Từ vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Trách nhiệm của doanh nghiệp và cấp quản lý?

Đau lòng chờ đón con, đón chồng, đón cha trở về

Đêm 2/5, chuyến xe của Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại gỗ Bình Minh đưa thi hài anh Trần Văn Nguyễn (38 tuổi, xã Cẩm Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang) về đến quê nhà.

Từ sáng ngày 1/5, gia đình anh Nguyễn "rụng rời chân tay" khi nghe tin anh không may tử vong trong vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai.

Anh Cảnh – Bí thư Chi bộ thôn Mới, người anh họ của anh Nguyễn cho biết bản thân anh là con cả trong gia đình đông con. Cuộc sống gia đình ở quê gặp không ít khó khăn. Bố mẹ anh Nguyễn đã lớn tuổi, hai vợ chồng mới làm được căn nhà cấp 4 lợp mái fibro xi măng, còn phải vay mượn ngân hàng. Hai con anh Nguyễn đang tuổi ăn học.

TS. Nguyễn Anh Thơ (hàng đầu, ở giữa) thăm hỏi công nhân bị thương trong vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai. Ảnh: AT

Là lao động phổ thông, anh Nguyễn theo chân những người đồng hương vào Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại gỗ Bình Minh làm việc được 2 năm song thu nhập "chẳng ăn thua".

Vợ anh Nguyễn làm việc trong Khu công nghiệp Quang Châu, tỉnh Bắc Giang, thu nhập khoảng 6 - 7 triệu đồng/tháng.

"Cả gia đình 4 người thì ăn, ở 4 nơi. Vợ Nguyễn phải ở trọ gần nhà máy, tuần mới về một lần hoặc lâu lâu mới về. Hồi Tết Nguyên đán năm 2024, Nguyễn về thăm nhà được mấy ngày rồi lại đi. Nguyễn tâm sự, cố gắng đi làm, dành dụm vài năm, kinh tế bớt eo hẹp thì sang sửa lại mái nhà cho các con được ở khang trang hơn. Ước mơ chưa thành hiện thực thì Nguyễn gặp nạn. Khoảng 9 giờ tối 2/5, xe đưa thi hài Nguyễn về đến nhà. Cả gia đình đang đau buồn tột độ” - anh Cảnh cho biết.

Công nhân bị thương trong vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai. Ảnh: AT

Trong vụ tai nạn lao động nghiêm trọng ở Đồng Nai vừa qua, có 2 công nhân quê ở xã Cẩm Sơn, huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang. Anh Nguyễn không may tử vong còn công nhân Hoàng Văn Kính (sinh năm 1978), nhập viện trong tình trạng bệnh tỉnh, tiếp xúc tốt, sinh hiệu ổn, 1 vết thương vai (T) hạn chế vận động vùng vai (T), 1 vết thương đầu. Bệnh nhân cũng được chỉ định phẫu thuật. Anh Kính cũng là lao động chính trong gia đình, phải bươn chải vào miền Nam để mưu sinh.

Đảng uỷ, UBND, Mặt trận Tổ quốc và Công đoàn xã Cẩm Sơn đã đến động viên, thăm hỏi các gia đình công nhân bị tai nạn lao động. Riêng trường hợp gia đình anh Nguyễn là hộ vừa thoát nghèo, nhưng điều kiện kinh tế còn gặp rất nhiều khó khăn. Thực hiện chỉ đạo của LĐLĐ huyện Lục Ngạn, Công đoàn xã tiếp tục bám sát vụ việc để kịp thời chung tay động viên, chăm lo cho người lao động.

Không chỉ gia đình anh Nguyễn, anh Kính mà gia đình của hơn 10 công nhân thương vong trong vụ nổ lò hơi ở Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Bình Minh vẫn chưa hết bàng hoàng, đau xót. Đây cũng là vụ một trong những tai nạn lao động nghiêm trọng nhất xảy ra trong vòng hơn một tháng qua trên phạm vi cả nước với số người thương vong khá lớn, gây thiệt hại về tài sản của doanh nghiệp và cộng đồng dân cư sinh sống gần vị trí lò hơi phát nổ.

