Thứ sáu 03/05/2024 14:12

Nguy cơ tác động xấu đến sức khỏe người lao động do môi trường không đảm bảo

Giữa môi trường lao động (MTLĐ) và sức khỏe của người lao động (NLĐ) có mối quan hệ chặt chẽ vì MTLĐ an toàn mới khiến NLĐ có đủ sức khỏe để làm việc với năng suất cao.
Người lao động góp cây xanh làm đẹp môi trường làm việc ở Thái Bình

Sự cố môi trường ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe NLĐ

Cuối tháng 2/2023, nhiều công nhân tại Công ty TNHH HS Tech Vina (huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) bị ngộ độc khí Methanol trong quá trình làm việc đã được đưa đến Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai để khám, điều trị.

Nguy cơ tác động xấu đến sức khỏe người lao động do môi trường không đảm bảo

Nhiều công nhân Công ty TNHH HS Tech Vina phải nhập viện theo dõi vào tháng 3. Ảnh: LĐCĐ

Trong số đó, nữ công nhân Nguyễn Thị Hiến (42 tuổi, quê ở huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh) có triệu chứng mờ mắt, đau đầu, buồn nôn, lơ mơ nên được gia đình cho đi khám. Trong khoảng thời gian khoảng 2 ngày, bệnh nhân được bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai tiên lượng xấu: hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, nồng độ Methanol trong máu là 123,16 mg/dL, não tổn thương nặng hai bên. Dù đã được điều trị các bác sĩ khẩn trương cấp cứu, hồi sức, giải độc, lọc máu, tuy nhiên não tổn thương nặng không hồi phục nên chị Hiến đã qua đời.

Ngoài trường hợp chị Hiến còn có 5 công nhân khác của Công ty này bị nhiễm độc nặng và phải điều trị tích cực tại Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai. Trong số đó có anh Triệu Văn Nhậy ( 17 tuổi, dân tộc Dao, quê ở tỉnh Cao Bằng). Bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng hôn mê, tụt huyết áp, nhiễm toan chuyển hóa nặng, tổn thương não nặng hai bên, nồng độ Methanol trong máu là 125 mg/dL, không có Ethanol.

Nguy cơ tác động xấu đến sức khỏe người lao động do môi trường không đảm bảo
Công nhân Triệu Văn Nhậy (17 tuổi, quê ở tỉnh Cao Bằng) nhập viện trong tình trạng hôn mê, nồng độ Methanol trong máu cao nghi do nghiễm độc tại nơi làm việc. Ảnh: M.A

Theo thông tin từ Tổng LĐLĐ Việt Nam, Công ty TNHH HS Tech Vina (có trụ sở tại KCN Khai Sơn, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh), có 205 lao động chuyên sản xuất và gia công khung, khuôn, vỏ kim loại của điện thoại di động, máy tính bảng, camera và đèn flash camera. Xưởng nơi công nhân bị ngộ độc có 70 người chia thành 2 ca làm việc. Vào thời điểm xảy ra ra vụ việc trên, Công ty đang ứng dụng dây chuyền công nghệ mới với loại chế phẩm mới trong sản xuất.

Nguy cơ tác động xấu đến sức khỏe người lao động do môi trường không đảm bảo
Lãnh đạo Tổng LĐLĐ Việt Nam và TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai trao đổi về tình trạng của công nhân Công ty HS Tech Vina vào tháng 3 vừa qua. Ảnh: CTV

Đánh giá về tình trạng các bệnh nhân nhập viện liên quan đến vụ ngộ độc này, TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai cho biết: “Các bệnh nhân đến khám khi đã có các tổn thương lên não, mắt, máu, tim mạch. Qua kiểm tra, chúng tôi thấy được những trường hợp này xuất hiện nồng độ cồn công nghiệp Methanol trong máu rất cao, đều hơn 100mg/dL. Chúng tôi đã áp dụng tất cả các biện pháp: cấp cứu, hồi sức, dùng thuốc giải độc, lọc máu, các biện pháp điều trị khác. Tuy nhiên, tiên lượng rất nặng, có thể để lại di chứng mù vĩnh viễn, rối loạn vận động do tổn thương não kéo dài".

Theo TS.BS Nguyên, từ mẫu cồn do bệnh nhân lấy từ trong phân xưởng sản xuất gửi đến Bệnh viện để xét nghiệm thì có 77,83% là Methanol.

