Từ món ăn ưa chuộng đến nỗi lo ngộ độc

Bình quân mỗi tuần, anh Lê Anh Tuấn (28 tuổi, công nhân ở khu công nghiệp Tân Tạo, TP. HCM) ăn bánh mì lề đường từ 3-4 lần vào mỗi bữa sáng.

Với giá thành rẻ (thậm chí có nơi chỉ bán 10.000đ/ổ), dễ mua và cũng rất dễ ăn, bánh mì đã trở thành món ăn sáng thường xuyên của đại đa số những người lao động thu nhập thấp như anh Tuấn.

Anh chia sẻ: “Nhân bánh mì rất đa dạng, bữa nay ăn bánh mì ốp la (trứng) thì hôm sau đổi qua ăn với pa tê chả lụa, hoặc thịt, chả… cho đỡ ngán”.

Nhưng khi được hỏi về yếu tố an toàn bên trong ổ bánh mì anh chỉ lắc đầu: “Thấy chỗ nào người ta mua đông, có tiếng, nhiều người biết thì mình ghé đó mua. Nếu ăn ngon, hợp khẩu vị thì mua tiếp, còn thực phẩm có đảm bảo an toàn hay không thì không thể biết được. Chẳng lẽ đi mua ổ bánh mì 15.000đ lại kêu chủ tiệm cho coi giấy kiểm định an toàn thực phẩm?”.

Nhiều người dân sau khi ăn bánh mì tại tiệm C.B tại thành phố Vũng Tàu phải nhập viện điều trị tại Bệnh viện Vũng Tàu. Ảnh: TTXVN phát

Từ khi du nhập vào Việt Nam, bánh mì đã trải qua một quá trình phát triển và “biến tấu” rất đặc sắc. Nó không chỉ mang lại món ăn giá rẻ cho lớp bình dân, tạo sinh kế cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể; mà còn làm giàu thêm bản sắc ẩm thực người Việt…

Thậm chí, bánh mì thịt của Việt Nam xếp vị trí số 1 trong danh sách 100 món ăn cùng bánh mì ngon nhất thế giới. Xếp hạng do độc giả của TasteAtlas, trang thông tin được xem là 'bản đồ ẩm thực thế giới' bình chọn.

Tuy nhiên thời gian qua, trên cả nước đã ghi nhận nhiều vụ ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng liên quan đến bánh mì đã đặt ra nhiều nỗi lo về công tác đảm bảo ATVSTP đối vơi loại thực phẩm này.

Gần đây nhất là vụ ngộ độc bánh mì ở TP Vũng Tàu xảy ra hồi tháng 11/2024 với 379 ca nhập viện, trong đó có 6 ca nặng và 1 ca tử vong.

Trước đó, vụ ngộ độc bánh mì tại Đồng Nai (xảy ra vào tháng 5/2024) khiến gần 600 trường hợp phải nhập viện. Trong đó, bé trai 5 tuổi tử vong sau 1 tháng cấp cứu, hồi sức tích cực tại Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai và Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP. HCM).

Sau khi mua nguyên liệu từ chợ, các cơ sở nhỏ lẻ, nhân viên tiệm bánh mì Băng chế biến theo công thức riêng, bán hơn 1.000 ổ mỗi ngày.

Chủ tiệm bánh mì cho biết: Đã mua nguyên vật liệu từ chợ và các cửa hàng người quen nên không có hóa đơn. Trong đó pate tự làm (gan heo, thịt mỡ), dưa muối chua tự làm (cà rốt, củ cải trắng), nước sốt tự làm (gồm nước hầm thịt heo, hạt nêm, bột ngọt, nước tương). Các nguyên liệu khác như chả lụa, thịt nguội, thịt heo... được tiệm mua từ nơi khác, không chế biến lại.

Kết quả kiểm nghiệm mẫu thực phẩm của cơ quan chức năng đối với: pate, thịt lợn đã qua chế biến, chả lụa, dưa muối chua lấy tại cơ sở bánh mì đã phát hiện khuẩn Salmonella. Sở Y tế Đồng Nai kết luận, nguyên nhân gây ra vụ ngộ độc trên có liên quan đến vi khuẩn Salmonella.

Thủ phạm ở đâu?

Ngày nay, bánh mì thịt (tên gọi phân biệt với bánh mì không) có nhân bên trong rất đa dạng. Nhân một ổ bánh mì thường là các loại thịt heo được chế biến theo nhiều cách khác nhau, rồi pate, chả lụa, chả chiên, trứng, dăm bông, xúc xích, lạp xưởng, thịt… được cho vào bên trong ổ bánh mì cùng các loại rau thơm như ngò, hành lá, ớt, dưa chua...

