Theo TS. Nguyễn Quang Hiệp - Phó Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng, những năm qua, ngành Công nghiệp sản xuất xi măng của Việt Nam đã có bước tăng trưởng mạnh mẽ. Đặc biệt, thiết bị công nghệ sản xuất ngang tầm với mức tiên tiến trung bình của thế giới, một số đạt trình độ hiện đại.

Từ năm 2011, tất cả dây chuyền xi măng lò đứng đã dừng sản xuất clinker theo quy định tại Quyết định 1488/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các nhà máy xi măng đã và đang đầu tư hệ thống quan trắc môi trường tự động, kết nối về Sở Tài nguyên và Môi trường địa phương theo quy định của pháp luật về môi trường. Bên cạnh đó vẫn còn một số dây chuyền sản xuất xi măng đã đầu tư từ lâu, có công nghệ lạc hậu, mức tiêu hao nhiên liệu lớn, tạo ra sản phẩm có giá thành cao, sức cạnh tranh thấp.

Nhà máy xi măng thuộc Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái - nơi xảy ra vụ tai nạn lao động làm 7 công nhân tử vong. Ảnh minh hoạ

Theo anh Nguyễn Văn Chung - Giám đốc Công ty TNHH Hitech Việt Nam, nguyên kỹ sư cơ điện, Đại học Bách khoa Hà Nội, máy nghiền bi được sử dụng rộng rãi trong ngành sản xuất vật liệu xây dựng (sản xuất xi măng). Máy được dùng để nghiền thô, nghiền mịn và nghiền rất mịn các loại nguyên vật liệu, với hai phương thức nghiền kiểu khô và kiểu ướt. Máy hoạt động với tốc độ quay 36-38 vòng/phút.

Đặc điểm của công đoạn sản xuất xi măng là khi máy nghiền bi hoạt động và sinh ra lực ly tâm đẩy những viên thép bi lên tới độ cao nhất định rồi rơi xuống, đập mạnh để nghiền vỡ vật liệu trong khoang nghiền. Kết quả của quá trình nghiền là tất cả các vật liệu cần nghiền như quặng, sỏi, đá, kim loại rắn… đều thành bột. Do vậy, phải xác định khi bước vào trong máy để bảo dưỡng, sửa chữa là là rất nguy hiểm.

Trong vụ tai nạn lao động ở Yên Bái, câu hỏi về lỗi an toàn lao động ở đây là có hay không các biện pháp đảm bảo hệ thống điện được ngắt hoàn toàn khi bảo dưỡng, sửa chữa như: biện pháp ngăn chặn khả năng đóng điện trở lại, biển báo cảnh báo "đang ngắt điện" và người chỉ huy, giám sát an toàn?

Sản xuất xi măng có hệ thống máy móc và quy trình phức tạp. Ảnh minh hoạ

Về nguyên tắc, khi tách thiết bị ra để sửa chữa, bảo trì, bảo dưỡng, các bộ phận phải đảm bảo thiết bị đã được ngắt điện, cách ly với các hệ thống khác, các nguồn nguy hiểm khác.

Trước khi vào các không gian làm việc hạn chế (bình, bể, thùng máy móc kín), người lao động cần kiểm tra có nồng độ khí độc hay không, đảm bảo khu vực làm việc thông gió. Trong quá trình làm việc, sửa chữa động cơ điện hoặc thiết bị quay, phải thực hiện kiểm tra đầy đủ các biện pháp an toàn. Khi cắt điện thiết bị phải treo biển báo "cấm đóng điện - đang bảo trì" tại máy cắt và dao cách ly cấp điện cho động cơ là những vị trí quan trọng để tránh người khác vô tình khởi động máy.

Trong suốt quá trình sửa chữa, bảo dưỡng máy nghiền phải có người chỉ huy trực tiếp hoặc bố trí người để giám sát an toàn khi làm việc.

