Bác sĩ Trần Văn Phúc

PV: Ông có thể cho biết tác động của rượu đến sức khỏe con người, đặc biệt là những nguy cơ khi sử dụng rượu quá mức hoặc không rõ nguồn gốc?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Rượu bia ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của con người. Khi uống rượu, ethanol trong rượu được chuyển hóa thành acetaldehyde, một chất trung gian rất độc, trước khi chuyển hóa tiếp thành acid acetic có thể đào thải ra ngoài. Acetaldehyde gây ra hứng phấn tạm thời nhưng cũng là tác nhân gây hại nghiêm trọng đến gan, bao gồm viêm gan, gan nhiễm mỡ và xơ gan. Ngoài ra, việc lạm dụng rượu bia lâu dài có thể dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm khác như suy nhược thần kinh, bệnh tim mạch, tăng huyết áp và nguy cơ tai biến mạch máu não. Đối với rượu không rõ nguồn gốc, nguy cơ ngộ độc methanol là rất cao. Methanol khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid formic, một chất có độc tính cao, tấn công thị lực và hệ thần kinh trung ương, có thể gây mù lòa hoặc tử vong. Đặc biệt, theo thống kê, Việt Nam là một trong những quốc gia tiêu thụ rượu bia hàng đầu thế giới. Năm 2023, trung bình mỗi người Việt tiêu thụ hơn 7 lít rượu/năm. Con số này đặc biệt cao vào dịp Tết, gây áp lực lên hệ thống y tế khi số ca ngộ độc rượu tăng mạnh.

PV: Thực tế cho thấy nhiều người chủ quan cho rằng uống rượu bia vào ngày Tết là “tất yếu”, nhưng họ không lường trước hậu quả. Theo ông, uống bao nhiêu rượu là “an toàn” và làm thế nào để kiểm soát lượng rượu trong các buổi tiệc?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Việc uống rượu bia “an toàn” là khá “ảo tưởng”, bởi ngay cả khi uống trong giới hạn, rượu bia vẫn có nguy cơ gây tác hại đến sức khỏe. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nam giới khỏe mạnh nên hạn chế ở mức 20g ethanol/ngày, tương đương với một lon bia hoặc một ly rượu vang nhỏ. Nữ giới chỉ nên tiêu thụ tối đa 10g ethanol/ngày. Trong các buổi tiệc, việc kiểm soát lượng rượu là cần thiết. Nên bắt đầu bữa tiệc bằng những loại đồ uống có nồng độ thấp, uống chậm rãi và uống cùng nước lọc để giảm tác độc. Ngoài ra, hãy đặt giới hạn cho bản thân và không bị áp lực phải uống theo đám đông.

Ảnh minh họa.

PV: Ông có thể chia sẻ cách nhận biết rượu giả, rượu chứa methanol và những biện pháp bảo vệ sức khỏe khi mua rượu?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Việc nhận biết rượu giả hoặc rượu chứa methanol đòi hỏi kinh nghiệm và sự cẩn thận. Methanol thường không có mùi hoặc có mùi hắc đặc trưng hơn ethanol. Một cách kiểm tra đơn giản là đốt methanol tạo ra khói màu vàng nhạt và lửa không có màu xanh đặc trưng như ethanol. Ngoài ra, rượu chứa methanol thường rẻ hơn bất thường so với rượu thông thường trên thị trường. Các triệu chứng sớm khi uống rượu chứa methanol bao gồm đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, thị lực mờ hoặc nhìn thấy ảo giác. Người tiêu dùng cần cẩn trọng nếu gặp các triệu chứng này và nên tìm kiếm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức.

