Sát thủ vô hình Xyanua: Cần kiểm soát chặt chẽ hóa chất "độc nhất trong các chất độc"

Những vụ đầu độc bằng Xyanua gây rúng động

Nhắc đến chất độc Xyanua, nhiều người cảm thấy "rùng mình" vì sự nguy hiểm của nó. Thế nhưng, Xyanua xuất hiện khá phổ biến trong sản xuất, khi thường được sử dụng để sản xuất giấy, dệt may và nhựa. Ngoài ra, khí Xyanua còn được sử dụng để tiêu diệt sâu bệnh và sâu bọ.

Mặc dù pháp luật quy định về việc kinh doanh hóa chất Xyanua rất khắt khe, nhưng việc mua bán hóa chất này chưa được kiểm soát chặt chẽ, vẫn diễn ra tại các chợ ở TP HCM nói riêng và cả nước nói chung.

Người mua có thể dễ dàng tìm kiếm các thông tin mua bán loại hóa chất này trên mạng xã hội, và thực tế chúng được bán một cách khá tùy tiện trên thị trường, bất chấp quy định của luật pháp. Ngay cả người bán, người mua chưa đủ điều kiện mua bán hóa chất vẫn có thể sử dụng.

Xyanua được coi là chất "độc nhất trong các loại chất độc"

Nguy hiểm hơn, thời gian gần đây đã xảy ra một số trường hợp dùng Xyanua để đầu độc người khác, gây ra chết người.

Dư luận đang xôn xao bởi vụ việc một thanh niên 18 tuổi ở huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai bị phát hiện có Xyanua trong cơ thể và nghi bị đầu độc. Theo báo cáo, trong gia đình của thanh niên này, đã có 5 người chết bất thường trong vòng 8 tháng, với các biểu hiện ngộ độc nghiêm trọng.

Cụ thể, từ tháng 10/2023 đến tháng 5/2024, tại gia đình ông Nguyễn Văn H. (xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, Đồng Nai) liên tiếp có 5 người chết, gồm ông H., 3 người cháu và 1 người con rể. Các nạn nhân trước khi chết có các biểu hiện bị nôn ói, chóng mặt, nhức đầu.

Tháng 6 vừa qua, nam thanh niên tên B.T, cháu nội của ông H., bỗng bị hôn mê, bất tỉnh và được đưa đi cấp cứu. Kết quả xét nghiệm cho thấy trong người T. có chất Xyanua. Nghi ngờ có khuất tất, gia đình bên ngoại của T. đã làm đơn trình báo công an. Điều tra cho thấy Nguyễn Thị Hồng Bích (ngụ xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch) đã đầu độc người thân trong gia đình và thanh niên B.T là cháu gọi Bích là cô ruột.

Ngày 5/7, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Thị Hồng Bích về hành vi giết người.

Trước đó, vào đầu năm 2022, do thường xuyên bị cha ruột la mắng nên Tống Thị Tùng Linh đã giết cha ruột của mình là ông Tống Hồng Điệp (SN 1968, cùng ngụ ở đường Nguyễn Hữu Thọ, phường Phước Nguyên, TP. Bà Rịa) bằng chất độc Xyanua...

Nhận định về một số vụ việc sử dụng Xyanua để giết người trong thời gian qua, PGS. Nguyễn Duy Thịnh cho rằng, đây không chỉ là hành vi phạm tội nghiêm trọng mà còn làm dấy lên lo ngại về sự an toàn của người dân trước nguy cơ ngộ độc từ chất này.

PGS. Nguyễn Duy Thịnh - nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội

Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng và tiếp cận Xyanua, cùng với đó là tăng cường giáo dục về cách phòng tránh ngộ độc Xyanua trong cuộc sống hàng ngày.

Theo PGS. Nguyễn Duy Thịnh, việc mua bán hóa chất độc cần có phiếu kiểm soát với sự xác nhận của cả bên mua và bên bán để làm cơ sở kiểm soát hóa chất độc lưu thông trên thị trường... Tuy nhiên, người bán không thể kiểm soát được mục đích sử dụng của người mua và người sử dụng hóa chất độc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về mục đích sử dụng của mình.

Xyanua “độc nhất trong các chất độc”

PGS. Nguyễn Duy Thịnh cho biết, Xyanua là hóa chất cực độc, thậm chí được liệt vào danh sách những chất độc nhất trong các chất độc. Chúng được hấp thu nhanh vào cơ thể, ức chế rất nhanh, mạnh với hô hấp tế bào, một liều rất nhỏ cũng có thể gây tử vong.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), chỉ cần khoảng 50-200mg Xyanua qua đường miệng hoặc hít khoảng 0,2% dạng khí cũng đủ gây tử vong cho một người khỏe mạnh.

Theo PGS Thịnh, chất độc Xyanua tác động rất mạnh vào hệ hô hấp và hệ thần kinh gây nhiễm độc cấp tính. Nhiễm độc Xyanua khiến cơ thể không trao đổi oxy được, gây "nghẹt thở trên cạn".