Hình ảnh máy nghiền số 3 trích xuất từ camera. Ảnh: trích camera

Đối với lĩnh vực sản xuất xi măng, những người trực tiếp tham gia sửa chữa, bảo dưỡng phải hiểu rõ và áp dụng đúng quy trình Lockout/Tagout (LOTO) - quy trình an toàn được sử dụng để kiểm soát năng lượng nguy hiểm trong các thiết bị và máy móc trước khi bảo trì, sửa chữa hoặc bảo dưỡng.

LOTO là một quy trình theo trình tự gồm tắt, khóa nguồn điện - gắn biển báo - tháo khóa và gỡ biển báo. Trong đó, thao tác khóa nguồn điện là tiên quyết và rất quan trọng. Nhân viên kỹ thuật thường dùng các van, chốt để cô lập nguồn năng lượng đưa tới máy. Trong quá trình này không thể thiếu biển cảnh báo. Biển cảnh báo này giúp ngăn chặn việc khởi động hoặc kích hoạt thiết bị một cách vô ý.

Khi đang bảo dưỡng máy móc, quản lý vận hành phải cắt cử một người giám sát, túc trực tại nguồn cấp. Sau khi hoàn thành công tác bảo trì, sửa chữa hoặc bảo dưỡng, người giữ chìa khóa tủ điện/phòng điện cần xác nhận lại mới mở khóa, tháo biển cảnh báo và cho phép đóng nguồn điện.

Vụ tai nạn lao động khiến 7 người tử vong chủ yếu do sự chủ quan của cá nhân. Do vậy, theo anh Chung, cần phải huấn luyện an toàn cho cán bộ quản lý và người lao động trước khi vận hành, sửa chữa, bảo dưỡng máy, thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động cho người lao động làm công việc có yêu cầu nghiêm ngặt.

Khi bảo dưỡng, sửa chữa động cơ điện cần có biển báo. Ảnh: TL

Thêm vào đó, quy trình làm việc, bảo trì, bảo dưỡng máy phải nêu rõ hạng mục công việc, từng bước thực hiện, việc cách ly, cô lập khu vực thực hiện. Khi tham gia sửa chữa, bảo dưỡng máy, các đơn vị cần bố trí hệ thống biển báo, thông tin, chỉ dẫn, cảnh báo về các yếu tố nguy hiểm, độc hại niêm yết và đặt ngay tại máy.

Đồng tình với quan điểm trên, một thanh tra lao động cho biết, qua kinh nghiệm điều tra một số vụ tai nạn lao động có tính chất tương tự cho thấy, vụ tai nạn lao động có liên quan đến nguyên lý sửa chữa động cơ điện dùng trong sản xuất công nghiệp.

Khi sửa chữa động cơ, phải cắt nguồn điện tổng. Một số trường hợp chỉ cắt cầu dao phụ, áp tô mát (chỉ dùng khi có sự cố thì tự nhảy) nhưng không được dùng áp tô mát thay cầu dao.

Cầu dao phụ chỉ dừng tạm thời cho máy khi xảy ra sự cố trong một thời gian rất ngắn, chỉ ngắt động cơ. Đối với sửa chữa lớn phải ngắt cầu dao tổng. Cầu dao tổng phải được cố định trong một hộp kín, khoá lại. Chỉ có người cầm chìa khoá mới mở được.

Khi ngắt điện phải treo biển báo “Đang ngắt điện” ở cầu dao đó để tránh trường hợp thương tâm như vụ 7 công nhân tử vong (đang ở bên trong động cơ, bất kể ai động vào cũng có thể khiến động cơ hoạt động).

Công nhân bị tai nạn lao động đang nằm trong bệnh viện. Ảnh: ThC

Vụ tai nạn lao động 7 công nhân tử vong: Khởi tố nhân viên cân băng liệu Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Yên Bái đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để ...

Vụ 7 công nhân tử vong: Đau thương người ở lại Các công nhân tử vong trong vụ tại nạn lao động tại Công ty CP Xi măng và Khoáng sản Yên Bái đều có hoàn ...

Cần làm rõ “lỗ hổng” về quy trình an toàn trong vụ 7 công nhân tử vong tại Yên Bái TS. Nguyễn Anh Thơ - Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ cho rằng các đoàn điều tra cần điều tra làm rõ Công ty CP ...