Bạt ngàn thị trường thực phẩm chay

Những năm gần đây, theo xu hướng chung của thế giới, tỷ lệ người ăn chay ở Việt Nam gia tăng khá nhanh. Lý do ăn chay cũng trở nên đa dạng hơn, không chỉ vì tôn giáo mà còn vì sức khỏe, vì môi trường, … Do đó, thị trường thực phẩm chay cũng vô cùng phong phú để đáp ứng được tối đa nhu cầu của thực khách.

Thật dễ dàng khi tìm mua thực phẩm chay. Ảnh: IT

Có thể mua thực phẩm chay ở siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chợ đầu mối hay các điểm gần đền, chùa, ... Từ thực phẩm chay đóng gói, đồ ăn chay chế biến sẵn hay các gia vị chế biến đồ chay đều rất da dạng về mẫu mã và chủng loại. Trong đó, các món chay giả mặn được ưu tiên lựa chọn hơn cả bởi từ hình thức và hương vị đều rất giống với “nguyên mẫu”. Chẳng hạn như các món: thịt dê, cừu chay, tương đậu Hàn Quốc, mì chay nấm, cá hồi, cá ba sa, cá điêu hồng, cá tai tượng, gà chay, ba ba chay ...

Tại các siêu thị, đa phần sản phẩm chay đều có nhãn mác, tên đơn vị sản xuất, thành phần, hạn sử dụng, nhưng những thông tin này vẫn chưa có một cơ quan chức năng nào về an toàn thực phẩm đứng ra chứng nhận, đảm bảo. Điển hình là các mặt hàng nước mắm hay một số thực phẩm chay đóng hộp.

Nhiều thực phẩm chay được bày bán ở chợ không có nhãn mác, không ghi hạn sử dụng và nguồn gốc sản xuất. Một số nguyên liệu thực phẩm khô sử dụng trong chế biến thực phẩm chay như táo Tàu, kim châm, bạch quả, nấm đông cô, hạnh nhân ... nguồn gốc nhập từ Trung Quốc được bày bán tràn lan trên thị trường.

Phát hiện hàng loạt thực phẩm chay chứa chất cấm

Ngày 29/8/2020, Cục An toàn thực phẩm ra thông báo khẩn cấp về việc trong thời gian (từ 13/7 đến 18/8/2020) đã xuất hiện rải rác 9 ca bệnh phải điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM từ một số tỉnh/thành phố trong cả nước với triệu chứng mệt mỏi, sụp mi mắt, tứ chi yếu cơ, khó nuốt, liệt cơ, khó thở ...

Qua điều tra cho thấy, các bệnh nhân đều sử dụng sản phẩm pate Minh Chay của Công ty TNHH Lối sống mới (Địa chỉ tại Tổ 2, thị trấn Đông Anh, huyện Đông Anh, TP. Hà Nội) sản xuất và kinh doanh qua mạng.

Sản phẩm pate Minh Chay - "Thủ phạm" khiến hàng chục người phải nhập viện vì ngộ độc. Ảnh: IT

Kết quả kiểm nghiệm ban đầu một số sản phẩm “pate Minh Chay” của các lô khác nhau đã phát hiện vi khuẩn Clostridium botulinum typ B. Đây là vi khuẩn kị khí tuyệt đối, sinh bào tử; độc tố của vi khuẩn Clostridium botulinum có độc lực rất mạnh, gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe, kéo dài và dễ dẫn đến tử vong.

Trên thực tế, vụ ngộ độc pate Minh Chay đã khiến cho hàng chục người ở nhiều địa phương trên khắp cả nước phải nhập viện điều trị, trong đó có người đã nguy kịch và tử vong. Nhà chức trách xác định, hàng nghìn người đã mua sản phẩm này, tuy nhiên các cơ quan chức năng mới thu hồi được gần 300 lọ.

Thế nhưng, vụ việc này vẫn chưa cảnh tỉnh được một bộ phận người dân, nên đến ngày 25/3/2021, Sở Y tế TP. HCM có thông tin về chùm ca bệnh nguy kịch gồm ba người thân đến từ Bình Dương nghi do ngộ độc thực phẩm pate chay. Người chị 53 tuổi hôn mê sâu tại Bệnh viện 115. Em gái bà tử vong tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Cô bé là con của người quá cố, tình trạng nguy kịch tại Bệnh viện Nhi Đồng 2.

Cả ba người đều có triệu chứng nhược cơ, suy tuần hoàn, suy hô hấp..., trước đó cùng ăn pate chay. Người nhà cho biết trưa 20/3/2021, gia đình nấu bún riêu chay tại miếu cách nhà khoảng 2 km, ở thị trấn An Thạnh, huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương, cho nhiều người cùng ăn. Trong nguyên liệu thấy có một hộp pate chay đã bị phồng lên.

Tiếp đó, sáng ngày 26/01/2022, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm An Giang đã phát hiện 176 bao chả đòn dùng cho người ăn chay có tổng trọng lượng 6.573 kg sử dụng hàn the tại cơ sở sản xuất thực phẩm chay Hiền Hòa, thuộc ấp Hòa Thượng, xã Kiến An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang.

