Cần có lộ trình thực hiện BHXH một lần, tránh gây “sốc” về chính sách đối với NLĐ

Đồng chí Phan Văn Anh - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam góp kiến vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội tại cuộc họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: Duy Linh

Theo đồng chí Phan Văn Anh - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, các ý kiến đóng góp vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) của tổ chức Công đoàn Việt Nam tập trung vào các quan điểm chỉ đạo trong sửa đổi Luật bảo hiểm xã hội lần này.

Tại quan điểm chỉ đạo thứ ba về “Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia bảo hiểm xã hội; tạo điều kiện thuận lợi để mọi NLĐ được tham gia và thụ hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội” như Tờ trình dự án Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã ghi nhận, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề nghị quan tâm, lưu ý đề xuất của các cấp Công đoàn là “không làm suy giảm hoặc mất đi các quyền lợi về bảo hiểm xã hội mà NLĐ đang được thụ hưởng” để NLĐ không cảm thấy “mình đang chịu phần thiệt” sau nhiều thay đổi về chính sách gần đây, như: Việc điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu, tăng thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để được hưởng mức lương hưu tối đa 75%. Bên cạnh đó, cần thận trọng, xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng các chính sách có ảnh hưởng lớn tới đời sống kinh tế, xã hội như: Bảo hiểm xã hội một lần, cách tính, mức hưởng, thời gian hưởng các chế độ đối với NLĐ chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội…

Thời gian qua có thêm nhiều NLĐ rút bảo hiểm xã hội một lần. Ảnh minh hoạ

Về sửa đổi điều kiện hưởng lương hưu (Điều 71 dự thảo Luật) theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm: Việc sửa đổi này sẽ tạo điều kiện để NLĐ có thể được hưởng lương hưu sớm hơn trong trường hợp đã đủ tuổi và có thời gian đóng từ đủ 15 năm trở lên là phù hợp với quan điểm, đường lối của Đảng về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội và phù hợp với nguyện vọng của số đông NLĐ; khuyến khích NLĐ có tuổi đời cao (từ 45 tuổi trở lên) tham gia bảo hiểm xã hội để được hưởng chế độ hưu trí. Tuy nhiên, do cách tính mức lương hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội nên việc giảm điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp NLĐ nghỉ hưu với mức lương hưu rất thấp (lao động nam chỉ hưởng mức 33,75%). Đây là điều mà nhiều NLĐ đang băn khoăn và đề nghị cần xem xét ở khía cạnh chia sẻ để hỗ trợ cho những người có tiền lương hưu quá thấp.

Về bảo hiểm xã hội một lần: Đây là quyền lợi chính đáng của người tham gia bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, việc NLĐ hưởng bảo hiểm xã hội một lần có xu hướng tăng như giai đoạn vừa qua là thực tế rất đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Đảng, Nhà nước ta trong thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân.

"Hiện nay, 02 phương án tại Điều 77 mà dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang thể hiện theo hướng nhằm hạn chế việc NLĐ hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Mỗi phương án đều có những ưu điểm và nhược điểm nhất định như Tờ trình của Chính phủ đã xác định. Do đó, cần có các nhóm giải pháp đồng bộ hơn để hỗ trợ NLĐ trong giai đoạn khó khăn trước mắt để họ đảm bảo duy trì cuộc sống, như: Tín dụng ưu đãi, việc làm, dạy nghề, chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển thị trường lao động… Đồng thời, tăng cường các biện pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giải đáp thông tin để NLĐ biết, hiểu và nâng cao nhận thức về ý nghĩa, vai trò của bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ hưu trí về sau" - đồng chí Phan Văn Anh cho biết.

Ngoài ra, Tổng LĐLĐ Việt Nam đề nghị cần nghiên cứu để có lộ trình áp dụng phù hợp để thực hiện các phương án về bảo hiểm xã hội một lần, tránh gây “sốc” về chính sách đối với NLĐ, có thể khiến NLĐ ồ ạt rút bảo hiểm xã hội một lần, tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định xã hội.

Về trợ cấp một lần khi nghỉ hưu: Để khuyến khích NLĐ gắn bó lâu dài với hệ thống bảo hiểm xã hội, giảm thiểu tình trạng NLĐ hưởng bảo hiểm xã hội một lần, đề nghị nghiên cứu, xem xét nâng mức trợ cấp một lần đối với NLĐ có thời gian đóng bảo hiểm xã hội cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ lương hưu 75%. Hiện nay, dự thảo Luật đang quy định mức trợ cấp này bằng 0,5 lần mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội; trong khi mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần được tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng trước năm 2014 và 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Về nguyên tắc bảo hiểm xã hội: Khoản 4, Điều 6 dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) quy định nguyên tắc “Quỹ bảo hiểm xã hội được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch; được sử dụng đúng mục đích và được hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần, các nhóm đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định và chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định”. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa quy định rõ cơ chế để Quỹ được công khai, minh bạch, kể cả trách nhiệm của cơ quan bảo hiểm xã hội trong dự thảo Luật. Nguồn hình thành Quỹ bảo hiểm xã hội chủ yếu từ nguồn đóng góp của người sử dụng lao động và NLĐ, nhưng hai đối tượng này lại được nắm bắt rất ít thông tin về tình hình hoạt động của Quỹ. Do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định để nguyên tắc công khai, minh bạch Quỹ bảo hiểm xã hội thực sự đi vào cuộc sống.

Bên cạnh việc tiếp tục ghi nhận quyền của tổ chức Công đoàn về khởi kiện ra Tòa án đối với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, tập thể NLĐ theo quy định của pháp luật (điểm c, khoản 1, Điều 21), đề nghị nghiên cứu, quy định “Cơ quan bảo hiểm xã hội khởi kiện ra Tòa án đối với người sử dụng lao động trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc” nhằm góp phần bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích của nhà nước.

Để giảm thiểu tình trạng người sử dụng lao động trốn đóng, chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng bảo hiểm xã hội của NLĐ, bên cạnh việc tăng cường các biện pháp thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm như dự thảo Luật đang ghi nhận, cần có các quy định để định rõ vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội nếu để tình trạng trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội gia tăng.

Thủ đoạn trốn đóng bảo hiểm xã hội và đề xuất tháo gỡ vướng mắc từ góc độ pháp lý bảo hiểm xã hội nợ ngày càng tinh vi đòi hỏi cần có cơ chế để xử lý

Chủ tịch Quốc hội: Nghiên cứu quy định tối ưu về hưởng bảo hiểm xã hội một lần Sáng ngày 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Tại buổi làm việc, ...

Doanh nghiệp kiến nghị giảm mức đóng bảo hiểm xã hội và bổ sung quy định về "chậm đóng" Sáng ngày 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Góp ý ...