Tiêm vắc xin sởi cho trẻ tại điểm Trường Tiểu Học Pác Rà, xã Lý Bôn, huyện Bảo Lâm. Ảnh: CDC Cao Bằng

Cái chết đau lòng và những con số báo động

Ngày 18/3/2025, thông tin từ Sở Y tế Cao Bằng xác nhận trường hợp tử vong nghi do sởi tại xóm Bản Oóng (xã Sơn Lập, huyện Bảo Lạc). Bé trai nhập viện trong tình trạng suy hô hấp, sốt cao, mất nước nặng, da xanh nhợt, môi khô tím tái, mắt trũng sâu và không đáp ứng khi gọi hỏi. Dù được các bác sĩ tận tình cứu chữa, em đã không qua khỏi. Đáng chú ý, theo điều tra dịch tễ, bé đã phát bệnh từ ngày 7/3 nhưng phải ba ngày sau mới được đưa đến bệnh viện. Sự chậm trễ này, theo các bác sĩ, là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bệnh trở nặng và gây ra hậu quả đau lòng.

Trường hợp bé trai ở Bản Oóng chỉ là một trong số hàng chục ca bệnh sởi được ghi nhận tại huyện Bảo Lạc từ đầu năm đến nay. Theo thống kê của Trung tâm Y tế huyện, đã có 59 bệnh nhân sởi được tiếp nhận. Điều đáng lo ngại là nhiều trường hợp tự điều trị tại nhà trong 3-5 ngày, đến khi nhập viện thì bệnh đã chuyển biến nặng, với các triệu chứng như sốt cao, tiêu chảy, viêm phổi.

"Đây là trường hợp đầu tiên tử vong nghi do sởi trên địa bàn tỉnh kể từ đầu năm đến nay," đại diện Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Cao Bằng cho biết. Dù chưa có kết quả xét nghiệm khẳng định, CDC tỉnh nhận định nhiều khả năng bé trai tử vong do sởi vì em sống trong vùng đang có dịch và địa phương đã ghi nhận nhiều trường hợp dương tính với sởi.

Trung tâm Y tế huyện bảo Lạc phun khử khuẩn tại điểm Trường Mầm non Bản Oóng, xã Sơn Lập, huyện Bảo Lạc. Ảnh: CDC Cao Bằng

Sởi bùng phát trên cả nước: Thực trạng đáng lo ngại

Không chỉ riêng Cao Bằng, tình hình dịch sởi đang diễn biến phức tạp trên phạm vi cả nước. Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng chống bệnh sởi tổ chức ngày 15/3/2025, ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, cho biết: chỉ trong ba tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận khoảng 40.000 ca nghi mắc sởi, trong đó hơn 3.000 ca nghi ngờ mắc sởi đã được xác nhận dương tính. Con số này tương đương với tổng số ca mắc của cả năm 2024. Đáng lo ngại, 5 trường hợp tử vong được ghi nhận tại TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Quảng Nam và Bình Phước.

Phân tích thống kê cho thấy nhóm trẻ từ 9 tháng đến dưới 15 tuổi chiếm tỷ lệ mắc sởi cao nhất, lên tới 73%. Đáng chú ý, trẻ dưới 6 tháng tuổi (5%) và từ 6 tháng đến dưới 9 tháng tuổi (10%), nhóm chưa đến tuổi tiêm chủng, cũng chiếm một tỷ lệ không nhỏ.

Bộ Y tế báo động dịch

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cảnh báo rằng, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ năm 2024, số ca mắc sởi tăng nhanh trên toàn cầu, với nguy cơ bùng phát dịch ở nhiều quốc gia do tỷ lệ tiêm chủng thấp, chỉ đạt mức 80% hoặc thấp hơn.

Tại Việt Nam, tỷ lệ tiêm phòng sởi chưa đạt yêu cầu, tình hình càng nghiêm trọng hơn khi đất nước đang bước vào chu kỳ bùng phát dịch 5 năm một lần. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu cũng làm diễn biến dịch trở nên phức tạp và khó dự đoán.

Trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, Bộ Y tế đã triển khai nhiều biện pháp cấp bách để phòng chống sởi. Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường tiêm chủng.

Vắc xin sởi được đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam từ năm 1985. Sau 40 năm tổ chức tiêm vắc xin sởi cho trẻ em, tỷ lệ mắc sởi đã giảm rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn những đợt bùng phát dịch theo chu kỳ.

