Nhiều trẻ nhỏ chậm nói: Hệ quả từ sự chủ quan của người lớn

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, các thiết bị điện tử đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là với gia đình công nhân, nơi thời gian nghỉ ngơi ít ỏi. Điện thoại thông minh, máy tính bảng, TV hay các thiết bị chơi game đã len lỏi vào mỗi gia đình, như một "người trông trẻ bất đắc dĩ". Tuy nhiên, bên cạnh những tiện ích mà chúng mang lại, một vấn đề nghiêm trọng và ít được chú ý chính là tác động tiêu cực của các thiết bị điện tử đến sự phát triển của trẻ em, đặc biệt là khả năng ngôn ngữ.

Điều đáng nói, áp lực công việc và thiếu sự hỗ trợ là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trẻ chậm nói ở con em công nhân. Nhiều bậc phụ huynh vì tiện lợi hoặc do áp lực công việc, thiếu thời gian chăm sóc con cái đầy đủ, đã cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử từ khi còn rất nhỏ. Việc để trẻ ngồi hàng giờ trước màn hình không chỉ khiến trẻ thiếu cơ hội giao tiếp với người khác mà còn làm suy giảm khả năng phát triển ngôn ngữ.

Trẻ em tiếp xúc sớm với smartphone trong thời gian dài là nguyên nhân gây chậm nói, rối loạn ngôn ngữ. Ảnh minh họa

Chị Trần Nguyệt Thu, một công nhân làm việc tại Bắc Ninh, chia sẻ: "Vợ chồng tôi là công nhân, làm việc xa nhà. Không có thời gian chăm sóc con, tôi phải gửi con về với ông bà ngoại. Gần đây về thăm con, tôi bất ngờ khi thấy con trai 20 tháng tuổi có biểu hiện không chịu giao tiếp, không chịu nói khi mẹ trò chuyện, dạy nói. Sau khi đưa con đến bác sĩ khám, tôi được thông báo bé bị chậm nói, rối loạn ngôn ngữ. Nguyên nhân chính được xác định là do hàng ngày cho bé xem tivi, điện thoại quá nhiều.”

Chị Thu kể tiếp: “Tôi thật sự hoang mang vì trước đây bé phát triển hoàn toàn bình thường. Sau khi trao đổi với bà, tôi mới biết bà thường xuyên cho bé xem YouTube, kể cả lúc ăn và lúc chơi, để được thảnh thơi và giải quyết công việc nhanh chóng.”

Mới đây, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cũng đã tiếp nhận một bé trai 4 tuổi được gia đình đưa đến khám vì chậm nói. Bé là con đầu lòng, sinh non ở tuần 36, cân nặng 2,6 kg. Hiện bé sống cùng bố mẹ và ông bà, nhưng phần lớn thời gian ở với ông bà do bố mẹ bận rộn công việc.

Trao đổi với bác sĩ, gia đình thừa nhận bé tiếp xúc với tivi và điện thoại từ rất sớm, thường xuyên được cho xem các thiết bị này khi ăn, chơi hoặc quấy khóc. Khi được 15 tháng tuổi, bé biết đi nhưng chưa nói được từ nào. Đến hai tuổi, bé chỉ nói được vài từ đơn, không ghép được từ, vốn từ hạn chế và thường im lặng trong thời gian dài. 4 tuổi, bé vẫn nói không rõ nghĩa, thường xuyên sót âm, khó hiểu. Dù bé có thể tương tác với gia đình, chơi đồ chơi, giao tiếp cơ bản như vẫy tay, gật đầu và biết thể hiện cảm xúc khi không được đáp ứng nhu cầu, gia đình vẫn lo lắng vì bé chậm ngôn ngữ hơn so với bạn cùng tuổi.

Vì vậy, gia đình quyết định đưa bé đến khám tại Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai. Qua thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán bé bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt và cần theo dõi thêm để phân biệt với các tình trạng như rối loạn phổ tự kỷ, chậm phát triển tâm thần hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý. Hiện bé đang được trị liệu ngôn ngữ và can thiệp tâm lý, kết hợp hướng dẫn gia đình chăm sóc và quản lý hành vi của bé.

Đồ họa: N. Huệ

Những hậu quả khi không can thiệp sớm

TS.BS. Vũ Sơn Tùng, Trưởng phòng Sức khỏe Tâm thần trẻ em và vị thành niên, Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Hơn 60% trẻ chậm ngôn ngữ không theo kịp bạn cùng lứa, dẫn đến:

Khó khăn trong học tập (khả năng đọc, viết, toán kém hơn gấp 4-6 lần);

Tự ti, cô lập xã hội, hạn chế kỹ năng giao tiếp;

Ảnh hưởng kéo dài đến tuổi trưởng thành.

TS.BS Vũ Sơn Tùng nhấn mạnh: “Can thiệp trước 3 tuổi giúp trẻ cải thiện 25% khả năng học tập, giảm chi phí và tăng cơ hội hòa nhập”. Vì vậy, các bậc cha mẹ, ông bà cần:

Hạn chế thời gian trẻ dùng thiết bị điện tử.

Tăng tương tác trực tiếp, dạy trẻ qua trò chơi, đọc sách.

Đưa trẻ đi khám ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường.

BS. Tùng khuyến cáo, tất cả trẻ em bị nghi ngờ chậm nói và chậm phát triển ngôn ngữ nên được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần, bác sĩ trị liệu ngôn ngữ, bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng hoặc chương trình can thiệp sớm tại địa phương để đánh giá chính thức. Liệu pháp ngôn ngữ có hiệu quả đối với các rối loạn ngôn ngữ biểu đạt. Đối với trẻ em đang được điều trị bằng liệu pháp ngôn ngữ, liệu pháp do cha mẹ thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ lâm sàng cũng mang lại hiệu quả tích cực.

Trường hợp lâm sàng của bé trai 4 tuổi là lời cảnh tỉnh cho các gia đình, đặc biệt là các gia đình công nhân về tác hại của việc lạm dụng thiết bị điện tử và tầm quan trọng của việc can thiệp sớm. Đừng để guồng quay công việc cuốn đi cơ hội phát triển toàn diện của con. Chủ động theo dõi và hỗ trợ kịp thời không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mà còn mở ra cánh cửa tương lai tươi sáng hơn. Hãy nhớ rằng, dù bận rộn đến đâu, tình yêu thương và sự quan tâm của cha mẹ vẫn là món quà vô giá nhất dành cho con.

Đồ họa: N. Huệ

Nguồn video: VOV

Cha mẹ cần trang bị "lá chắn" bảo vệ con khỏi xâm hại tình dục Theo Thống kê của Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, cứ 4 bé gái thì có một bé bị xâm hại tình ...

Quyết liệt bảo vệ, ngăn chặn tai nạn thương tích để trẻ em phát triển toàn diện Theo thống kê gần đây của Cục Quản lý môi trường (Bộ Y tế) mỗi năm nước ta ghi nhận khoảng 370.000 ca tai nạn ...

Ghi nhận nhiều trẻ mắc sởi biến chứng nặng, bác sĩ khuyến cáo quan trọng Thông tin từ Bệnh viện Trung ương Huế (TP. Huế), từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã ghi nhận 131 ca bệnh cho ...