Theo số liệu thống kê của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, trong giai đoạn 2016 - 2021, cả nước có hơn 4 triệu người lao động đề nghị và được giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần. Bình quân mỗi năm có gần 700.000 người hưởng BHXH một lần, số lượng năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình khoảng 11,6%/năm.

Theo đó, người hưởng BHXH một lần chủ yếu là lao động trẻ, từ trên 20 tuổi đến đủ 40 tuổi, chiếm khoảng 77,5% trong tổng số người hưởng BHXH một lần. Bởi hầu hết lao động trẻ quan tâm nhiều đến nhu cầu trước mắt (ngắn hạn) hơn là nhu cầu hưởng lương hưu khi về già (dài hạn).

Lý do dẫn đến nhiều công nhân lao động muốn rút bảo hiểm một lần là do áp lực về tài chính, sự thay đổi, gián đoạn trong công việc…

Ngoài ra do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, nhiều đơn vị, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc kinh doanh, sản xuất, một số doanh nghiệp phải dừng hoạt động, thậm chí là phá sản khiến công nhân lao động bị mất việc, không có thu nhập.

Tỉ lệ công nhân lao động rút BHXH một lần ngày càng gia tăng. Ảnh minh họa.

Anh Trần Minh Tuấn, nhân viên kho của Công ty CP Tiền Phong (Hà Nội) cho biết, do dịch bệnh Covid-19 kéo dài, hoạt động kinh doanh của Công ty gặp khó khăn nên Công ty có chính sách tinh giảm nhân sự. Thời điểm đó vợ anh mới sinh em bé, gia đình kinh tế vô cùng khó khăn, buộc anh phải rút BHXH một lần để có tiền chi trả cho cuộc sống. Số tiền anh rút về sau hơn 10 năm đóng bảo hiểm được hơn 100 triệu đồng.

Chị Nguyễn Mai Hiên - công nhân Công ty TNHH IVORY Việt Nam (huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa) chia sẻ, vào tháng 8/2022, do Công ty trả lương thấp, cắt giảm hết các chế độ phúc lợi, không được tăng ca, nhiều công nhân đã phản ứng tập thể. Chị Hiên đã chọn cách nghỉ việc, rút tiền BHXH một lần, mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ để có đồng ra đồng vào nuôi con.

Ông Bùi Minh Đức - Giám đốc BHXH TP Hải Phòng cho biết, thời gian qua, trên địa bàn TP Hải Phòng đã có nhiều công nhân lao động đề nghị được hưởng BHXH một lần, mục đích để có một khoản tiền chi tiêu, trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, cũng có không ít trường hợp vì lợi ích trước mắt, muốn rút BHXH một lần để có một khoản “tiền tươi” làm vốn đầu tư, kinh doanh...

Theo ông Bùi Minh Đức, đây là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của công nhân lao động mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội cũng như ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm thực hiện an sinh xã hội toàn dân. Nếu rút BHXH một lần, công nhân lao động sẽ không còn cơ hội được hưởng lương hưu và không được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí, không được đảm bảo cuộc sống và sức khỏe khi về già.

Người lao động chờ làm thủ tục rút BHXH một lần. Ảnh minh họa.

TS. Bùi Sỹ Lợi - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết, khi rút BHXH một lần, công nhân lao động có thể nhận được một số tiền lớn để sử dụng cho nhu cầu chi tiêu cấp thiết, giải quyết được khó khăn trước mắt mà không cần phải vay mượn và lo lắng. Tuy nhiên, nếu rút BHXH một lần công nhân lao động sẽ bị thiệt thòi nhiều mặt.

Thứ nhất, không được đảm bảo nguồn thu nhập hằng tháng khi về già, phải phụ thuộc vào con cháu, mất đi tự do, sự tự tin và sự an nhàn của cuộc sống nghỉ hưu. Thứ hai, số tiền khi rút BHXH một lần thực tế sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH. Thứ ba, người lao động không được cấp BHYT miễn phí, không được hưởng chế độ miễn 100% tiền khám chữa bệnh BHYT đúng tuyến. Thứ tư, khi tử vong thì gia đình không được nhận tiền trợ cấp mai táng và trợ cấp hằng tháng. Thứ năm, nếu chọn rút BHXH một lần mà sau này nếu đi làm lại và có đóng BHXH thì khoảng thời gian đóng trước đó không được tính do đã hưởng BHXH một lần rồi.

Liên quan đến việc tỉ lệ công nhân lao động rút BHXH một lần ngày càng gia tăng, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) cho rằng cần hạn chế người lao động rút BHXH một lần. Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, căn cứ Luật BHXH, người lao động có quyền rút BHXH một lần.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương. Ảnh: B.N.

“Thực tế cho thấy, những người rút BHXH một lần thường là công nhân, người nghèo, bị mất việc làm. Khi họ không còn bất kỳ một nguồn thu nhập nào khác để lo cho cuộc sống thì đành rút BHXH. Mặc dù họ có thể nhận thức là việc làm này sẽ rất thiệt thòi về lâu dài nhưng vì không còn cách nào khác để ổn định cuộc sống trước mắt nên mới chọn con đường rút BHXH một lần.

Cơ quan chức năng cần tăng cường công tác truyền thông; rà soát, sửa đổi quy định nâng số năm đóng và thời hạn rút BHXH một lần lên cũng như đưa ra quy định nếu lao động rút BHXH một lần thì sẽ bị thiệt thòi như thế nào. Từ đó khiến người lao động phải suy nghĩ lại là không rút nữa và tính toán đóng tiếp BHXH. Bên cạnh đó, cần quan tâm hơn đến đời sống hiện tại của người lao động để họ yên tâm ổn định cuộc sống, không nghĩ tới rút BHXH nữa” - đại biểu Nga nêu quan điểm.

Đề xuất về giải pháp hạn chế người lao động rút bảo hiểm một lần, TS. Bùi Sỹ Lợi cũng nêu: “Trước hết, Nhà nước cần phải nỗ lực hơn để người lao động hiểu ý nghĩa, giá trị của BHXH và có chính sách hỗ trợ, giải quyết những khó khăn trước mắt cho họ để giữ được lưới an sinh”.

Cần có chính sách đầu tư phát triển kinh tế hộ gia đình, thông qua vay vốn ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, kỹ năng quản lý; khuyến khích và có chính sách hỗ trợ vốn, đất đai, tìm kiếm thị trường cho các hợp tác xã, hộ gia đình trung lưu để thu hút người lao động làm việc, tăng thu nhập bảo đảm cuộc sống, và trở lại tham gia hệ thống BHXH.

Người lao động sẽ mất đi quyền lợi gì khi rút bảo hiểm xã hội 1 lần? Thay vì đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) dài hạn để hưởng lương lưu, nhiều người sau khi nghỉ việc đã chọn phương án rút ...

Diễn biến mới nhất vụ trục lợi bảo hiểm xã hội ở Đồng Nai Đến nay, có 4 phòng khám bị tạm dừng vì làm khống giấy tờ hưởng bảo hiểm xã hội.

Công an Vĩnh Long điều tra một doanh nghiệp nợ BHXH hơn 3,5 tỉ đồng Qua kiểm tra phát hiện doanh nghiệp chiếm dụng 10,5% mức lương của công nhân mà không thực hiện đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) ...