Trong bài phỏng vấn độc quyền này, ThS. Lê Xuân Thê, nguyên giảng viên khoa Vật Lý, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, sẽ chia sẻ những phân tích chuyên sâu về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm của tình trạng cháy nổ xe điện, đặc biệt là liên quan đến pin lithium-ion. Đồng thời, chuyên gia cũng đưa ra những lời khuyên hữu ích, từ cách phòng tránh rủi ro đến những lưu ý quan trọng cho người tiêu dùng và các bậc phụ huynh, giúp bảo vệ an toàn cho bản thân và cộng đồng.

ThS. Lê Xuân Thê, nguyên giảng viên khoa Vật Lý, trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội. (Ảnh: NVCC)

"Cháy" pin lithium-ion: Hiểm họa rình rập trong mùa hè.

PV: Thưa thầy Lê Xuân Thê, thời gian gần đây, trên cả nước liên tục ghi nhận những vụ hỏa hoạn có nguyên nhân xuất phát từ xe điện, đặc biệt trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm vừa qua. Ông đánh giá như thế nào về mức độ nguy hiểm của tình trạng này đối với cộng đồng?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Việc cháy xe điện có thể gây nguy hiểm rất lớn cho cộng đồng. Cháy xe điện thường liên quan đến pin lithium-ion, về mùa nắng nóng dễ bị quá nhiệt, nó có thể phát nổ bốc cháy và tạo ra nhiệt độ cao, đồng thời sinh ra các chất độc hại.

Việc xử lý các đám cháy pin này rất khó vì pin đã cháy là cháy đến tận cùng. Mỗi chúng ta cần có kiến thức và thiết bị chuyên dụng để dập cháy, nếu không đám cháy nhanh chóng lan ra các nhà xung quanh, nhất là các khu dân cư đông đúc, các chung cư sẽ gây ra thiệt hại lớn về tài sản, kinh tế và nguy hiểm đến tính mạng của nhiều người.

Hiện trường đám cháy dàn xe điện du lịch ở khu du lịch chùa Hương Tích (Hà Tĩnh). (Ảnh: MXH)

PV: Từ góc độ chuyên môn, đặc biệt liên quan đến loại pin phổ biến trong xe điện, đâu là những nguyên nhân chính dẫn đến cháy nổ, thưa ông? Và vì sao thời tiết nắng nóng lại làm tăng nguy cơ này?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Pin dùng cho xe điện, đặc biệt là pin lithium-ion, Về mùa nắng nóng với môi trường nhiệt độ cao có thể cháy nổ do nhiều nguyên nhân: Chất lượng pin kém, không rõ nguồn gốc, hoặc đã qua sửa chữa có thể dễ bị hỏng hóc, gây ra chập mạch và cháy nổ.

Bên cạnh đó, sạc không đúng cách như: sạc quá lâu, sạc khi pin còn nóng, sử dụng bộ sạc không chính hãng, hoặc sạc ở môi trường nhiệt độ cao đều có thể làm tăng nguy cơ cháy nổ. Va chạm mạnh, rơi rớt có thể làm hỏng pin, gây chập mạch và cháy nổ.

Ngoài ra, hệ thống quản lý pin (BMS) có vai trò quan trọng trong việc quản lý dòng điện, điện áp và nhiệt độ của pin. Nếu BMS bị lỗi, nó có thể không bảo vệ pin khỏi các tình huống nguy hiểm, dẫn đến cháy nổ.

Hiện trường sau vụ cháy thiêu rụi 9 xe điện ở khu du lịch chùa Hương Tích (Hà Tĩnh). (Ảnh: MXH)

Xe điện giá rẻ: Tiết kiệm trước mắt, rước họa vào thân

PV: Có nhiều người dân, nhất là phụ huynh học sinh, chọn mua xe điện giá rẻ, không rõ nguồn gốc xuất xứ, thậm chí mua hàng trôi nổi trên mạng. Theo ông, những rủi ro nào thường gặp ở các loại xe điện này?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Những người mua xe điện giá rẻ, không rõ nguồn gốc trôi nổi trên mạng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Xe điện giá rẻ thường sử dụng pin, linh kiện và khung sườn kém chất lượng, dễ bị hỏng hóc, xuống cấp nhanh chóng, có thể các hệ thống phanh, đèn, còi, hoặc các bộ phận khác không đảm bảo an toàn, dễ dẫn đến tai nạn, gây mất an toàn giao thông. Pin và bộ phận điện của xe không rõ nguồn gốc có thể dễ bị quá tải, chập điện, gây cháy nổ, đặc biệt khi sạc hoặc sử dụng.