Bà Silvia Danailov, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam: "Thay mặt UNICEF, tôi xin chúc mừng Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là Bộ Y tế, vì những hành động nhanh chóng, quyết liệt trong ứng phó với đợt bùng phát sởi. Việc triển khai chiến dịch tiêm chủng trên toàn quốc là bước đi quan trọng để tiến tới loại trừ bệnh sởi. Lời kêu gọi của Bộ trưởng Đào Hồng Lan về việc ưu tiên nguồn lực, huy động cộng đồng nhằm đảm bảo mọi trẻ em được tiêm chủng đầy đủ có ý nghĩa rất lớn. Chúng ta có thể cùng chung tay bảo vệ sức khỏe cho trẻ em và cộng đồng trên khắp Việt Nam".

Theo chỉ đạo của Bộ Y tế, chiến dịch tiêm vắc xin sởi cho trẻ từ 1-10 tuổi đã được triển khai từ tháng 9/2024 tại 31 tỉnh, thành phố. Đến nay, 28/31 tỉnh, thành phố đã kết thúc chiến dịch tiêm vắc xin phòng, chống dịch sởi giai đoạn 1 và còn 3 địa phương đang tiếp tục triển khai tiêm bù, tiêm vét.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đã phê duyệt Kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống dịch sởi năm 2025, trong đó bổ sung nhóm đối tượng từ 6- 9 tháng tuổi tại 24 tỉnh, thành phố và bổ sung 17 tỉnh, thành phố triển khai tiêm cho đối tượng từ 1-10 tuổi.

Ngày 15/3/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện số 23/CĐ-TTg về việc đẩy nhanh tiêm chủng vắc xin phòng, chống bệnh sởi, trong đó chỉ đạo Bộ Y tế bảo đảm đủ vắc xin phòng bệnh sởi, cấp phát kịp thời cho các địa phương để triển khai có hiệu quả Chương trình tiêm chủng mở rộng.

"WHO hoan nghênh Công điện của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống dịch sởi, sự chỉ đạo mạnh mẽ của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long, cũng như những nỗ lực trong công tác chỉ đạo và điều phối phòng chống dịch của Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan", TS. Angela Pratt, Trưởng Đại diện, Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam.

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây qua đường hô hấp. Với khả năng lây lan nhanh chóng, 90% người chưa có miễn dịch sẽ mắc bệnh nếu tiếp xúc gần người nhiễm. Trung bình, mỗi bệnh nhân có thể lây nhiễm cho 12-18 người khác. Miễn dịch cộng đồng chỉ đạt hiệu quả ngăn ngừa dịch khi tỷ lệ tiêm chủng tối thiểu đạt 95%.

Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, ngày 17/3/2025, Công ty Cổ phần vắc xin Việt Nam (VNVC) đã trao tặng 500.000 liều vắc xin phòng bệnh Sởi cho Bộ Y tế. Đây là sự hỗ trợ kịp thời và quý báu, góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống bệnh Sởi trên phạm vi cả nước.

Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá cao những biện pháp nhanh chóng và quyết liệt mà Bộ Y tế Việt Nam đã triển khai để ứng phó với đợt bùng phát bệnh sởi hiện nay. Hai tổ chức này cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong công tác kiểm soát đợt bùng phát bệnh sởi hiện tại và ngăn chặn sự lây lan của bệnh. Điều này bao gồm việc xây dựng chiến lược loại trừ bệnh sởi; kế hoạch cụ thể để tiếp cận những người chưa được tiêm chủng; triển khai các hoạt động truyền thông cho chiến dịch tiêm chủng sởi; và củng cố các hệ thống cung cấp, mua sắm và phân phối vắc xin, bao gồm cả hệ thống dây chuyền lạnh.

Cảnh báo: Bệnh sởi có nguy cơ bùng phát thành dịch Tính từ đầu năm đến nay, Việt Nam đã ghi nhận hơn 2.000 ca mắc sởi, trong đó tại TP. HCM ghi nhận hơn 500 ...

Bệnh sởi gia tăng ở người lớn, vì sao có thể lây lan nhanh ở khu công nhân? Tuần qua, số ca mắc bệnh sởi ở người lớn có xu hướng gia tăng trên phạm vi nhiều tỉnh, thành phố, đặc biệt ở ...

Ghi nhận nhiều trẻ mắc sởi biến chứng nặng, bác sĩ khuyến cáo quan trọng Thông tin từ Bệnh viện Trung ương Huế (TP. Huế), từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã ghi nhận 131 ca bệnh cho ...