối đẳng trương, được pha chế để cung cấp và bổ sung nước và điện giải thường dùng để rửa mũi làm cho dịch mũi loãng ra và giữ cho niêm mạc mũi trở lại trạng thái bình thường. Đây là một kinh nghiệm hiệu quả trong trường hợp viêm mũi họng nhẹ, nước muối sẽ làm tan đờm, "vệ sinh" toàn bộ đường hô hấp ngoài giúp giảm các kích ứng gây ho và tạo điều kiện cho bệnh tự lành.

Các dẫn chứng khoa học đều dành những lời ưu ái cho loại dung dịch này nhưng thực tế rất ít tài liệu hướng dẫn cách sử dụng nó sao cho đúng và hiệu quả nhất.

Khi nào nhỏ nước muối sinh lý?

Theo TS.BS Nguyễn Tuyết Xương, Trưởng khoa Tai – Mũi – Họng, Bệnh viện Nhi Trung ương, mũi có những cấu tạo đặc biệt để phù hợp với những chức năng mà tạo hóa ban cho là làm ấm, làm ẩm và làm sạch không khí trước khi đi vào phổi bằng một hệ thống niêm mạc đường hô hấp có các tế bào biểu mô trụ giả và các tuyến chế tiết.

Lạm dụng nước muối sinh lý làm cho mũi dễ bị viêm nhiễm hơn. Ảnh minh họa: IT

Trên bề mặt lớp biểu mô này được phủ bởi một tấm thảm nhầy có tác dụng vận chuyển những chất bẩn, vi khuẩn, virus, các yếu tố độc hại, ... ra phía sau họng mũi rồi xuống họng miệng và khạc ra ngoài. Khi viêm nhiễm, lớp tế bào này bị tổn thương, bị lớp mủ vàng, xanh, các chất bẩn, ... làm mất đi vai trò bảo vệ của mũi. Đó là lúc cần sự “ra tay” của nước muối sinh lý để làm sạch lớp mủ trước khi sử dụng thuốc.

Ngoài ra, nước muối sinh lý còn được sử dụng cho những bệnh nhân sau phẫu thuật mổ xoang để lấy đi những dịch đọng, lớp vảy, ... tránh hiện tượng dính của niêm mạc sau mổ nhưng cần được theo dõi bởi bác sĩ trực tiếp phẫu thuật.

Đây cũng là lọ thuốc không thể thiếu cho những bệnh nhân ung thư đã cắt bỏ thanh quản toàn phần phải thở qua một lỗ thở ở vùng cổ để làm mất đi lớp vẩy đóng ở đó, tránh bít tắc lỗ thở.

Tuy nhiên, theo TS.BS. Nguyễn Tuyết Xương, nếu mũi đang trong trạng thái hoàn toàn bình thường, thì việc ngày nào cũng nhỏ nước muối sinh lý không hề có lợi như sự tưởng tượng của nhiều người mà thậm chí nó còn gây nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Khi đó, việc nhỏ mũi chẳng khác hành động vô tình “tẩy trôi” lớp thảm nhầy bảo vệ mũi vốn có, mũi không còn “lá chắn” những khói, bụi, ô nhiễm ở bên ngoài môi trường càng dễ bị tổn thương niêm mạc hơn. Chính vì thế mũi lại hay bị viêm hơn.

Chỉ nên dùng nước muối sinh lý một lần mỗi tuần, đặc biệt là khi bạn làm việc hoặc đi lại ở những vùng nhiều bụi bặm như công nhân trong các nhà máy dệt may, công nhân ngành than, khoáng sản hay những người làm công việc phải thường xuyên di chuyển trên đường như shipper, tài xế, … Khi đó, nước muối sinh lý sẽ giúp cho lớp thảm nhầy trong mũi vận chuyển dễ dàng hơn các chất bẩn bám vào mũi trong quá trình làm việc.

Ngoài ra, theo một nghiên cứu gần đây, các bà mẹ cũng không nên nhỏ nước muối sinh lý cho trẻ vào mùa đông. Bởi, khi đó nhiệt độ của dung dịch này bị hạ xuống, nếu nhỏ ngay và trực tiếp vào mũi sẽ tạo cảm giác sợ hãi cho bé vì bị lạnh, thậm chí nếu kéo dài có thể gây tổn hại đến niêm mạc mũi. Tốt nhất, các mẹ nên làm ấm lọ nước muối sinh lý bằng cách ngâm vào nước nóng hoặc cho kẹp vào nách khoảng 5 phút trước khi nhỏ.