Vụ việc trên là một trường hợp điển hình về việc sử dụng các chế phẩm không đảm bảo an toàn, dẫn đến MTLĐ bị nhiễm độc, ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của NLĐ.

MTLĐ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe NLĐ

Vấn đề bảo đảm MTLĐ an toàn nhằm bảo vệ sức khỏe, tính mạng NLĐ đã được đặt ra tại Hội thảo “An toàn lao động và bảo vệ môi trường ngành Công thương năm 2023” do Hiệp hội Công nghiệp môi trường Việt Nam phối hợp với Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công thương) tổ chức vào tháng 3/2023.

Theo ông Hoàng Văn Vy - nguyên Phó Cục trưởng Cục bảo vệ Môi trường miền Bắc (Bộ Tài nguyên và Môi trường), giữa MLTĐ và sức khỏe của NLĐ có mối quan hệ chặt chẽ vì MTLĐ an toàn mới khiến NLĐ có đủ sức khỏe để làm việc với năng suất cao.

Nguy cơ tác động xấu đến sức khỏe người lao động do môi trường không đảm bảo
Ông Hoàng Văn Vy - nguyên Phó Cục trưởng Cục bảo vệ Môi trường miền Bắc (Bộ Tài nguyên và Môi trường), giữa MLTĐ và sức khỏe của NLĐ có mối quan hệ chặt chẽ vì MTLĐ an toàn mới khiến NLĐ có đủ sức khỏe để làm việc với năng suất cao. Ảnh: CTV

“Bảo vệ môi trường (BVMT) trong phạm vi doanh nghiệp, thực chất đó chính là MTLĐ. NLĐ làm việc trong các nhà máy, xí nghiệp thường xuyên chịu sự tác động trực tiếp hoặc gián tiếp từ chất lượng môi trường của doanh nghiệp do nguồn thải trong quá trình hoạt động như khí thải, chất thải rắn … hoặc sau khi xảy ra các sự cố mất an toàn khác. Bên cạnh đó, NLĐ còn chịu tác động, ảnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố vật lý (bao gồm bụi, tiếng ồn, độ rung, bức xạ, phóng xạ….); yếu tố hoá học (như CO, SO2, Nox, H2S…); sự tác động gián tiếp từ việc sử dụng nước uống, thực phẩm không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, ...

Trong khi đó, việc quy trách nhiệm về bảo đảm MTLĐ an toàn nhằm bảo vệ sức khỏe NLĐ chưa cụ thể. Đơn cử, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 không quy định trách nhiệm cụ thể về báo cáo thông tin, dữ liệu của doanh nghiệp đối với Bộ quản lý ngành nên việc nắm bắt thông tin, kiểm soát, phòng ngừa ô nhiễm môi trường còn hạn chế…. Trong các quy định pháp luật về công tác BVMT không quy định trách nhiệm thanh tra, kiểm tra hoạt động BVMT của Bộ Công thương, mặc dù được nhận định đây là công cụ quản lý quan trọng góp phần vào công tác phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường…

Hiện nay, MTLĐ ở nhiều doanh nghiệp được đánh giá là tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn nếu không kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát nước thải, khí thải, chất thải rắn và chất thải nguy hại; đảm bảo các nguồn thải phải được thu gom, xử lý hoặc lưu giữ an toàn, đạt tiêu chuẩn môi trường trước khi xả thải; việc tuân thủ nghiêm túc các phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất; sự cố cháy, nổ; sự cố tràn dầu; sự cố môi trường;…

Theo ông Tô Xuân Bảo - Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công thương), triển khai các quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn Luật, với quan điểm phát triển kinh tế phải gắn với BVMT và phát triển bền vững, Bộ Công thương đã chủ động xây dựng và ban hành nhiều chính sách nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như tăng cường quản lý nhà nước về BVMT trong lĩnh vực Công thương. Trong các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và thương mại, Bộ Công thương đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm tăng cường công tác an toàn lao động, từng bước kiểm soát các nguồn thải trong các ngành công nghiệp có nguy cơ ô nhiễm môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh an toàn và bền vững.

Song song với nỗ lực của cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp, NLĐ, các nhà quản lý cần nâng cao nhận thức về công tác đảm bảo an toàn lao động và BVMT, nhằm giảm thiểu những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sống và môi trường làm việc.