Xe điện giá rẻ thường không có bảo hành, khó tìm được linh kiện thay thế, và không có dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng, gây khó khăn cho người sử dụng và gây ô nhiễm môi trường.

PV: Thưa ông, có những dấu hiệu nào ở xe điện hoặc pin mà người dùng nên đặc biệt lưu ý để kịp thời phát hiện nguy cơ cháy nổ?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Để phát hiện sớm nguy cơ cháy nổ ở xe điện hoặc pin, người dùng cần chú ý đến các dấu hiệu sau: Pin bị phồng, nứt vỏ, pin nóng bất thường khi sử dụng hoặc khi sạc, có mùi lạ, khét.

Ngoài ra, xe đi chậm bất thường, đèn pha yếu, xe dừng đột ngột hoặc không khởi động được, pin phải sạc quá lâu không đầy, nguồn điện không ổn định, dây điện bị nóng và các dấu hiệu bất thường khác như: bị giật khi tăng ga, hoặc đồng hồ báo điện chập chờn…

PV: Trong mùa nắng nóng, ông có thể đưa ra một số khuyến nghị cụ thể để người dùng sử dụng xe điện được an toàn?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Trong mùa nắng nóng, để sử dụng xe điện an toàn, chúng ta nên đỗ xe ở nơi râm mát, tránh ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp trong thời gian dài.

Bên cạnh đó, cần kiểm tra áp suất lốp thường xuyên, và sạc pin đúng cách, tránh sạc ở nơi nắng nóng, nơi sạc cần có mái che, xa những vật dễ cháy, chỉ nên sạc đến 80%.

Ngoài ra, nên sử dụng các biện pháp tiết kiệm điện năng như tắt điều hòa khi sạc hoặc khi không cần thiết. Khi chạy cần duy trì tốc độ ổn định, không chạy ở tốc độ quá cao. Cần có rèm che nắng bảo vệ nội thất, kiểm tra hệ thống làm mát pin (nếu có), đạt chế độ Eco (nếu xe có chế độ này) để tối ưu hiệu suất sử dụng, vệ sinh xe thường xuyên.

PV: Thực tế cho thấy nhiều người mang xe điện đi "độ", thay pin dung lượng cao hoặc lắp pin không chính hãng để chạy lâu hơn. Việc này tiềm ẩn nguy cơ như thế nào, thưa ông?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Chúng ta không nên lắp pin dung lượng cao, không chính hãng cho xe điện vì nó có thể bị quá tải, tỏa nhiệt cao sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ trong mùa nắng nóng, như cháy nổ, hỏng hóc hệ thống, giảm hiệu suất và tuổi thọ pin, cũng như ảnh hưởng đến an toàn của người dùng và cộng đồng.

Pin không tương thích với thiết kế ban đầu của xe có thể gây ra các vấn đề về mạch điện, động cơ, làm giảm tuổi thọ và hiệu suất của xe. Nguy cơ mất an toàn cao khi sử dụng pin không chính hãng, không chỉ cho người dùng mà còn cho cả cộng đồng, đặc biệt là khi xảy ra cháy nổ.

Theo giảng viên Lê Xuân Thê, nguy cơ mất an toàn cao khi sử dụng pin không chính hãng. (Ảnh: NVCC)

An toàn cho con: Chọn xe điện thông minh, sử dụng an toàn.

PV: Theo ông, để hạn chế những vụ cháy nổ do xe điện, thì vai trò của người tiêu dùng và nhà sản xuất, nhập khẩu xe cần như thế nào?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Để giảm thiểu nguy cơ cháy nổ từ xe điện, cả người tiêu dùng và nhà sản xuất hoặc nhập khẩu đều đóng vai trò quan trọng. Người tiêu dùng cần sử dụng xe đúng cách như: sạc pin đúng quy định, tránh sử dụng xe trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt (mưa lớn, ngập nước).

