Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, mấy ngày tới, từ ngày 7/6 đến ngày 9/6, thời tiết sẽ nắng nóng tại khu vực từ Nghệ An đến Phú Yên với nhiệt độ phổ biến 35-37 độ C, có nơi trên 38 độ C.

Khu vực Bắc Bộ cũng xuất hiện các điểm nắng nóng cục bộ trên 35 độ. Độ ẩm thấp, dưới 60%, kết hợp với nền nhiệt cao tạo ra điều kiện khắc nghiệt cho sức khỏe con người.

Dưới tác động của thời tiết nắng nóng kéo dài và gay gắt, nhiều trường hợp bị các bệnh lý liên quan đến nhiệt như kiệt sức do nóng (say nóng), sốc nhiệt (say nắng) và đột quỵ do nóng đã và đang xảy ra, đe dọa tính mạng và sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, thực tế có nhiều người dân thường nhầm lẫn giữa các khái niệm say nắng, say nóng, sốc nhiệt và đột quỵ do nóng do triệu chứng có phần tương tự như mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, rối loạn ý thức. Tuy nhiên, về bản chất và mức độ nguy hiểm có sự khác biệt rõ ràng. Việc nhận diện chính xác, phân biệt ba trạng thái này là vô cùng cần thiết để có biện pháp xử trí và phòng ngừa hiệu quả.

Cách phân biệt kiệt sức do nóng, sốc nhiệt và đột quỵ do nắng nóng

Kiệt sức do nóng (Heat Exhaustion)

Theo Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trưởng bộ phận Điều trị oxy cao áp của Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga (Bộ Quốc phòng), kiệt sức do nóng là tình trạng mất nước và điện giải sau khi tiếp xúc kéo dài với nhiệt độ cao, cơ thể vẫn còn khả năng điều hòa thân nhiệt nhưng đã bị quá tải.

Nguyên nhân: Tiếp xúc nhiệt độ cao, độ ẩm lớn; hoạt động thể lực kéo dài không bổ sung đủ nước; mặc đồ dày.

Triệu chứng: Mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn; đổ mồ hôi nhiều, da nhợt nhạt; chuột rút cơ; nhịp tim nhanh; nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ (38–40°C).

Nguy hiểm: Có thể hồi phục nếu được xử trí kịp thời, nhưng nếu không sẽ dẫn đến sốc nhiệt.

Kiệt sức do nhiệt xảy ra khi cơ thể người lao động quá nóng. (Ảnh minh họa)

Sốc nhiệt (Heatstroke/Sunstroke)

Sốc nhiệt là cấp cứu y tế khẩn cấp do thân nhiệt tăng rất cao trên 40°C, kèm rối loạn chức năng não, mất khả năng tự làm mát.

Nguyên nhân: Tiếp xúc nhiệt độ cực cao kéo dài, thiếu nước và bóng râm; hoạt động thể lực mạnh trong môi trường nóng ẩm; nhóm nguy cơ cao gồm trẻ em, người già, bệnh nền.

Triệu chứng: Nhiệt độ cơ thể trên 40°C; da nóng đỏ khô hoặc ẩm; không đổ mồ hôi dù nhiệt tăng cao; rối loạn ý thức như lú lẫn, co giật, hôn mê; mạch nhanh, thở nhanh.

Nguy hiểm: Nguy cơ tử vong rất cao nếu không xử trí nhanh, dễ gây tổn thương não và đa cơ quan.

Đột quỵ do nắng nóng (Heat-related Stroke)

Đột quỵ do nắng nóng không phải là sốc nhiệt mà là tai biến mạch máu não xảy ra hoặc bị thúc đẩy bởi các yếu tố liên quan đến nhiệt độ cao.

Nguyên nhân: Mất nước kéo dài, rối loạn điện giải làm máu đặc, tăng nguy cơ hình thành cục máu đông; biến động huyết áp đột ngột; thay đổi nhiệt độ môi trường; người cao tuổi, bệnh nền tim mạch, tiểu đường.

Triệu chứng: Yếu hoặc liệt nửa người, nói khó, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội; rối loạn ý thức hoặc hôn mê.

Nguy hiểm: Cấp cứu y tế khẩn cấp, nguy cơ tử vong và di chứng thần kinh nặng.