Một số giải pháp được gợi ý là các doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chẽ các nguồn phát thải, khí thải, chất thải rắn và chất thải nguy hại; có cảnh báo nguy cơ chất thải tác động xấu đến sức khỏe NLĐ; tăng cường kiểm soát việc tuân thủ nghiêm túc các phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố cũng như phải nghiêm túc thực hiện các quy định về bảo hộ lao động, các quy định về đảm bảo an toàn lao động tại các khu vực sản xuất... Đồng thời, cần tiếp tục kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật để bảo vệ môi trường làm việc an toàn cho NLĐ.

Quy định về khám sức khỏe định kì cho người lao động trong doanh nghiệp Quy định về khám sức khỏe định kì cho người lao động trong doanh nghiệp

Theo Điều 21, Luật an toàn vệ sinh lao động năm 2015, người lao động (NLĐ) có quyền được khám sức khỏe định kỳ hằng ...

Khám sức khỏe định kỳ, phòng chống bệnh nghề nghiệp cho người lao động Khám sức khỏe định kỳ, phòng chống bệnh nghề nghiệp cho người lao động

Công đoàn cơ sở và đại diện doanh nghiệp luôn quan tâm đến sức khỏe, bệnh nghề nghiệp của công nhân lao động. Các hoạt ...

Cảnh báo nguy cơ mất an toàn lao động từ các vụ sập giàn giáo Cảnh báo nguy cơ mất an toàn lao động từ các vụ sập giàn giáo

Một vụ tai nạn lao động nghiêm trọng do sập giàn giáo công trình xây nhà của một hộ dân ở huyện Phù Mỹ, tỉnh ...

MINH ANH

Tin cùng chuyên mục

Từ vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Trách nhiệm của doanh nghiệp và cấp quản lý?

An toàn lao động

Từ vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Trách nhiệm của doanh nghiệp và cấp quản lý?

Từ các vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng như vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai, TS. Nguyễn Anh Thơ cho rằng, dù hệ thống pháp luật đã được ban hành tương đối đầy đủ, song ở đâu đó công tác an toàn vẫn chưa có chuyển biến tích cực

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Những nghi vấn về nguyên nhân khiến lò hơi phát nổ

An toàn lao động

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Những nghi vấn về nguyên nhân khiến lò hơi phát nổ

Theo chuyên gia về an toàn lao động, lò hơi phát nổ làm 6 công nhân tử vong tại chỗ, 5 công nhân bị thương ở Đồng Nai có thể do vượt quá áp lực.

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Lỗi kỹ thuật của lò hơi gây nổ

An toàn lao động

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Lỗi kỹ thuật của lò hơi gây nổ

Theo Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai, vụ nổ lò hơi làm 6 công nhân tử vong tại chỗ và 7 công nhân bị thương có nguyên nhân ban đầu là do lỗi kỹ thuật.

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Sức khoẻ các công nhân được cấp cứu ra sao?

An toàn lao động

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Sức khoẻ các công nhân được cấp cứu ra sao?

Có ít nhất 2/5 công nhân bị thương trong vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai đã được bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất chẩn đoán và chỉ định phẫu thuật sau khi hội chẩn do vết thương phức tạp.

“Chào giá” huấn luyện ATVSLĐ quá thấp sẽ không đảm bảo chất lượng

Nghiên cứu - Trao đổi

“Chào giá” huấn luyện ATVSLĐ quá thấp sẽ không đảm bảo chất lượng

Theo chuyên gia về an toàn lao động trong xây dựng, việc cạnh tranh về giá, “chào giá” huấn luyện ATVSLĐ xuống quá thấp dẫn đến không đảm bảo chất lượng, thời gian theo yêu cầu của pháp luật.

Đọc thêm

Vụ tai nạn lao động ở Yên Bái: Đừng để người lao động “tàn” đến “phế”

An toàn lao động

Vụ tai nạn lao động ở Yên Bái: Đừng để người lao động “tàn” đến “phế”

Theo TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ, đối với các trường hợp thương vong trong vụ tai nạn ở Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái, cần có chính sách ổn định tâm lý, sinh kế và hỗ trợ để người lao động (NLĐ) không trở thành tàn phế.