Theo các chuyên gia, các vụ ngộ độc liên quan đến bánh mì hầu hết xuất phát từ những nguyên liệu đi kèm như: pate, thịt nguội, các loại nước sốt, rau sống… Các trường hợp ngộ độc do vi khuẩn thường chiếm tỷ lệ cao do thực phẩm nhiễm các vi khuẩn như: Salmonella, E.coli, Escherichiacoli, Listeria, Campylobacter, Bacillus cereus, Vibrio, Clostridium botulinum…

Bánh mì kẹp thịt là món ăn bình dân, hấp dẫn ở Việt Nam. Ảnh: P.V

PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh (nguyên cán bộ Viện Khoa học công nghệ và Thực phẩm – ĐH Bách Khoa Hà Nội) cho rằng, bánh mì không phải thủ phạm chính gây ngộ độc. Bánh mì làm từ bột mì, sau đó được nướng chín. Chúng chỉ gây ngộ độc khi để quá lâu, thường do nấm mốc. Bánh mì bị mốc dễ phát hiện nên cũng ít khi được sử dụng.

Những vụ ngộ độc bánh mì trong thời gian qua là do pate, xúc xích, dưa chuột, tương ớt, rau sống... trong bánh mì bị nhiễm khuẩn.

“Các cơ sở sản xuất thường làm pate nguyên khối, nghĩa là xay gan ra, cho thêm mỡ lợn rồi hấp chín – đây là quá trình thanh trùng, nhưng nếu thanh trùng không hết thì vi khuẩn chỉ chết khoảng 90%, sau khi để ra ngoài thì vi khuẩn lại có cơ hội phát triển. Ngoài ra, gan rất dễ thiu vì chứa nhiều hàm lượng dinh dưỡng cao”, ông phân tích.

Chế biến và bảo quản sai cách: tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm

Các chuyên gia cho rằng, có 3 nguyên nhân chính dẫn đến các vụ ngộ độc thực phẩm. Đó là thực phẩm nhiễm vi sinh vật (vi khuẩn, virus) hoặc độc tố của vi sinh vật (độc tố vi khuẩn); thực phẩm bị nhiễm hóa chất và bản thân thực phẩm có độc (như nấm độc, cá nóc…).

Ngoài ra, nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm còn do khâu bảo quản và chế biến thực phẩm như: Chế biến thức ăn qua nhiều khâu thủ công, nấu thức ăn giàu đạm không chín kỹ, để nhiễm bẩn giữa các thực phẩm với nhau.

Ngộ độc thực phẩm thường xảy ra sau khi người bệnh ăn phải các món ăn độc hại, không đảm bảo, không được chế biến kỹ.

BS CKII Hoàng Minh Dũng, Khoa Cấp cứu Hồi sức, Bệnh viện đa khoa Sài Gòn, cho biết: Khi cơ thể chúng ta không thể đào thải được, thì những vi sinh vật hay những chất đó sẽ xâm nhập vào các cơ quan nội tạng và gây tổn thương. Hệ quả xấu nhất là tình trạng rối loạn nước, mất nước trầm trọng, nhiễm trùng huyết, suy đa tạng; nguy hiểm hơn nữa là bệnh nhân có thể tử vong.

Điều đáng lo nhất hiện nay là không phải cơ sở kinh doanh bánh mì nào cũng bảo đảm nguồn nguyên liệu an toàn, chế biến và bảo quản đúng cách, trong khi bánh mì cũng như mọi món ăn khác nếu chế biến và bảo quản sai cách thì đều tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm.

Cơ quan chức năng khuyến cáo người chế biến và các cơ sở sản xuất thực phẩm cần đảm bảo nguyên tắc an toàn từ khâu chọn nguyên liệu, điều kiện chế biến, quy trình chế biến và bảo quản để phòng nguy cơ nhiễm các loại vi khuẩn gây ngộ độc.

Đối với người tiêu dùng, khi mua bánh mì hay các thực phẩm chế biến sẵn khác, cần lựa chọn sản phẩm được sản xuất tại cơ sở uy tín, được kiểm tra chứng nhận, giám sát về an toàn thực phẩm.

Phát hiện hàng tấn giò, chả chứa hàn the: Chất cấm có thể làm chậm phát triển thần kinh, gây ngộ độc cấp Hàn the là chất cực độc không được phép dùng trong thực phẩm. Hàn the khi được hấp thu vào cơ thể có thể gây ...

Nguy cơ ngộ độc thực phẩm ngày Tết từ chất bảo quản Tuy được phép sử dụng, chất bảo quản thực phẩm vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây hại nếu dùng quá liều. Ngộ độc, viêm nhiễm, ...

Mệt mỏi, buồn nôn, chóng mặt và đau bụng... cẩn thận ngộ độc hàn the! Mệt mỏi, buồn nôn, chóng mặt, đau bụng – những triệu chứng tưởng chừng như thông thường lại có thể là dấu hiệu của ngộ ...