Để bảo vệ sức khỏe, người tiêu dùng nên ưu tiên chọn rượu có nguồn gốc rõ ràng, được đóng chai và kiểm định bởi các cơ quan chức năng. Rượu nên có tem chống giả và nhãn mác chi tiết. Đặc biệt, không nên mua rượu từ các nguồn không đáng tin cậy như hàng bày bán vỉa hè hoặc rượu tự nấu. Ngoài ra, nếu có điều kiện, người tiêu dùng có thể sử dụng các dụng cụ kiểm tra nhanh methanol để đảm bảo an toàn trước khi sử dụng. Khi mua rượu, người tiêu dùng cần đầu tư thời gian tìm hiểu sản phẩm. Hãy đảm bảo rượu có tem nhãn rõ ràng, nguồn gốc hợp pháp và được cơ quan chức năng kiểm định. Nên mua rượu tại các đơn vị uy tín và tránh xa những sản phẩm bày bán trên vỉa hè hoặc qua tay.

PV: Nhiều người Việt Nam vẫn tin tưởng vào chất lượng của rượu gạo truyền thống, nhưng thực tế có không ít loại rượu gạo được pha chế không đảm bảo an toàn. Ông có thể chia sẻ về tác động của rượu gạo không đạt chuẩn đến sức khỏe và cách nhận biết loại rượu này?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Rượu gạo, nếu được nấu đúng quy trình và đảm bảo an toàn vệ sinh, là một sản phẩm truyền thống đáng quý của người Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay có nhiều loại rượu gạo bị pha trộn hoặc nấu thủ công không đạt tiêu chuẩn, tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe. Những loại rượu gạo không đạt chuẩn thường chứa hàm lượng methanol cao do quá trình chưng cất không kiểm soát hoặc sử dụng nguyên liệu lên men kém chất lượng. Methanol là một chất cực kỳ độc, khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid formic, gây tổn thương nghiêm trọng đến gan, thận, hệ thần kinh và đặc biệt là thị lực.

Để nhận biết rượu gạo an toàn, người tiêu dùng có thể lưu ý các yếu tố sau:

Mùi và vị: Rượu gạo chuẩn có mùi thơm đặc trưng, dễ chịu, không có mùi hắc hoặc cay nồng của methanol.

Màu sắc: Rượu gạo tinh khiết thường trong suốt, không có cặn hay tạp chất lạ.

Nguồn gốc: Chọn mua rượu gạo từ các cơ sở sản xuất uy tín, có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm.

Giá cả: Rượu gạo quá rẻ thường đi kèm nguy cơ bị pha trộn hoặc sản xuất không đảm bảo.

Cục Quản lý thị trường TP HCM kiểm tra cửa hàng kinh doanh rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ. (Ảnh: Nguồn báo NLĐ)

PV: Rượu vang thường được coi là loại rượu tốt cho sức khỏe nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, liệu có những nguy cơ tiềm ẩn nào từ việc sử dụng rượu vang không rõ nguồn gốc hoặc uống quá mức?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Rượu vang, khi được sử dụng đúng cách và với lượng vừa phải, thực sự có thể mang lại một số lợi ích cho sức khỏe nhờ các chất chống oxy hóa như resveratrol trong nho. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng uống một ly rượu vang đỏ mỗi ngày có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cải thiện tuần hoàn máu và thậm chí tăng cường hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nếu sử dụng rượu vang không rõ nguồn gốc hoặc tiêu thụ quá mức, các lợi ích này có thể bị đảo ngược và gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe. Các loại rượu vang giả, đặc biệt là rượu được pha trộn với hóa chất hoặc methanol, có thể dẫn đến ngộ độc cấp tính, gây tổn thương gan, thận và hệ thần kinh trung ương.

Người tiêu dùng cần lưu ý một số điểm sau để chọn rượu vang an toàn:

Nguồn gốc và thương hiệu: Chỉ mua rượu vang từ các thương hiệu uy tín hoặc tại các cửa hàng, siêu thị đáng tin cậy. Tránh mua rượu vang không rõ nhãn mác, không có chứng nhận kiểm định.

Kiểm tra tem nhãn: Rượu vang chất lượng sẽ có tem chống giả, nhãn ghi rõ thông tin về nhà sản xuất, năm sản xuất và xuất xứ.

Quan sát và kiểm tra: Rượu vang thật thường có màu sắc trong trẻo, không có cặn lạ. Nếu phát hiện rượu có mùi bất thường, vị đắng hoặc khác lạ, nên dừng sử dụng ngay lập tức.