Vai trò công đoàn trong xây dựng văn hóa an toàn tại nơi làm việc

An toàn lao động

Vai trò công đoàn trong xây dựng văn hóa an toàn tại nơi làm việc

Nhiều ý kiến đóng góp tại toạ đàm “Quản trị rủi do bằng văn hóa an toàn - tầm nhìn và mô hình hiệu quả ở Việt Nam ở Việt Nam lần thứ nhất năm 2024” đã nhấn mạnh vai trò của tổ chức Công đoàn.

Vụ 7 công nhân tử vong: Cần đảm bảo nguyên lý sửa chữa động cơ điện

An toàn lao động

Vụ 7 công nhân tử vong: Cần đảm bảo nguyên lý sửa chữa động cơ điện

Theo chuyên gia, từ vụ tai nạn lao động nghiêm trọng làm 7 công nhân tử vong cho thấy, quá trình bảo dưỡng, sửa chữa cần đảm bảo nguyên lý sửa chữa động cơ điện.

Đảm bảo an toàn và sức khỏe lao động trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Nghiên cứu - Trao đổi

Đảm bảo an toàn và sức khỏe lao động trong bối cảnh biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu là mối đe dọa hiện hữu đối với an toàn của người lao động trên khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nhân Ngày Thế giới về An toàn và Sức khỏe lao động (ngày 18/4) năm 2024, Giám đốc khu vực Châu Á và Thái Bình Dương của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), bà Chihoko Asada-Miyakawa giải thích về những gì cần thay đổi.

Vụ tai nạn lao động ở Yên Bái: Người vi phạm có thể đối mặt với khung hình phạt nào?

An toàn lao động

Vụ tai nạn lao động ở Yên Bái: Người vi phạm có thể đối mặt với khung hình phạt nào?

Căn cứ tài liệu, chứng cứ điều tra vụ tai nạn lao động xảy ra tại Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái ngày 22/4/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Yên Bái đã ban hành quyết định khởi tố vụ án hình sự “Vi phạm quy định về an toàn lao động”.

Cần làm rõ “lỗ hổng” về quy trình an toàn trong vụ 7 công nhân tử vong tại Yên Bái

Tin tức

Cần làm rõ “lỗ hổng” về quy trình an toàn trong vụ 7 công nhân tử vong tại Yên Bái

TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ cho rằng các đoàn điều tra cần điều tra làm rõ Công ty CP Xi măng và Khoáng sản có thực hiện đúng các quy trình an toàn hay không?

Yêu cầu doanh nghiệp phối hợp với công đoàn huấn luyện ATVSLĐ

An toàn lao động

Yêu cầu doanh nghiệp phối hợp với công đoàn huấn luyện ATVSLĐ

Sau vụ tai nạn lao động khiến 7 công nhân tử vong ở Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái, Bí thư Tỉnh uỷ Yên Bái đã yêu cầu các doanh nghiệp phối hợp với công đoàn tăng cường huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động.

Vụ 7 công nhân tử vong: Đau thương người ở lại

An toàn lao động

Vụ 7 công nhân tử vong: Đau thương người ở lại

Các công nhân tử vong trong vụ tại nạn lao động tại Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái đều có hoàn cảnh gia đình rất khó khăn.

Vụ 7 công nhân tử vong ở Yên Bái: Dấu hỏi về huấn luyện và an toàn vận hành

An toàn lao động

Vụ 7 công nhân tử vong ở Yên Bái: Dấu hỏi về huấn luyện và an toàn vận hành

Từ chi tiết một công nhân bị thương lết vào trung tâm điều khiển và loay hoay mất 30 phút mới tắt được nguồn điện của máy nghiền đã khiến các chuyên gia đặt câu hỏi về công tác huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động và vận hành an toàn máy, thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động.

7 công nhân tử vong tại Yên Bái: Do sự cố động cơ điện của máy nghiền

An toàn lao động

7 công nhân tử vong tại Yên Bái: Do sự cố động cơ điện của máy nghiền

Theo UBND tỉnh Yên Bái, nguyên nhân ban đầu khiến 7 công nhân tử vong, 3 công nhân bị thương trong vụ tai nạn lao động tại Công ty Xi măng và Khoáng sản Yên Bái là do sự cố động cơ điện của máy nghiền.

Những biện pháp phòng ngừa tai nạn lao động do ngã cao

An toàn lao động

Những biện pháp phòng ngừa tai nạn lao động do ngã cao

Mới đây, vụ tai nạn lao động thương tâm khiến 4 người thương vong tại một công trình ở quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tai nạn lao động do ngã cao.

