Hiện nay, ở nước ta, quá trình đô thị hóa ngày càng phát triển mạnh mẽ, các dự án khu dân cư, nhà cao tầng đã và đang trở thành xu hướng phát triển của đô thị hiện đại. Đây là biện pháp hữu hiệu nhất để tăng quỹ nhà tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số thành phố khác trên cả nước.

Nhà cao tầng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ. Ảnh minh họa: vneconomy.vn

Thực tế các công trình khu dân cư, nhà cao tầng thường có diện tích không gian sử dụng lớn, công năng sử dụng phức tạp, mật độ tập trung đông người; ngoài ra, công trình dạng này còn chứa khối lượng vật tư, thiết bị hàng hóa, chất dễ cháy. Một trong những khâu quan trọng nhất của quá trình thiết kế xây dựng là chú trọng đến việc sử dụng, vận hành các khu nhà đặc thù này. Cụ thể là cần đặc biệt quan tâm đến những vấn đề đảm bảo an toàn cho người dân và các tòa nhà cao tầng khi xảy ra cháy, nổ.

Hỏa hoạn - mối nguy hiểm đặc biệt

Một số vụ cháy nhà khu dân cư cao tầng điển hình trên thế giới và ở Việt Nam cho thấy hỏa hoạn là mối nguy hiểm đặc biệt.

Vụ cháy toà tháp chung cư Grenfell 24 tầng ở quận White City, Luân Đôn, Anh Quốc. Sáng sớm 14/6/2017 ngọn lửa đã thiêu rụi hoàn toàn tháp, chỉ còn lại phần khung trơ trọi với khói đen nghi ngút và những mảnh vỡ ngổn ngang. Lực lượng cứu hỏa đã nhận cuộc gọi đầu tiên lúc 1 giờ 16 phút sáng và đã triển khai khoảng 200 lính cứu hỏa và 40 phương tiện chữa cháy tới ứng phó, có 12 người thiệt mạng và hơn 30 người được cấp cứu. Đây là một vụ cháy nghiêm trọng nhất của nước Anh trong thập niên 20 của thế kỷ XXI.

Vụ cháy xảy ra tại bãi giữ xe tầng hầm chung cư Carina lúc 1 giờ 15 phút sáng ngày 23/3/2018, chỉ khoảng 2 phút sau đó, lửa bùng lên cao ngang ống thông gió trên trần tầng hầm. Tới lúc 1 giờ 23 phút, hệ thống chiếu sáng khu vực tầng hầm bị tắt, lửa bùng lên dữ dội, cháy lan ra xe máy và ô tô đang để trong tầng hầm. Khói khí nóng và độc đã luồn theo lối buồng thang thoát hiểm dẫn lên các tầng nổi phía trên chung cư, đồng thời hệ thống đã không kịp thời báo cháy và chữa cháy tự động, dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Sau sự cố, cơ quan chức năng xác định nguyên nhân cháy là do hệ thống dây dẫn điện của xe máy để tại khu vực khoang để xe máy số 6 xảy ra sự cố chập điện. Vụ cháy đã khiến 13 người tử vong, trên 60 người bị thương và gây thiệt hại nhiều tài sản của người dân.

Diễn tập phòng cháy, chữa cháy tại chung cư Gamuda Trần Phú (TP. Hà Nội). Ảnh: PV.

Tính chất đặc biệt của nguy cơ cháy khu dân cư, nhà cao tầng được xác định bởi các yếu tố sau:

- Sự lưu trú tập trung đông người dân trong tòa nhà;

- Chiều cao của tòa nhà vượt quá khả năng sử dụng xe thang để cứu người hiện có trong các đơn vị đóng quân của cơ quan phòng cháy, chữa cháy (PCCC);

- Khả năng bị phá hủy một phần cấu trúc hoặc toàn bộ trường hợp hỏa hoạn của các cấu kiện riêng lẻ của tòa nhà hoặc toàn bộ tòa nhà;

- Sự lan truyền của lửa, khói, các chất độc hại trong suốt chiều cao của công trình thông qua các phòng, hành lang và thông tin liên lạc kĩ thuật, cũng như qua các khoảng trống trong cấu trúc tòa nhà;

- Việc không có hoặc không có đủ các phương tiện cứu người trong trường hợp cháy. Hậu quả thảm khốc của các vụ cháy buộc các nhà thiết kế, xây dựng và đại diện của Cơ quan Giám sát Phòng cháy chữa cháy của Nhà nước phải quan tâm đến việc xây dựng các biện pháp đặc biệt để đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy của các tòa nhà cao tầng và bảo vệ chúng khỏi hỏa hoạn.

Thống kê thiệt hại và nguyên nhân sự cố tai nạn do cháy nổ hàng năm tại Việt Nam

(Nguồn: Cục Cảnh sát PCCC & CNCH)

Một số biện pháp và giải pháp đảm bảo an toàn PCCC

Yêu cầu từ khi thiết kế, thi công, quy hoạch công trình

Trong quá trình thực hiện việc thiết kế, cần phải tuân thủ đúng các yêu cầu quy định kỹ thuật về các vấn đề xây dựng và thẩm duyệt về PCCC theo quy chuẩn, tiêu chuẩn về PCCC (QCVN 06: 2021/BXD, TCVN 2066: 1995, TCVN 6160: 1996; TCXDVN 323: 2004; TCVN 3890: 2009…).

Lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH Công an tỉnh hướng dẫn nghiệp vụ chữa cháy, xử lý tình huống cho người dân và đội PCCC cơ sở tại chung cư Sky View (phường Chánh Nghĩa, TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương). Ảnh: Tâm Trang.

