Nguy cơ tổn thương gan và các tác dụng phụ nghiêm trọng của thực phẩm chức năng

Sự gia tăng tiêu thụ thực phẩm bổ sung trong những năm gần đây đã dẫn đến nhiều lo ngại về sức khỏe, đặc biệt là nguy cơ tổn thương gan. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc sử dụng các sản phẩm thảo dược không được kiểm soát có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về gan. Ngoài ra, Quỹ Gan Hoa Kỳ (American Liver Foundation) cảnh báo rằng một số vitamin và khoáng chất, như vitamin A, sắt và niacin, có thể gây hại cho gan nếu sử dụng với liều lượng cao hơn mức cần thiết hoặc được kê đơn.

Theo bác sĩ dịch tễ học và nội tiết JoAnn Manson từ Bệnh viện Brigham and Women’s (Mỹ): “Mọi người đang tìm kiếm thuốc “trường sinh bất lão”, nhưng thực phẩm bổ sung không phải là giải pháp an toàn. Hơn 80% sản phẩm trên thị trường chưa được kiểm chứng về hiệu quả và độ an toàn”.

Sử dụng thực phẩm chức năng sai cách có thể gây ra nhiều hệ lụy về sức khỏe. Ảnh minh họa

Khi ngành công nghiệp thực phẩm bổ sung ngày càng phát triển, các tác dụng phụ cũng tăng theo. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học tại Philadelphia (Mỹ) đăng trên Tạp chí y học Hepatology, 20% tổn thương gan do thuốc ở Mỹ hiện liên quan đến thực phẩm bổ sung thảo dược và dinh dưỡng. Một số phân tích còn ước tính con số này có thể lên đến 43%. Trong khi đó, số lượng người trên danh sách chờ ghép gan ở Mỹ do suy gan liên quan đến thực phẩm bổ sung đã tăng từ 1% lên 7% giữa năm 1995 và 2020. Tức là trong suốt 25 năm qua, tỷ lệ tổn thương gan do thực phẩm bổ sung đã tăng 7 lần.

Bác sĩ Richard Williams, chuyên gia về tiêu hóa tại New York (Mỹ), chia sẻ về bệnh nhân của mình: “Tôi từng điều trị cho một phụ nữ trung niên bị suy gan cấp tính. Bà ấy dùng thực phẩm bổ sung chứa chiết xuất trà xanh liều cao mỗi ngày trong hơn 6 tháng mà không biết rằng nó có thể gây hại cho gan. Khi nhập viện, bệnh nhân rất sốc khi biết nguyên nhân thực sự. Một trường hợp khác, bệnh nhân nam gặp vấn đề về huyết áp sau khi dùng thực phẩm bổ sung hỗ trợ giảm cân. Người này không biết rằng sản phẩm này chứa chất kích thích làm tăng nhịp tim. Đây là điều rất đáng lo ngại khi nhiều người tiêu dùng không đọc kỹ thành phần trước khi sử dụng”.

Một số thành phần phổ biến trong thực phẩm chức năng như chiết xuất trà xanh, nghệ, sâm Ấn Độ (Ashwagandha) hay men gạo đỏ có thể gây viêm gan hoặc làm suy giảm chức năng gan nếu sử dụng không đúng cách. Bác sĩ Marwan Ghabril, chuyên gia về gan tại Trường Y Indiana (Mỹ), cảnh báo: “Đã có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng thực phẩm bổ sung có thể gây tổn thương gan giống như các loại thuốc kê đơn”.

Bên cạnh đó, việc các loại thực phẩm bổ sung bị dán sai nhãn và làm giả tràn lan cũng khiến việc xác định tác dụng phụ trở nên khó khăn. Người dùng thường kết hợp và sử dụng nhiều loại thực phẩm bổ sung với nhiều hoạt chất khác nhau, đôi khi ở liều rất cao hoặc cùng với các loại thuốc khác, trong khi các nhà sản xuất thay thế các thành phần rẻ hơn để giảm chi phí.

Theo National Geographic, một số nghiên cứu đã tiết lộ, trong một vài trường hợp hiếm, thực phẩm bổ sung bị nhiễm kim loại nặng như chì và asen, ma túy tổng hợp, vi khuẩn, nấm men và một số loại nấm khác - các tác nhân liên quan đến sa sút trí tuệ, nhiễm trùng, giòn xương và viêm ruột thừa, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Lạm dụng thực phẩm chức năng liều cao - nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng

Cũng cần lưu ý, một trong những nguy cơ lớn nhất của thực phẩm chức năng là tiêu thụ quá mức liều lượng khuyến nghị. Theo bác sĩ Dariush Mozaffarian - Hiệu trưởng Trường Khoa học và Chính sách Dinh dưỡng Friedman tại Đại học Tufts (Mỹ): “Khi nói đến thực phẩm bổ sung, nhiều không có nghĩa là tốt”.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung vitamin A hoặc E với liều cao có thể dẫn đến ngộ độc gan, rối loạn chuyển hóa, gây hại cho thận và tim mạch. Ngoài ra, một số thực phẩm bổ sung có thể gây tương tác với thuốc điều trị bệnh. Chẳng hạn, vitamin K có thể làm giảm hiệu quả của thuốc chống đông máu, hoặc một số thành phần khác có thể ảnh hưởng đến thuốc điều trị tim mạch, trầm cảm và huyết áp.