Không để một sự cố nhỏ cũng có thể dẫn đến thảm hoạ

Trước các vụ tai nạn lao động nghiêm trọng liên tiếp xảy ra, trong đó có vụ tai nạn làm 7 người tử vong ở Yên Bái, vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai làm 6 người tử vong ở Đồng Nai, TS. Nguyễn Anh Thơ – Viện trưởng Viện Khoa học ATVSLĐ cho rằng, những vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng cho thấy, dù hệ thống pháp luật đã được ban hành tương đối đầy đủ, song ở đâu đó công tác an toàn vẫn chưa có chuyển biến tích cực.

Điều 6, Điều 7 Luật ATVSLĐ quy định người sử dụng lao động có trách nhiệm đảm bảo an toàn, xây dựng hệ thống quản lý, bố trí người giám sát, xây dựng các quy trình, nội quy cũng như trước bất kỳ công việc nào đều phải có quy trình làm việc, huấn luyện trước khi cho NLĐ vào làm việc. Đặc biệt, các công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động thì phải lập phương án làm việc và có biện pháp đảm bảo an toàn, phải có phương án cứu hộ cứu nạn.

TS. Nguyễn Anh Thơ và các chuyên gia an toàn lao động nắm bắt hiện trường vụ tai nạn. Ảnh: AT

Theo ông Thơ, doanh nghiệp hiện có tư duy chưa đúng theo yêu cầu mới của Đảng và Nhà nước. Từ 10 năm trước, Chỉ thị số 29-CT/TW của Ban Bí thư cũng như các văn bản chỉ đạo của Chính phủ đã nêu rõ yêu cầu phải đánh giá được hiệu quả, tạo ra động lực, tạo ra những thay đổi từ đó cải thiện chế độ làm việc, phúc lợi, quyền lợi cho người lao động.

Tuy vậy, không ít doanh nghiệp vẫn giữ tư duy rằng chi phí cho công tác an toàn lao động là “mất đi” nên đầu tư ở mức tối thiểu nhằm đáp ứng quy định của pháp luật mà chưa xem xét công việc đó đã đáp ứng được việc đảm bảo sức khoẻ, tính mạng của người lao động hay chưa, môi trường làm việc thực sự được cải thiện hay chưa.

Đây là vấn đề mà người sử dụng lao động phải tự ý thức được, nhất là khi lực lượng lao động của nước ta bắt đầu bước sang giai đoạn lựa chọn nơi làm việc hơn là các doanh nghiệp lựa chọn người lao động. Do đó, điều kiện làm việc, các tiêu chuẩn lao động, chính sách cơ bản cho người lao động về tiền lương, đảm bảo sức khoẻ, phúc lợi chính là nền tảng để doanh nghiệp thu hút lao động.

Quan sát của TS Nguyễn Anh Thơ, nhiều doanh nghiệp năng lực tài chính có hạn, đầu tư vào phương tiện hệ thống công nghệ đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường chưa chất lượng, sau khoảng 10 đến 20 năm, những hệ thống này đã tồn tại nhiều rủi ro mất an toàn thường trực.

Trong khi đó, công tác quản lý vẫn đang theo tư duy cũ. Nhiều doanh nghiệp chỉ làm cho hết trách nhiệm, mang tính hình thức, làm cho có, làm để tuân thủ pháp luật mà chưa nghĩ đến hiệu quả, đảm bảo thực sự cho người lao động.

Vị chuyên gia cho biết, về mặt tổ chức nhà nước, đã có phân cấp rất rõ về trách nhiệm. Tuy nhiên tần suất thanh tra đang rất thấp, tần suất kiểm tra cũng hạn chế. Cách thức thanh tra kiểm tra về an toàn vẫn tương đối cũ, mô phỏng, dẫn đến kéo thời gian thanh tra, kiểm tra.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp tiếp xúc trực tiếp với các đoàn thanh tra rất nhiều nhưng thanh tra lại chưa đến trực tiếp được với người lao động mà chủ yếu trên hồ sơ, mang tính hành chính, kiểm tra việc tuân thủ quy định là chính.