Để đảm bảo an toàn cháy, nổ trong các công trình nhà ở cao tầng, các biện pháp PCCC cho công trình đó phải được xây dựng rất chi tiết:

+ Các khu nhà đều phải được trang bị cầu thang bộ không khói, thiết bị hút khói, cấp nước chữa cháy với vòi chữa cháy, hệ thống báo cháy tự động, …

+ Để loại bỏ khói từ các buồng thang bộ, đây là cách chính để sơ tán người dân ra khỏi tòa nhà, có những loại quạt đặc biệt được bật từ xa bằng các nút được lắp đặt ở hành lang của các căn hộ hoặc tự động từ đầu báo cháy.

+ Các tòa nhà cao tầng phải được trang bị hệ thống cấp nước chữa cháy bên trong.

+ Các đầu báo cháy được lắp ở hành lang của các căn hộ. Tín hiệu về hoạt động của chúng được truyền đến phòng điều khiển.

+ Ngăn khói lan truyền khắp các tầng và căn hộ bằng cách bịt các gioăng cao su ở các vòm cửa và nắp đậy (lò xo trên cửa hành lang và cửa thang bộ).

+ Trường hợp không thể rời khỏi căn hộ do nhiệt độ cao hoặc khói nhiều, việc sử dụng các lối thoát hiểm bằng kim loại được lắp đặt trên các ban công được cung cấp bắt đầu từ tầng 6. Một lối thoát hiểm khác trong các tòa nhà cao tầng có thể là thang máy chữa cháy, phải đảm bảo không có khói trong trường hợp hỏa hoạn. Điều này được đảm bảo bằng hệ thống thông gió tạo áp lực cho trục thang máy và ngăn khói, lửa lan qua trục thang máy lên các tầng.

Yêu cầu trong quá trình sinh hoạt, sử dụng

Trong xã hội hiện đại, các thiết bị sử dụng điện ngày càng nhiều, nguy cơ cháy nổ cũng vì thế mà tăng lên. Người dân cần chú ý, không sạc điện thoại, máy tính, xe đạp điện, xe máy điện qua đêm và đặt trên các đồ vật có khả năng bắt cháy cao, hấp thụ nhiệt tốt như chăn, ga, gối, đệm, …

Đặc biệt, người dân không lắp lồng sắt, lưới sắt, giếng trời, biển quảng cáo ở lan can. Trường hợp người dân đã lắp thì phải thiết kế ô cửa thoát nạn và quy định rõ vị trí để chìa khóa; chuẩn bị sẵn thang, thang dây, dây tự cứu để thoát nạn khi cháy xảy ra.

Các đầu báo cháy phải được lắp ở hành lang của các căn hộ. Ảnh: N. Linh.

Mỗi nhà, căn hộ cần bố trí tối thiểu hai lối thoát nạn, chuẩn bị sẵn dụng cụ phá dỡ để tạo lối thoát nạn; Không bố trí đồ vật cản trở lối thoát nạn; Đồng thời dự kiến các tình huống thoát nạn khi có sự cố cháy, nổ xảy ra và tập luyện cho người trong gia đình biết sử dụng thành thạo các dụng cụ chữa cháy đã trang bị.

Khi cháy, nổ xảy ra, người dân phải bình tĩnh xử lý, tìm lối thoát nạn an toàn đã định sẵn, đồng thời báo cho mọi người xung quanh để kịp thời thoát ra khỏi khu vực nguy hiểm. Báo cháy nhanh nhất cho lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH theo số 114, chính quyền, Công an địa phương nơi cư trú. Sử dụng ngay các phương tiện chữa cháy tại chỗ để chữa cháy (như các bình chữa cháy đặt trong toà nhà).

Để ngăn ngừa cháy nổ, một trong những biện pháp hữu hiệu là thực hiện việc diễn tập các phương án chữa cháy tại chỗ thường xuyên, đây là biện pháp rất quan trọng nhằm phát huy được vai trò của lực lượng chữa cháy tại chỗ, ngăn ngừa cháy lan, hạn chế hậu quả do cháy.

Kết luận

Để đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ trong khu dân cư, các tòa nhà cao tầng là thách thức chung của các nhà thiết kế, xây dựng, cơ quan PCCC, người quản lý, vận hành và sử dụng.

Để duy trì một môi trường an toàn cho người sử dụng tòa nhà và người dân, nhiệm vụ được quan tâm hàng đầu là đưa ra các giải pháp kỹ thuật an toàn về PCCC ngay từ các khâu thứ nhất của quá trình thiết kế, phê duyệt.

Xây dựng và điều hành quản lý tòa nhà cần phải tuân thủ đúng các yêu cầu quy định kĩ thuật về kết cấu xây dựng, tiêu chuẩn kĩ thuật an toàn PCCC, đảm bảo không bị tác động bởi các yếu tố nguy hiểm cháy nổ, cũng như cần hoàn thiện hơn nữa quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy tắc đảm bảo an toàn cháy nổ đối với các công trình này.

Làm được những điều trên mới có thể giảm thiểu rủi ro thấp nhất thiệt hại về người và tài sản trong các khu dân cư, tòa nhà cao tầng và mang lại cuộc sống yên bình, hạnh phúc cho nhân dân.

Thoát hiểm khi có cháy: Đừng đi thẳng, hãy khom lưng Để thoát khỏi đám cháy một cách an toàn nhất, tuyệt đối không di chuyển trong tư thế đứng vì sẽ hít phải khí độc ...

Nhiều Bộ, địa phương chậm tiến độ thực hiện Nghị định 83 về phòng cháy, chữa cháy Nhiều Bộ, địa phương vẫn chậm tiến độ - đây là thông tin được đưa ra tại Hội nghị về công tác phòng cháy, chữa ...

Bắt tạm giam chủ quán karaoke cháy làm 32 người chết tại Bình Dương Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bình Dương vừa phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam đối với chủ quán ...