Mặc dù một số nhóm đối tượng như phụ nữ mang thai, người cao tuổi hoặc người có chế độ ăn kiêng đặc biệt có thể cần bổ sung một số dưỡng chất, nhưng việc lạm dụng thực phẩm chức năng mà không có sự tư vấn y tế có thể gây hại nhiều hơn lợi.

Lời khuyên từ chuyên gia

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị nên ưu tiên chế độ ăn uống tự nhiên, cân bằng thay vì lạm dụng thực phẩm bổ sung. Nếu cần sử dụng, hãy tuân thủ những nguyên tắc sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Thứ nhất, trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào, đặc biệt nếu đang dùng thuốc điều trị, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham vấn bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Chỉ sử dụng đúng liều khuyến nghị để tránh các tương tác thuốc không mong muốn cũng như các tác dụng phụ tiềm ẩn.

Các loại thực phẩm chức năng bổ sung không thể thay thế một chế độ dinh dưỡng cân bằng, lành mạnh. Ảnh minh hoạ

Thứ hai, thực phẩm chức năng không được kiểm soát chặt chẽ như thuốc kê đơn, do đó, người tiêu dùng cần cẩn trọng. Để bảo vệ bản thân, mỗi người cần trang bị kiến thức đúng đắn và có sự lựa chọn thông minh khi sử dụng các sản phẩm này. Hãy chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có kiểm định chất lượng bởi bên thứ ba uy tín để đảm bảo an toàn khi sử dụng.

Thứ ba, thực phẩm bổ sung có thể hữu ích trong một số trường hợp nhất định. Tuy nhiên, một chế độ ăn uống lành mạnh với thực phẩm tự nhiên vẫn là nền tảng quan trọng nhất để duy trì sức khỏe.

Theo bác sĩ Mozaffarian: “Chìa khóa để sống lâu và khỏe mạnh không nằm trong một viên thuốc bổ, mà là chế độ ăn uống cân bằng, vận động hợp lý, ngủ đủ giấc và hạn chế căng thẳng. Cơ thể cần vitamin và khoáng chất từ thực phẩm, không phải từ lọ thuốc”.

Đồng quan điểm, chuyên gia dinh dưỡng Janice Hermann tại Đại học Bang Oklahoma (Mỹ) nhấn mạnh: “Để có sức khỏe tốt, cần ưu tiên thực phẩm tự nhiên. Thực phẩm bổ sung không thể là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính, vì chúng chỉ chứa một số vitamin hoặc khoáng chất cụ thể, trong khi thực phẩm tự nhiên mang lại giá trị dinh dưỡng toàn diện hơn”.

Tóm lại, thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ sức khỏe nếu sử dụng đúng cách, nhưng chúng không phải “thần dược”. Người tiêu dùng cần thận trọng khi sử dụng thực phẩm chức năng, không chạy theo xu hướng hay tin vào quảng cáo quá mức. Việc bổ sung bất kỳ loại thuốc bổ nào đều cần có cơ sở khoa học. Trước khi sử dụng, hãy tìm hiểu kỹ sản phẩm, chọn nguồn uy tín và tham khảo ý kiến chuyên gia để tránh rủi ro cho sức khỏe.

Sự thật về kẹo Kera: Chất xơ và những cảnh báo từ chuyên gia Sản phẩm Kẹo Rau Củ Kera, với những lời quảng cáo gây xôn xao về việc thay thế rau xanh bằng một viên kẹo, đã ...

Từ vụ “thần dược” Lipixgo: Nhức nhối nạn thổi phồng công dụng thực phẩm chức năng, lừa người tiêu dùng Bất chấp nỗ lực của các cơ quan quản lý và cảnh báo từ chuyên gia y tế, nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng ...

Lật tẩy chiêu trò quảng cáo thực phẩm chức năng - Kỳ 1: Thuê “bệnh nhân diễn viên” chỉ 300-500 ngàn đồng LTS: Thị trường thực phẩm chức năng tại Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ, nhưng đằng sau những lời quảng cáo hoa mỹ ...