6-Benzylaminopurine (BAP) là hóa chất không cấm, được dùng để sử dụng trong bảo vệ thực vật. Ảnh minh họa.

"Nước kẹo" - Hoá chất không cấm nhưng gây nguy cơ lớn

6-Benzylaminopurine (BAP) là hóa chất không thuộc danh mục được phép sử dụng trong sản xuất thực phẩm và danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam. Do vậy, người dùng được phép mua BAP để sử dụng trong bảo vệ thực vật.

Tác dụng của BAP đối với thực vật giúp kích thích sự phát triển của tế bào, thúc đẩy sự mọc mầm hạt giống và sinh trưởng của chồi; Tăng kích thước quả, duy trì sự sống và màu xanh của lá; Điều chỉnh sự phát triển của rễ và thân cây, kích thích hình thành chồi cơ bản và mầm hoa; Tăng cường sức đề kháng của thực vật.

Khi được sử dụng đúng mục đích BAP là hoạt chất hữu ích, hiệu quả cho quá trình chăm sóc cây. Tuy nhiên nếu sử dụng sai mục đích, đặc biệt trong sản xuất thực phẩm đây sẽ là chất độc gây nên những “ác mộng” kinh hoàng với người sử dụng.

Theo các chuyên gia, sử dụng thực phẩm dùng 6-Benzylaminopurine ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.

Đối với phụ nữ mang thai, khi sử dụng sản phẩm chứa hoạt chất này, có thể gây dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và sức khỏe thai nhi.

Đối với người bình thường, nếu ăn với số lượng không nhiều, lượng hóa chất sẽ tích tụ dần trong cơ thể, gây biến đổi gen và mắc nhiều bệnh. Còn khi ăn với số lượng nhiều, có thể gây ra ngộ độc, ung thư, thậm chí tử vong.

Đồ họa: T.V

Bất chấp những nguy hiểm trên, nhiều đối tượng vẫn cố tình sử dụng BAP trong sản xuất thực phẩm vì lợi nhuận. Điển hình như việc ngâm giá đỗ với BAP để làm ngắn rễ, tăng trọng lượng, thân mập và hình thức đẹp hơn.

Việc ngâm giá đỗ với BAP để làm ngắn rễ, tăng trọng lượng, thân mập và hình thức đẹp hơn. Ảnh minh họa.

Mua "nước kẹo" dễ như mua rau

Việc BAP được phép sử dụng trong bảo vệ thực vật đã vô tình tạo kẽ hở cho người dân dễ dàng tìm mua. Chỉ cần vài thao tác tìm kiếm trên các trang thương mại điện tử, website của các công ty nông nghiệp, người dùng có thể dễ dàng mua được BAP với nhiều mức giá khác nhau.

BAP thường được bán dưới dạng bột với giá từ 800.000 đồng đến hơn 1.000.000 đồng cho một hộp 25g. Điều đáng nói là thông tin về công dụng và cách sử dụng BAP thường được mô tả qua loa, thậm chí không có bất kỳ hướng dẫn nào, ngoài một vài dòng về thành phần hóa học. Hầu hết các cửa hàng trực tuyến đều không có cảnh báo rằng BAP không được phép dùng trong sản xuất thực phẩm.

BAP được bán khắp các sàn thương mại điện tử với lượng thông tin mô tả ít ỏi. Ảnh chụp màn hình.

Đáng chú ý, phóng viên Cuộc sống an toàn còn phát hiện trên trang web của một công ty nông nghiệp có những hướng dẫn sử dụng BAP sai lệch. Công ty này hướng dẫn người mua sử dụng BAP để phun lên các loại cây ăn quả, rau củ như nho, dưa các loại, rau, táo, chuối… để kích thích tăng trưởng, hoặc kết hợp với các chất như retardant phun lên rau bắp cải, xà lách, súp lơ, cần tây… sau khi vừa thu hoạch để làm chậm sự già hóa để bảo quản rau lâu hơn.

Thông tin hướng dẫn sai trên một trang website bán hàng. Ảnh chụp màn hình.

Cần siết chặt quản lý

Theo luật sư Trần Tuấn Anh (Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch - Hà Nội), căn cứ theo khoản 6 Điều 22 Nghị định 115/2018/NĐ-CP được sửa đổi bởi điểm đ khoản 12 Điều 1 Nghị định 124/2021/NĐ-CP, hành vi sử dụng chất không được phép trong sản xuất thực phẩm có thể bị xử phạt hành chính từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Bên cạnh đó còn có các hình thức xử phạt bổ sung khi nhập khẩu, sản xuất, chế biến, cung cấp, bán thực phẩm gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của từ 01 người đến 04 người mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

Luật sư Trần Tuấn Anh cũng cho biết thêm: “Đối với những vụ việc nghiêm trọng như vụ việc ở Đắk Lắk, các cá nhân vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm” được quy định tại Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 với mức xử phạt bao gồm bị phạt tiền từ 50 đến 200 triệu đồng và phạt tù từ 01 đến 05 năm. Nếu vi phạm cao hơn hay tái phạm thì mức phạt sẽ còn tăng thêm”.