Sử dụng đúng mức: Đối với người lớn khỏe mạnh, lượng rượu vang nên giới hạn ở mức một ly nhỏ (khoảng 150ml) mỗi ngày đối với nữ và hai ly nhỏ đối với nam.

PV: Khi ai đó có dấu hiệu ngộ độc rượu hoặc say rượu nặng, gia đình nên làm gì ngay lập tức? Trường hợp nào cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế để cấp cứu?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Khi phát hiện người bị ngộ độc rượu, việc đầu tiên là giữ người bị ngộ độc ở tư thế nằm nghiêng để tránh hít phải chất nôn, đồng thời gọi cấp cứu 115 nếu người bệnh có các dấu hiệu như hôn mê, suy hô hấp hoặc nôn ra máu. Trong thời gian chờ xe cấp cứu, gia đình có thể hỗ trợ người bệnh bằng cách giữ họ tỉnh táo (nếu có thể), khuyến khích uống nước lọc để làm loãng nồng độ rượu trong cơ thể. Tuyệt đối không cố gắng gây nôn nếu người bệnh đã mất ý thức vì điều này có thể làm tăng nguy cơ hít phải chất nôn và gây tắc đường thở. Ngoài ra, không nên tự ý sử dụng các phương pháp dân gian như cho uống nước chanh hoặc các chất không được y khoa chứng minh là an toàn.

PV: Ông có lời khuyên nào cho người dân để đón Tết an toàn, vui vẻ mà vẫn giữ được sức khỏe trước vấn nạn lạm dụng rượu bia?

Bác sĩ Trần Văn Phúc: Ngày Tết là thời điểm để mọi người đoàn tụ và chia sẻ niềm vui. Tuy nhiên, tôi khuyến khích mọi người cần đặt sức khỏe lên hàng đầu. Đầu tiên, hãy hạn chế tối đa việc lạm dụng rượu bia. Uống rượu nên là để thưởng thức, không phải để “thể hiện” hay chịu áp lực từ xã hội. Hãy ưu tiên những hoạt động lành mạnh như ăn uống cân bằng, đủ dinh dưỡng và dành thời gian cho gia đình, bạn bè. Nếu tham gia các buổi tiệc, nên ăn trước khi uống rượu, tránh uống khi bụng đói. Đồng thời, sau khi uống rượu, không nên lái xe hoặc tham gia các hoạt động nguy hiểm. Tôi cũng khuyên mọi người nên quan tâm đến nguồn gốc của các sản phẩm tiêu thụ, đặc biệt là rượu bia. Việc chọn sản phẩm uy tín, chất lượng không chỉ đảm bảo sức khỏe mà còn giảm nguy cơ gặp phải các tình huống nguy hiểm.

Đối với người lao động, hãy xem Tết như cơ hội để nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng, thay vì quá tập trung vào các cuộc nhậu kéo dài. Tôi mong rằng mỗi gia đình sẽ có một cái Tết an lành, khỏe mạnh và hạnh phúc. Hãy biến những ngày Tết trở thành khoảng thời gian đáng nhớ bằng những kỷ niệm đẹp, thay vì những hậu quả đáng tiếc do rượu bia gây ra.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Liên tiếp các vụ ngộ độc rượu: Cục An toàn thực phẩm hướng dẫn chi tiết về triệu chứng và cách phòng ngừa Thời gian vừa qua đã xảy ra một số vụ ngộ độc rượu làm nhiều người phải nhập viện cấp cứu, trong đó có trường ...

Hóa chất acetonitrile trong rượu gây ngộ độc thế nào mà khiến 2 người chết, 20 người nhập viện? Một vụ ngộ độc tập thể gần đây tại quận Long Biên, Hà Nội, đã khiến dư luận xôn xao, khi 20 người nhập viện ...

Nhận diện các dấu hiệu ngộ độc rượu Ngộ độc rượu đang trở thành mối lo ngại lớn khi nhiều vụ việc gần đây đã khiến không ít người phải nhập viện, ảnh ...