Giám sát thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển nhà ở xã hội

Các đại biểu bày tỏ sự nhất trí đối với việc Quốc hội thành lập 2 đoàn giám sát chuyên đề, trong đó có chuyên đề về nhà ở xã hội. Ảnh: VGP

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết số 95/2023/QH15 về thành lập Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội năm 2024. Theo Nghị quyết số 95/2023/QH15, Quốc hội quyết nghị thành lập Đoàn Giám sát chuyên đề của Quốc hội về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản" và "Phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023" do Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn làm Trưởng đoàn.

Phạm vi giám sát của chuyên đề này là việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ ngày 1/7/2015 đến hết ngày 31/12/2023 trên phạm vi cả nước.

Nội dung giám sát gồm: Việc ban hành chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2015 - 2023; trong đó tập trung vào việc ban hành các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan; tình hình triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội; thực trạng công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành, tổ chức triển khai quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội.

Đối với thị trường bất động sản: Làm rõ các khó khăn, vướng mắc của các dự án bất động sản; tình hình xử lý các sai phạm trong lĩnh vực bất động sản; tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của tồn tại, hạn chế xuất phát từ thể chế, quy định pháp luật và việc tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về đất đai, quy hoạch, đầu tư, nhà ở, đô thị, xây dựng, nguồn vốn tín dụng, phát hành trái phiếu doanh nghiệp…

Đối với phát triển nhà ở xã hội: Chương trình, kế hoạch, các hình thức phát triển nhà ở xã hội; đối tượng và điều kiện được thụ hưởng chính sách về nhà ở xã hội; quỹ đất, nguồn vốn để xây dựng nhà ở xã hội; việc thực hiện dự án xây dựng nhà ở xã hội (bao gồm trình tự, thủ tục đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội, việc lựa chọn chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội; ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội); loại nhà và tiêu chuẩn diện tích nhà ở xã hội; việc xác định giá thuê, giá thuê mua, giá bán nhà ở xã hội; nguyên tắc bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội; quản lý, vận hành nhà ở xã hội.

Trong chương trình kỳ họp thứ 5, nhiều đại biểu đã đề nghị Quốc hội giám sát việc thực hiện chính sách về nhà ở xã hội vì đây là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, song quá trình thực hiện còn khó khăn. Chỗ ở của người dân có thu nhập thấp, trong đó có công nhân lao động còn khoảng cách khá xa so với mục tiêu và nhu cầu.

Vợ chồng chị Nguyễn Thị Huyền - công nhân Tập đoàn KHKT Hồng Hải (Bắc Ninh) mua được nhà ở xã hội nhờ sự hỗ trợ thông tin của tổ chức Công đoàn. Ảnh: Văn Quân

Đặc biệt, trong quá trình triển khai chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nhà ở xã hội, thời gian gần đây ghi nhận hiện tượng người giàu mua nhà ở xã hội hoặc có người giàu là chủ sở hữu căn hộ chung cư nhà ở xã hội. Pháp luật quy định, đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội "phải chưa được hưởng chính sách hỗ trợ dưới mọi hình thức tại nơi ở và nơi làm việc". Trên thực tế, rất khó để khó kiểm tra việc thực hiện quy định này, nhất là với những người thay đổi nơi làm việc nhiều lần. Trong khi đó, Đề án 06 "Phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030" chưa hoàn thành nên chưa có phương tiện hữu hiệu để kiểm tra, rà soát điều kiện đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội.

Nhiều đại biểu Quốc hội nêu: Quy định đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội "phải chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, chưa được mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội" hoặc "có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người trong hộ gia đình thấp hơn mức diện tích nhà tối thiểu" cũng đang khó triển khai trên thực tế. Nếu người mua nhà có thể nhờ được người thân đứng tên sở hữu nhà hiện có để chứng minh được mình "chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình" hoặc "có nhà ở, nhưng ở chật" thì sẽ có thể "lách" quy định của pháp luật nếu không có công cụ kiểm tra, kiểm soát...

Thêm vào đó, Luật Nhà ở chỉ quy định đối tượng hưởng chính sách nhà ở xã hội phải thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập đối với các khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương mà không tính các khoản thu nhập khác không phải là tiền công, tiền lương. Trong khi có rất nhiều người giàu có thu nhập từ "nghề tay trái" thậm chí cao hơn tiền công, tiền lương từ nghề chính.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hoá) đề nghị, cách xác định đối tượng mua nhà ở xã hội cần tiếp tục được xem xét. Để xác định đúng đối tượng thụ hưởng, công tác giám sát chuyên đề cần đặt ra những câu hỏi: Nhà ở xã hội ai đang sinh sống; tổ chức nào cung cấp; việc trợ cấp, hỗ trợ thế nào; thực trạng quản lý, sử dụng ra sao?

Dự kiến, Đoàn giám sát sẽ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát tại phiên họp tháng 9/2024, trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 8.

Tổng LĐLĐ Việt Nam kiến nghị được trực tiếp tham gia đầu tư dự án nhà ở xã hội Tổng LĐLĐ Việt Nam đề xuất Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì nghiên cứu, xây dựng và trình Quốc hội xem xét, ban ...

Vấn đề nhà ở xã hội được công nhân lao động đối thoại với Bí thư Thành uỷ Hải Phòng Ngày 27/5, Thường trực Thành uỷ Hải Phòng đã có buổi gặp gỡ, đối thoại với công nhân, viên chức, người lao động. Đồng chí ...

Bắc Giang: Góp phần thực hiện mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội cho công nhân Tỉnh Bắc Giang đặt mục tiêu tới năm 2025 giải quyết 80% nhu cầu nhà ở của công nhân trên địa bàn và tới năm ...