Các sản phẩm hóa chất phải được ghi nhãn rõ ràng với các nội dung tại Phụ lục I Nghị định 111/2021/NĐ-CP. Luật sư Trần Tuấn Anh cho rằng, việc người bán không ghi chú cảnh báo rằng BAP không được phép dùng trong sản xuất thực phẩm đã thuộc vào các hành vi bị nghiêm cấm trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng theo quy định tại Khoản 1 Điều 10 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 với hành vi lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua việc cung cấp thông tin sai lệch, không đầy đủ, không chính xác về sản phẩm.

Luật sư Trần Tuấn Anh (Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch - Hà Nội). Ảnh: NVCC

Hành vi này, theo quy định tại Điều 31 Nghị định 119/2017/ NĐ-CP được sửa đổi bởi Điều 48, 49 Nghị định 124/2021/NĐ-CP, người bán thực hiện hành vi vi phạm về nhãn hàng hóa sẽ bị xử phạt tiền từ 500.000 đồng đến 120.000.000 đồng đối với hàng hóa có giá trị từ 5 triệu đồng đến trên 100 triệu đồng và các hình thức xử phạt bổ sung.

Sự dễ dàng trong mua bán, thiếu kiến thức về hóa chất cùng với lợi nhuận khổng lồ là những yếu tố chính giải thích vì sao nhiều đối tượng sử dụng BAP trong việc ngâm giá đỗ và các loại thực phẩm khác. Để ngăn chặn tình trạng này, ông Tuấn Anh nhấn mạnh sự cần thiết phải siết chặt công tác quản lý.

Theo ông, trước tiên, cần kiểm soát chặt chẽ nguồn cung cấp bằng cách yêu cầu các cơ sở kinh doanh hóa chất kê khai rõ ràng mục đích sử dụng và danh sách khách hàng mua sản phẩm. Cần xây dựng và ban hành các quy định pháp luật rõ ràng hơn về việc sử dụng, lưu hành và ghi nhãn đối với các hóa chất như BAP, đặc biệt nhấn mạnh việc cấm sử dụng trong sản xuất thực phẩm. Tiếp theo, có thể áp dụng công nghệ blockchain hoặc mã QR để truy xuất nguồn gốc và mục đích sử dụng của các sản phẩm hóa chất như BAP.

Đồng thời, tăng cường các chiến dịch tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về quy định pháp luật liên quan đến việc sử dụng đúng mục đích các hóa chất. Ngoài ra, việc phối hợp với các sàn thương mại điện tử để kiểm soát các sản phẩm hóa chất được rao bán là rất cần thiết, bao gồm yêu cầu người bán ghi rõ mục đích sử dụng và cảnh báo nguy cơ vi phạm nếu sử dụng sai.

Các cơ quan cũng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất tại các cơ sở kinh doanh, sản xuất có liên quan để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Cuối cùng, luật sư Tuấn Anh cho rằng, việc xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, tăng mức phạt cả các hình thức phạt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự khi gây hậu quả nghiêm trọng, sẽ tạo ra hiệu ứng răn đe, góp phần hạn chế tình trạng sử dụng sai mục đích BAP trong thực tế.

Việc mua bán BAP dễ dàng, kiến thức về hóa chất còn hạn chế và lợi nhuận quá lớn là nguyên nhân khiến nhiều người lạm dụng BAP trong sản xuất thực phẩm. Để bảo vệ sức khỏe người dân, cần có sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng trong việc quản lý, kiểm soát, và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Những yêu cầu về an toàn trong bảo quản hóa chất nguy hiểm Những ảnh hưởng của hóa chất đến sức khoẻ của người lao động (NLĐ) là vấn đề được quan tâm nhiều những năm gần đây. ...

Sự thật về việc 'tồn dư hóa chất trong gạo' ảnh hưởng sức khoẻ Một số người lo lắng về việc có thể mua phải loại gạo có tồn dư chất hóa học, thuốc bảo vệ thực vật… ảnh ...

Sát thủ vô hình Xyanua: Cần kiểm soát chặt chẽ hóa chất "độc nhất trong các chất độc" PGS. Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ thực phẩm, Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội cho biết: Xyanua là chất cực độc, ...