Nguồn: Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trưởng bộ phận Điều trị oxy cao áp của Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga (Bộ Quốc phòng)

Sơ cứu ban đầu đúng cách có thể cứu sống người bệnh

BS Nguyễn Huy Hoàng nhấn mạnh: “Sơ cứu kịp thời, đúng cách có thể cứu sống người bệnh và giảm thiểu biến chứng.”

Đối với người bị kiệt sức do nóng, cần phải đưa người bệnh vào nơi mát, nới lỏng quần áo, làm mát cơ thể bằng khăn ướt, quạt nhẹ. Cho uống nước mát từng ngụm nhỏ nếu tỉnh táo, ưu tiên dung dịch có điện giải. Nghỉ ngơi và theo dõi sát. Nếu không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng thêm, đưa đến cơ sở y tế ngay.

Với người bị sốc nhiệt, cần phải gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Đưa người bệnh ra khỏi nơi nóng, cởi bớt quần áo, làm mát tích cực bằng phun nước mát, quạt, chườm đá vùng cổ, nách, bẹn hoặc ngâm nước mát. Theo dõi thân nhiệt cho đến khi nhân viên y tế đến. Không cho uống nước nếu bệnh nhân lơ mơ, nôn hoặc co giật. Nếu ngừng thở hoặc ngừng tim, tiến hành hồi sức tim phổi (CPR).

Còn đối với người bị đột quỵ do nắng nóng, nhận biết nhanh dấu hiệu liệt nửa người, nói khó (F.A.S.T.). Gọi cấp cứu ngay. Để người bệnh nằm yên, kê đầu cao 30 độ nếu tỉnh, nghiêng đầu nếu nôn. Không cho ăn uống hoặc dùng thuốc khi chưa có chỉ định. Chuẩn bị sẵn sàng cho hồi sức nếu cần.

Theo đó, BS Hoàng cũng cho biết thêm, những đối tượng có nguy cơ cao bị sốc nhiệt, đột quỵ trong thời tiết nắng nóng là người cao tuổi, trẻ nhỏ, và những người mắc bệnh mạn tính.

Đối với người cao tuổi, khả năng điều hòa nhiệt kém, dễ mất nước, cần đảm bảo môi trường mát, uống đủ nước, hạn chế ra ngoài nắng.

Còn với trẻ em, hệ thống điều nhiệt chưa hoàn thiện, tuyệt đối không để trẻ trong ô tô; cho uống nước thường xuyên, mặc quần áo mát, đội mũ.

Ngoài ra, những người mắc bệnh mạn tính như: Tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường cần kiểm soát bệnh, hỏi ý kiến bác sĩ về thuốc, tránh ra ngoài trời nắng lâu.

“Ngay khi có các biểu hiện bất thường liên quan đến nhiệt như mệt mỏi nặng, rối loạn ý thức, yếu liệt nửa người, hãy gọi cấp cứu ngay để được xử trí kịp thời, tránh hậu quả nghiêm trọng.” - BS Nguyễn Huy Hoàng nhấn mạnh.

Thời tiết nắng nóng gay gắt đang là thách thức lớn đối với sức khỏe người dân. Kiệt sức do nóng, sốc nhiệt và đột quỵ do nắng nóng là những cấp cứu y khoa khẩn cấp, có thể đe dọa tính mạng nếu không được nhận diện và xử trí kịp thời. Việc hiểu rõ sự khác biệt, nhận biết dấu hiệu cảnh báo, sơ cứu đúng cách và chủ động phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe trong những ngày nắng nóng khắc nghiệt.

Mời xem video được nhiều quan tâm:

Làm việc trong nắng nóng, công nhân, người lao động phải bảo vệ sức khỏe thế nào? Theo Cục Quản lý môi trường Y tế (Bộ Y tế), vào mùa nắng nóng, công nhân lao động thường gặp một số vấn đề ...

Chủ động phòng ngừa tai nạn lao động mùa nắng nóng Mùa nắng nóng kéo dài đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và an toàn của người lao động trên khắp cả nước, đồng thời ...

Mùa nắng nóng, tài xế xe ôm công nghệ đối mặt nguy cơ kiệt sức, đột quỵ Một đoạn clip lan truyền trên mạng xã hội gần đây ghi lại cảnh một tài xế xe ôm công nghệ đang giao hàng thì ...