Lãnh đạo Viện Khoa học ATVSLĐ cho biết, ở các nước, thanh tra phải đến trực tiếp nơi làm việc của người lao động, khi phát hiện những điểm chưa đảm bảo thì yêu cầu khắc phục ngay, bởi những vi phạm về an toàn lao động hầu như không có cơ hội khắc phục. Khi những sự cố đã xảy ra, chúng ta chỉ có thể tìm cách xoa dịu những nỗi đau của người lao động, nhưng không thể đưa họ trở về bình thường như trước đó.

Vỏ của lò hơi phát nổ văng xa hàng chục mét. Ảnh: AT

Theo TS Nguyễn Anh Thơ, để phòng ngừa tai nạn lao động tái diễn, trước tiên về mặt chính sách pháp luật cần rà soát để bổ sung. Hiện nay, nếu doanh nghiệp thuê các nhà thầu cung cấp các dịch vụ nói chung cho doanh nghiệp, đến khi xảy ra tai nạn, sự cố ngay tại doanh nghiệp thì trách nhiệm giữa các bên chưa rõ ràng, dẫn đến tình trạng đổ lỗi, đùn đẩy trách nhiệm.

Bên cạnh đó, cần có những quy định, giám sát chất lượng những hệ thống công nghệ đi kèm theo các dự án đầu tư của nước ngoài cũng như trong nước ngay từ khi xây dựng. Tránh trường hợp sử dụng các vật liệu, hệ thống công nghệ có khả năng gây ra sự cố, tai nạn, khi đó mới yêu cầu có phương án phù hợp cũng đã muộn.

Chính quyền địa phương cũng cần có những phương án phù hợp để kiểm soát từ sớm, không để xảy ra những sự cố về mặt môi trường, an toàn cháy nổ, hay sự cố về hóa chất. Hiện nay chúng ta không chỉ phải đối diện với những nguy cơ truyền thống mà còn đối diện với những vấn đề mới, nguy cơ mới về an toàn sinh học, hạt nhân nguyên tử,… thậm chí những yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của người lao động.

"Nguồn lực con người là quan trọng nhất, cần chú trọng ngay từ khâu đào tạo ban đầu, đào tạo không chỉ là chuyên môn mà còn là văn hóa an toàn. Văn hóa an toàn là đặc biệt quan trọng, doanh nghiệp không thể bố trí những lao động thiếu ý thức an toàn vào vận hành một hệ thống công nghệ, sản xuất vật liệu mà ở đó, một sự cố nhỏ cũng có thể dẫn đến một thảm họa” - TS. Nguyễn Anh Thơ nhấn mạnh.

Cũng theo TS. Nguyễn Anh Thơ, huấn luyện ATVSLĐ là biện pháp quan trọng nhất, hiệu quả nhất và rẻ nhất.

"Vấn đề rất lớn là có thể dự báo được các nguy cơ có thể xảy ra mất an toàn, bệnh nghề nghiệp hoặc những tác động đến sức khoẻ người lao động trong thời điểm hiện nay. Bất kỳ một nền sản xuất nào đều đang đối mặt với vấn đề đó. Càng mở rộng, càng phát triển thì kèm theo nguy cơ tăng lên.

Nhưng không vì nguy cơ đó mà chấp nhận tai nạn lao động hay bệnh nghề nghiệp tăng và con người với trí tuệ và trách nhiệm của mình, quy định của pháp luật, quy phạm đạo đức phải giữ nó ở dạng rủi ro chứ không để nó thành sự cố và tai nạn, không thể là tai nạn chết người…" - TS. Nguyễn Anh Thơ nhấn mạnh.

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Sức khoẻ các công nhân được cấp cứu ra sao? Có ít nhất 2/5 công nhân bị thương trong vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai đã được bác sĩ của Bệnh viện Đa khoa ...

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Lỗi kỹ thuật của lò hơi gây nổ Theo Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai, vụ nổ lò hơi làm 6 công nhân tử vong tại chỗ và ...

Vụ nổ lò hơi ở Đồng Nai: Những nghi vấn về nguyên nhân khiến lò hơi phát nổ Theo chuyên gia về an toàn lao động, lò hơi phát nổ làm 6 công nhân tử vong tại chỗ, 5 công nhân bị thương ...