Bệnh nhân tử vong nhanh thường do suy hô hấp, co giật. Liều gây ngộ độc của Xyanua phụ thuộc vào dạng (muối hay khí), thời gian tiếp xúc và đường tiếp xúc.

Xyanua thường không màu, không mùi, không vị, đôi khi được mô tả là có mùi "hạnh nhân đắng", nhưng không phải lúc nào nó cũng phát ra mùi và không phải ai cũng có thể phát hiện ra mùi này.

Sát thủ vô hình Xyanua

“Những dấu hiệu để nhận biết khi trúng độc Xyanua đó là cảm thấy đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, thở nhanh, nhịp tim tăng cao, cảm thấy bồn chồn và kiệt sức. Nếu người trúng độc Xyanua trong vòng 2 giờ không được chữa trị kịp thời, sẽ gây nguy cơ tử vong rất cao”, PGS. Nguyễn Duy Thịnh cho biết.

Khi phát hiện ra người có dấu hiệu trên, chúng ta cần nhanh chóng đưa người nhiễm độc Xyanua đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể dẫn đến tử vong.

Thực phẩm nào có chứa độc tố Xyanua?

Xyanua thường được dùng trong công nghiệp nhưng nó cũng xuất hiện tự nhiên trong một số thực phẩm, nếu không biết cách chế biến có thể gây ngộ độc.

Chuyên gia hàng đầu về công nghệ thực phẩm PGS. Nguyễn Duy Thịnh nhấn mạnh rằng Xyanua có thể tồn tại trong nhiều loại thực phẩm tự nhiên như hạt của một số loại trái cây (mận, đào, mơ, táo).

Đặc biệt, trong số các loại thực vật dễ gây ngộ độc Xyanua nhất có sắn và măng tươi - loại thực phẩm phổ biến trong bữa ăn của nhiều gia đình người Việt.

Theo PGS Nguyễn Duy Thịnh, việc chế biến thực phẩm chứa Xyanua cần được thực hiện cẩn thận để giảm thiểu nguy cơ ngộ độc.

Chất độc này có đặc tính tan trong nước và bay hơi ở nhiệt độ cao nên với măng tươi, tốt nhất nên ngâm nhiều giờ trong nước trước khi chế biến tiếp, chất Xyanua sẽ giảm dần khi tiếp xúc với nước.

Nên luộc măng thật kỹ, thay nước nhiều lần để loại bỏ độc tố

Nên luộc măng thật kỹ, thay nước nhiều lần để loại bỏ độc tố. Măng muối chua để chín, có mùi chua đặc trưng, ngả sang màu vàng mới sử dụng, tuyệt đối không ăn măng sống.

Người dân không nên sử dụng nước ngâm măng bởi khi ngâm măng, một lượng Xyanua nhất định cũng được tạo ra, cả Xyanua và chất taxiphyllin khuếch tán ra nước, lượng độc tố trong măng có thể giảm đi nhưng các độc tố có trong nước có thể tăng lên, nên nếu uống quá nhiều nước măng có thể bị ngộ độc.

Sắn tươi cũng có chứa chất độc Xyanua trong cả vỏ và thịt. Khi luộc, nhất là luộc với số lượng lớn thì chất này sẽ đóng váng trên bề mặt nước. Người ăn phải chất này với hàm lượng cao sẽ bị ngộ độc, mà dân gian hay gọi là "say" sắn. Thực tế, đã có nhiều người ăn sắn bị chết vì chất Xyanua có trong sắn.

"Cách tốt nhất để loại bỏ chất Xyanua trong sắn là lột vỏ, cắt đầu, đuôi, sau đó ngâm trong nước lạnh nhiều giờ trước khi luộc. Ngoài ra, trong lúc luộc, nên mở nắp nồi để chất Xyanua bay đi, lượng độc chất sẽ giảm đáng kể", PGS. Thịnh khuyến cáo.

Để phòng ngừa ngộ độc Xyanua, PGS Thịnh đề xuất một số biện pháp như: Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về nguy cơ và cách phòng tránh ngộ độc Xyanua; tăng cường kiểm soát và quản lý việc sử dụng Xyanua trong các ngành công nghiệp.

Với các cơ sở sản xuất có sử dụng Xyanua, công nhân cần được trang bị đầy đủ kiến thức và thiết bị bảo hộ để đảm bảo an toàn khi tiếp xúc với Xyanua. Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần có các biện pháp giám sát và kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các trường hợp rò rỉ hoặc nhiễm độc Xyanua.

Ngộ độc thực phẩm: Ngăn chặn hay cứ dọn dẹp? Trưa ngày 14/5, lại có thêm một vụ ngộ độc thực phẩm ở Vĩnh Phúc…

4 bước phòng ngừa ngộ độc thực phẩm Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm chủ yếu do ăn phải thức ăn ôi thiu, dùng thức ăn và đồ uống đã quá hạn ...

Cháu bé 5 tuổi tử vong - đau lòng chuyện ngộ độc thực phẩm Sau nhiều tuần chữa trị tích cực tại Bệnh viện Nhi đồng 1, TPHCM, bệnh nhi 5 tuổi trong vụ ngộ độc bánh mì ở ...