Trách nhiệm của chủ thể về kỹ thuật an toàn lao động khi thi công xây dựng

An toàn lao động

Trách nhiệm của chủ thể về kỹ thuật an toàn lao động khi thi công xây dựng

Kỹ thuật an toàn lao động là khâu quan trọng hàng đầu để giảm thiểu tai nạn lao động; có liên quan mật thiết đến các chủ thể tham gia quá trình thi công xây dựng.

Chết người do sập giàn giáo: Nguyên nhân và giải pháp

Hồ sơ an toàn lao động

Chết người do sập giàn giáo: Nguyên nhân và giải pháp

Theo phân tích của giới chuyên môn, tai nạn lao động chết người do sập giàn giáo gây ra có nguyên nhân chủ yếu là thiếu thiết kế biện pháp thi công không đảm bảo an toàn.

Công đoàn Lạng Sơn: Tăng cường truyền thông, nâng cao ý thức đảm bảo ATVSLĐ

Tin tức

Công đoàn Lạng Sơn: Tăng cường truyền thông, nâng cao ý thức đảm bảo ATVSLĐ

100% LĐLĐ các huyện, thành phố, công đoàn ngành trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức triển khai Luật An toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) và các văn bản liên quan đến các công đoàn cơ sở (CĐCS) trực thuộc.

Vụ sập mái kính khiến 4 công nhân thương vong: Thiếu dây đeo an toàn

An toàn lao động

Vụ sập mái kính khiến 4 công nhân thương vong: Thiếu dây đeo an toàn

Liên quan đến vụ tai nạn lao động khiến 4 người thương vong tại một công trình thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội; chuyên gia về an toàn, vệ sinh lao động cho biết mấu chốt nằm ở việc có đeo dây an toàn hay không.

Nhân viên y tế lại bị hành hung: Vấn nạn đáng báo động

An toàn lao động

Nhân viên y tế lại bị hành hung: Vấn nạn đáng báo động

Một nhân viên y tế của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Long An vừa bị hành hung bởi 4 đối tượng ngay trong ca trực. Điều đáng nói, đây không phải là vụ việc cá biệt.

Cán bộ công đoàn phải am hiểu để có tiếng nói trong điều tra tai nạn lao động

An toàn lao động

Cán bộ công đoàn phải am hiểu để có tiếng nói trong điều tra tai nạn lao động

Đây là một mục tiêu đặt ra trong Chương trình chăm sóc và nâng cao sức khỏe người lao động, phòng, chống bệnh nghề nghiệp trong các cấp công đoàn mà Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam mới ban hành hướng dẫn.

Đẩy mạnh phong trào người Dầu khí làm tốt công tác an toàn, vệ sinh lao động

Tin tức

Đẩy mạnh phong trào người Dầu khí làm tốt công tác an toàn, vệ sinh lao động

Công đoàn Dầu khí Việt Nam vừa phát động Tháng Công nhân, Tháng hành động về an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) năm 2024 với nhiều hoạt động của Công đoàn và người lao động tham gia bảo đảm an toàn tại nơi làm việc.

Vụ tai nạn lao động ở Bắc Ninh: Công nhân được báo giảm bảo hiểm từ 1/3/2024

Tin tức

Vụ tai nạn lao động ở Bắc Ninh: Công nhân được báo giảm bảo hiểm từ 1/3/2024

Nam công nhân trẻ tuổi bị tai nạn lao động trong vụ nghi do nổ bể ngầm chứa nước thải hiện đang được chăm sóc tích cực nhưng chưa được thông tuyến bảo hiểm do doanh nghiệp đã báo giảm từ 1/3/2024.

Nhận biết nguy cơ cháy nổ trong khai thác than để phòng ngừa hiệu quả

An toàn lao động

Nhận biết nguy cơ cháy nổ trong khai thác than để phòng ngừa hiệu quả

Ngành Than ở Quảng Ninh từng xảy ra một số vụ cháy nổ khí mê - tan gây ra hệ luỵ thảm khốc. Mới đây nhất, 11 công nhân của Công ty Than Thống Nhất đang làm nhiệm vụ đào lò thì bất ngờ khí mê-tan bùng cháy dẫn đến thương vong. Câu hỏi nhức nhối đặt ra là cần có những biện pháp gì để ngăn chặn sự cố về nổ khí mê - tan tại các mỏ than và những khu vực khai thác khác?