Lực lượng chức năng tỉnh An Giang đang tiến hành tiêu hủy số chả đòn chay sử dụng hàn the. Ảnh: IT

Theo tìm hiểu, tên hóa dược của hàn the là Borax. Chất này thường được sử dụng trong các loại chất tẩy rửa, xà phòng, chất khử trùng. Đây là chất mà Bộ Y tế cấm sử dụng làm chất phụ gia trong chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, vì lợi nhuận nhiều người đã cho chất này vào một số loại thực phẩm như bún, giò, chả để tạo độ dai, giòn, trắng cho thực phẩm, làm thực phẩm lâu hỏng. Việc cho hàn the vào thực phẩm làm ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe người tiêu dùng.

Chuyên gia cảnh báo

Qua vụ ngộ độc pate Minh Chay, các nạn nhân đều được xác định có các triệu chứng phát độc do nhiễm vi khuẩn Clostridium Botulinum.

Theo bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, ngộ độc Botulinum là một bệnh cảnh vô cùng nguy hiểm, bởi đây là một chất độc tác động lên các dây thần kinh. Nó được vi khuẩn Clostridium Botulinum (C. botulinum) sản sinh ra trong quá trình phát triển. Khi có điều kiện thuận lợi là môi trường yếm khí, thường gặp nhất là những thức ăn bị nhiễm vi khuẩn được đóng hộp, thì các bào tử này sẽ hoạt động, sinh sản, phát triển và tạo ra Botulinum.

Trung bình từ 12-36 giờ (có thể vài ngày) sau khi ăn phải các loại thức ăn bị nhiễm khuẩn này, con người hay động vật sẽ bị ngộ độc Botulinum. Các triệu chứng ngộ độc xuất hiện chậm hay nhanh tùy thuộc vào lượng Botulinum mà bệnh nhân ăn phải.

Bệnh nhân ngộ độc Botulinum có các triệu chứng: Đau bụng, đau cơ, mệt mỏi, nhìn mờ hay nhìn đôi, khô miệng, nói khó, nuốt khó, sụp mi mắt, yếu cơ toàn thân. Sau cùng là bệnh nhân khó thở, không thở được do liệt các cơ hô hấp dẫn tới tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Mặt khác, dù được điều trị tích cực thì tình trạng liệt của bệnh nhân vẫn kéo dài vài tháng, thậm chí có thể liệt không hồi phục.

Còn đối với việc cho hàn the vào một số sản phẩm như bún, giò, chả để tạo độ dai, giòn, trắng cho thực phẩm, làm thực phẩm lâu hỏng, PGS. TS. Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội đánh giá, hàn the có tác hại rất lớn đối với sức khỏe. Trường hợp cơ thể hấp thụ hàn the với một lượng lớn có thể dẫn đến rối loạn tiêu hoá, nôn ói, tiêu chảy; tổn thương da; suy thận, triệu chứng thần kinh, có thể dẫn đến hôn mê và tử vong.

Còn trường hợp cơ thể hấp thụ một lượng ít, nhưng tích luỹ dần dần trong các mô, có thể gây ra các tác hại mạn tính như: Tổn thương hệ tiêu hoá, cản trở sự hấp thu, chuyển hoá và chức năng các cơ quan; tổn thương gan và thoái hoá bộ phận sinh dục. Ở phụ nữ có thai hoặc cho con bú, hàn the sẽ theo nhau thai hoặc đi theo đường sữa mẹ gây nhiễm độc cho bé.

Hãy tránh xa những sản phẩm chay không có nhãn mác, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Ảnh minh họa.

Theo các chuyên gia, thực phẩm chay thường được làm từ tinh bột, ngũ cốc và đạm thực vật. Tuy nhiên, để bảo đảm độ dai, bảo quản được lâu và có mùi cũng như hình thù giống với các loại thực phẩm mặn, các nhà sản xuất, chế biến phải cho thêm hóa chất tạo mùi, mầu, chất định hình, phụ gia và chất chống ẩm mốc vào các thành phẩm. Chất tạo mầu, tạo mùi, nguồn gốc thường là hóa chất (carbuahydro) gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người sử dụng.

Vấn đề là dùng chất phụ gia gì thì phải được kiểm soát chặt chẽ. Trên thực tế, các cơ quan chức năng đang còn lúng túng trong việc kiểm soát chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm của sản phẩm chay. Chính vì vậy, mỗi người tiêu dùng cần có hiểu biết để chọn mua và sử dụng sản phẩm chay đảm bảo an toàn.

Nghệ sĩ Đại Nghĩa: Từ “ngọn cờ đầu trong phong trào ăn uống” đến trường chay Gặp diễn viên, MC Đại Nghĩa những ngày này hơi khó, vì lịch diễn bận rộn của anh. Tuy nhiên khi nhắc đến việc lan ...

Kỳ 1: Ăn uống đúng cách - cứu chính mình Tiến sĩ Thomas Colin Campbell, được xem như “Einstein” trong y học dinh dưỡng hiện đại. Những phát hiện từ nghiên cứu của ông về ...

Kỳ 2: Những người đánh đổ “ngôi đền protein” Con người ngày càng có hiểu biết sâu rộng hơn về cách cơ thể hoạt động ở cấp độ tế bào. Chính điều này đã ...