Nhức nhối vấn nạn thuốc giả và thực phẩm chức năng giả

Sản phẩm giả nhưng hiểm họa thật

Tại Hội thảo “Thuốc giả và thực phẩm chức năng giả - Hiện trạng và giải pháp” do Trung tâm Công nghệ chống hàng giả Việt Nam phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức sáng 23/8, ông Nguyễn Đức Lê, đại diện Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2021, đơn vị đã phát hiện 41.375 vụ vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên cả nước; trong đó, có những vụ đặc biệt nghiêm trọng và có mức độ phức tạp không hề nhỏ, có những sản phẩm liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng.

Thuốc và thực phẩm chức năng là các sản phẩm mang tính chất đặc thù. Vì vậy, phương pháp thông thường không thể phát hiện thật giả một cách chính xác. Việc kiểm nghiệm thành phần, chất lượng thuốc, ... là phương pháp được lựa chọn tối ưu để xác định độ thật giả của một sản phẩm. Tuy nhiên, chúng ta cần 1 khoản kinh phí lớn và thời gian dài để đánh giá, điều tra. Đây cũng là rào cản lớn trong việc phát hiện và xử lý kịp thời vấn nạn thuốc và thực phẩm chức năng giả trên thị trường.

Năm 2022, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cũng đã đưa ra dự báo hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp khi mà tính từ đầu năm 2022 đến nay, cơ quan quản lý thị trường đã kiểm tra 30.527 vụ vi phạm về hàng giả, gian lận thương mại, trong đó đã xử lý 17.000 vụ, 54 vụ chuyển cơ quan điều tra. Tuy nhiên, số liệu này chỉ là bề nổi; việc kiểm tra và xử lý còn gặp khó khăn do tình trạng cửa hàng phi thương mại - nhà thuốc trên mạng xuất hiện rất nhiều khiến việc kiểm soát kênh phân phối rất khó khăn.

Thuốc và thực phẩm chức năng bị làm giả không những làm ảnh hưởng đến nền kinh tế mà còn gây nguy hại đến sức khỏe toàn xã hội. Hệ lụy để lại cho con người là không hề nhỏ.

Ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường phát biểu tại hội thảo. Ảnh: PV

Khi cả tem chống hàng giả cũng bị làm giả

Bà Nguyễn Diệu Hà, Tổng Thư ký, Chánh Văn phòng Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam cho hay, trong số các mẫu thuốc tân dược bị làm giả thì đa số là kháng sinh đắt tiền của các thương hiệu dược nổi tiếng.

"Thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện những điểm khác nhau khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng, thuốc thật và giả khi để cạnh nhau khiến người tiêu dùng rất khó để phân biệt", Bà Diệu Hà cho biết.

Đáng nói, để bảo vệ lợi ích khách hàng và uy tín của doanh nghiệp dược, nhiều công nghệ chống hàng giả đang được các công ty dược phẩm áp dụng, tuy nhiên, hiệu quả của tem chống hàng giả mang lại không đạt được như mong đợi bởi công nghệ làm giả đã làm giả cả tem chống hàng giả và còn đẹp hơn cả tem chống giả thật.

Nói về vấn nạn thuốc giả, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam cũng chia sẻ: Thuốc giả không chỉ là bất hợp pháp mà còn là mối quan ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Điều trị bằng thuốc giả mạo không hiệu quả, chẳng hạn kháng sinh giả có thể dẫn đến sự xuất hiện của các vi khuẩn kháng thuốc. Các thuốc giả được sản xuất tại cơ sở không đảm bảo điều kiện và tiêu chuẩn quy định có thể chứa nhiều vi khuẩn và nấm mốc, điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với các thuốc dùng đường tiêm hoặc dùng trên những người bệnh bị suy giảm miễn dịch.

Với những hậu quả nghiêm trọng, gây hại đến sức khỏe, nghiêm trọng hơn là tính mạng của con người, nạn thuốc giả làm giảm niềm tin của cộng đồng vào hệ thống chăm sóc sức khỏe, các chuyên gia y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các nhà cung cấp dược phẩm chân chính.

Cùng quan điểm này, bà Lê Thị Thu Thuỷ, Phó Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp - VCCI cho rằng, thuốc và thực phẩm chức năng giả không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp chân chính.

Thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi

Ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo Quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (Ban chỉ đạo 389) nhận định, xu hướng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả nói chung, sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc tân dược, thực phẩm chức năng nói riêng dịch chuyển từ nhỏ lẻ, tự phát sang lợi dụng tư cách pháp nhân, thành lập công ty liên danh, liên kết trong và ngoài nước, hình thành đường dây, ổ nhóm lớn để buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và buôn bán hàng giả với phương thức, thủ đoạn tinh vi, mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh đó, các đối tượng đang chuyển từ hình thức sản xuất, kinh doanh mua bán, vận chuyển, giao nhận hàng hóa từ trực tiếp sang ứng dụng công nghệ số, thương mại điện tử để đặt hàng.

Do vậy, ông Trần Đức Đông cho rằng, trong thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương và các lực lượng chức năng cần chủ động nắm tình hình, nhận diện vấn đề phức tạp, xây dựng triển khai thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra, điều tra, phát hiện và xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả nói chung và sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm chức năng giả nói riêng. Tập trung phương tiện, biện pháp, đánh đúng, đánh trúng các đối tượng cầm đầu, đường dây ổ nhóm, tụ điểm phức tạp nhằm răn đe và phòng ngừa chung.

Ban chỉ đạo 389 tiếp tục rà soát những khó khăn, vướng mắc về quy định pháp luật, về cơ chế phối hợp và đề xuất các kiến nghị sửa đổi bổ sung thay thế kịp thời, từng bước hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, ….