Thêm nữa, phải bảo dưỡng định kỳ, thường xuyên kiểm tra các bộ phận của xe như phanh, đèn, còi, dây điện và đặc biệt là pin, cần tuân thủ các hướng dẫn an toàn, trang bị bình cứu hỏa nhỏ và biết cách phòng tránh cháy nổ.

Trong khi đó, nhà sản xuất hoặc nhập khẩu cần phải đảm bảo chất lượng sản phẩm: sử dụng các linh kiện, pin chất lượng, tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn trong quá trình sản xuất và lắp ráp. Cần cung cấp thông tin an toàn đầy đủ cho khách hàng: hướng dẫn sử dụng chi tiết, cảnh báo các nguy cơ tiềm ẩn và các biện pháp phòng tránh cháy nổ.

Mặt khác, thông tin này cần được trình bày rõ ràng, dễ hiểu, bằng tiếng Việt và có thể tiếp cận được với người tiêu dùng. Cần hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết và cung cấp dịch vụ bảo hành, sửa chữa, thay thế linh kiện chính hãng cho khách hàng. Có đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp để hỗ trợ người dùng khi có sự cố xảy ra.

PV: Vậy, ông có lời khuyên gì gửi tới các bậc phụ huynh, học sinh – những đối tượng đang sử dụng xe điện rất phổ biến hiện nay?

Giảng viên Lê Xuân Thê: Cuối cùng tôi xin có lời khuyên các vị phụ huynh khi mua xe điện cho con như sau: Phụ huynh cần lưu ý về an toàn cho các con là trên hết. Vì vậy, cần cân nhắc kỹ giữa xe đạp điện và xe máy điện, tùy thuộc vào độ tuổi và quãng đường di chuyển của con. Đối với xe đạp điện, phù hợp cho học sinh cấp 2, còn xe máy điện có thể phù hợp hơn với học sinh cấp 3.

Các phụ huynh cần lựa chọn xe có thương hiệu uy tín. Xe chính hãng thường có chất lượng tốt hơn, độ bền cao, và có chế độ bảo hành dài hạn. Tốc độ tối đa của xe cần chọn loại phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Chọn xe có hệ thống phanh tốt, đèn chiếu sáng rõ ràng, còi, xi nhan, và gương chiếu hậu đầy đủ.

Bên cạnh đó, dung lượng pin, tuổi thọ pin, và chính sách bảo hành pin là những yếu tố quan trọng cần được kiểm tra kỹ. Chọn xe có trọng lượng và kích thước phù hợp với vóc dáng của con. Các tính năng như cốp rộng, cổng sạc USB, khóa điện tử, và chống trộm có thể là những ưu việt của xe.

Khi các con sử dụng xe phải thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng xe để đảm bảo xe hoạt động tốt và an toàn. Sạc pin đúng cách, tháo pin trước khi rửa xe, tránh xịt nước trực tiếp vào các bộ phận điện tử, và sử dụng các chất tẩy rửa phù hợp.

Đặc biệt quan trọng là nhắc các con khi tham gia giao thông phải tuyệt đối tuân thủ luật giao thông: Đội mũ bảo hiểm, đi đúng tốc độ, giữ khoảng cách an toàn, và tuân thủ các quy tắc giao thông khác. Có như vậy con chúng ta mới được an toàn khi đi học, hạnh phúc mới đến với mọi gia đình.

Video: Hiện trường đám cháy thiêu rụi 9 xe điện du lịch ở Chùa Hương Tích (Hà Tĩnh). (Nguồn: MXH)

Cháy xe điện: Lỗi kỹ thuật hay ý thức người dùng? Nhiều vụ cháy nổ liên quan đến xe điện xảy ra gần đây tại Việt Nam và một số nước trên thế giới đã gây ...

Xe điện toàn cầu: Những bước đi thận trọng Thị trường xe điện (EV) toàn cầu đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ, dẫn đầu bởi các mô hình thành công như Na Uy ...

An toàn cháy nổ xe điện: Hiểu đúng bản chất, phòng ngừa chủ động Xe điện, từ ô tô đến xe máy, xe đạp, đang ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, những sự cố cháy nổ gần ...