Mới chỉ có hơn 86.000 người Việt đăng ký hiến mô tạng sau khi chết

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan thăm hỏi sức khỏe bệnh nhân được ghép tạng. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trong hai năm 2022 và 2023, mỗi năm Việt Nam đã ghép tạng hơn 1.000 ca và trở thành nước có số lượng ghép tạng/năm cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, con số này còn rất nhỏ so với nhu cầu thực tế.

Tỷ lệ số người hiến mô tạng sau khi chết rất nhỏ, chỉ chiếm 0,086%

Theo Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, hiện nay mới chỉ có hơn 86.000 người đã đăng ký hiến mô tạng sau khi chết, chiếm 0,086%.

Tỉ lệ đăng ký hiến mô tạng sau khi chết tại Việt Nam rất thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Trong hơn 30 năm qua, lĩnh vực ghép tạng đã đạt được sự tiến bộ vượt bậc. Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến công tác y tế, đặc biệt là những lĩnh vực mới, sử dụng công nghệ hiện đại như hiến và ghép tạng.

Trong đó, một số quyết sách quan trọng gồm: Bộ Y tế đã ban hành quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Ghép thận Quốc gia (ngày 2/2/1991); Quốc hội ban hành Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác (ngày 29/11/2006); Chính phủ ban hành Nghị định số 56/2008/NĐ-CP về tổ chức, hoạt động của ngân hàng mô và Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người (ngày 29/4/2008).

Ngày 10/11/2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2002/QĐ-TTg về việc thành lập Trung tâm Điều phối quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người trực thuộc Bộ Y tế. Mới đây nhất, ngày 27/2/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 201/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch ngành y tế; trong đó nêu rõ "hình thành một số trung tâm ghép tạng tại một số địa phương".

Hơn 94% tạng ghép là từ nguồn hiến sống

Ở Việt Nam hiện nay, hơn 94% tạng ghép là từ nguồn hiến sống, tiềm ẩn nhiều nguy cơ có hại đối với sức khỏe người hiến. Trong khi ở các nước phát triển, tỉ lệ hiến tạng từ nguồn hiến sống chỉ từ 10-50%; tỉ lệ này ở một số nước có nền văn hóa tương đồng như Việt Nam như Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc là từ 20-60%, thấp hơn nhiều so với nước ta. Người chết não đăng ký hiến tạng còn rất thấp.

Việc huy động nguồn lực và các cơ chế, chính sách liên quan đến ghép tạng còn những hạn chế, bất cập. Đội ngũ chuyên gia, y bác sĩ, nhân viên y tế trong lĩnh vực ghép tạng chưa nhiều; điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị chưa thực sự đầy đủ, đáp ứng yêu cầu. Công tác thông tin, tuyên truyền về hiến tạng, ghép tạng chưa được sâu rộng, đầy đủ trong các cơ sở y tế, các tầng lớp nhân dân và toàn xã hội.

Hiện thời, mọi hành vi thương mại hóa và mua, bán mô, bộ phận cơ thể người; mua hoặc bán xác đều bị nghiêm cấm. Việc hiến tạng là hoàn toàn tự nguyện, mang tính nhân đạo và không nhằm mục đích thương mại. Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia cần điều phối tạng đúng luật pháp, minh bạch và công bằng, bác ái theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Các cơ quan chức năng, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan cần quán triệt, thực hiện đúng quy định về ghép tạng, hiến tạng; không để xảy ra tình trạng lợi dụng, trục lợi và làm sai quy định.

Một người chết não hiến tạng có thể cứu sống được 8-10 người khác

Ngày 19/5, lễ phát động phong trào "Đăng ký hiến tặng mô, tạng cứu người – Cho đi là còn mãi" đã diễn ra tại Bệnh viện Việt Đức, Hà Nội.

Video Thủ tướng Chính phủ tại lễ phát động. Nguồn: Chinhphu.vn

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết trong những năm qua, chúng ta đã có những tiến bộ để tăng nguồn hiến mô tạng từ người chết não. Tỉ lệ người chết não hiến mô tạng năm 2023 tăng 15% so với năm 2022. Trong 4 tháng đầu năm 2024, số người chết não hiến mô tạng tăng gấp đôi so với năm 2023.

"Chúng ta đã làm chủ được chuyên môn, kỹ thuật, công nghệ và tổ chức điều phối thực hiện ghép tạng; tuy nhiên nếu không đủ nguồn mô, tạng của người hiến thì hàng chục nghìn người bệnh vẫn sẽ phải tiếp tục chờ đợi và hàng ngày, hàng giờ giành giật sự sống với bệnh tật hiểm nghèo. Một người chết não hiến tạng có thể cứu sống được 8-10 người khác, giúp giảm gánh nặng bệnh tật cho người bệnh, gia đình người bệnh và xã hội", bà Đào Hồng Lan nói.

Từ ca ghép tạng thành công đầu tiên cách đây 30 năm, Việt Nam ngày nay đã làm chủ được kỹ thuật ghép các loại tạng, liên tiếp thực hiện nhiều ca ghép đa tạng thời gian qua. Thành công này đang tăng dần qua hằng năm.

Tính từ ca ghép thận đầu tiên năm 1992 đến nay, cả nước ghi nhận có 8.607 ca ghép tạng được thực hiện; trong đó ghép thận 7.914 ca, ghép gan 593 ca, ghép tim 82 ca, ghép phổi 10 ca, ghép tụy 1 ca, còn lại 8 ca là ghép ruột, ghép đa tạng khác.

Nếu như trước đây, chỉ có 5 bệnh viện Trung ương (Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Quân Y 103, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Chợ Rẫy) thực hiện được kỹ thuật ghép tạng, thì đến nay Bộ Y tế đã cấp phép cho 26 bệnh viện thực hiện kỹ thuật này.

Trong tháng 4 vừa qua, gần 120 y bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên của các bệnh viện, với tinh thần hết sức khẩn trương, sự tập trung cao độ và phối hợp nhịp nhàng đã kịp thời lấy, vận chuyển và ghép tạng thành công cho 7 người bệnh tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Bệnh viện Trung ương Huế.