Vai trò của vitamin đối với sức khỏe

Vitamin là những hợp chất hữu cơ mà cơ thể không thể tự tổng hợp được, phần lớn phải lấy từ ngoài vào qua các loại thực phẩm sử dụng hằng ngày. Dù tồn tại trong cơ thể với một lượng nhỏ (vài microgam) nhưng vitamin đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống cũng như các hoạt động sống của cơ thể.

Theo TS.BS Trương Hồng Sơn, vitamin là một trong những thành phần thiết yếu cấu tạo nên tế bào, cần thiết cho sự phát triển và duy trì sự sống của các tế bào. Vitamin tham gia vào quá trình chuyển hóa các chất; tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể và tham gia điều hòa hoạt động của tim với hệ thần kinh.

“Vitamin trong cơ thể như một chất xúc tác giúp đồng hóa và biến đổi thức ăn, tạo năng lượng cung cấp cho các hoạt động của cơ thể. Vitamin có khả năng bảo vệ tế bào khỏi các tấn công của các tác nhân nhiễm trùng nhờ đặc tính chống lại quá trình oxy hóa, khử độc và sửa chữa các cấu trúc bị tổn thương. Đồng thời, vitamin tham gia hỗ trợ điều trị các bệnh lý của cơ thể, làm cường sức khỏe cho cơ thể”, BS.TS Trương Hồng Sơn cho biết.

BS.TS Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam. Ảnh: NVCC. Vitamin được chia thành 2 nhóm chính: Vitamin tan trong nước gồm các vitamin nhóm B và C; vitamin tan trong chất béo gồm các vitamin nhóm A, D, E, K. Hiện nay các nhà khoa học đã nghiên cứu có trên 30 loại vitamin, mỗi loại sẽ có vai trò khác nhau đối với sức khoẻ.

Lạm dụng vitamin có thể gây tác hại gì?

BS.TS Trương Hồng Sơn cho biết, với nhóm vitamin tan trong nước, nếu dùng liều cao thì có thể thải ra ngoài tương đối dễ dàng, bài tiết ra khỏi cơ thể theo đường nước tiểu.

Còn nhóm vitamin tan trong chất béo thì không thể đào thải qua thận mà lượng thừa đều được dự trữ trong mô mỡ của gan, nếu dùng quá liều sẽ tích tụ trong cơ thể và gây hại đến sức khỏe. Ví dụ như:

Thừa vitamin A có thể gây đau đầu buồn nôn, mệt mỏi, rối loạn nội tiết. Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu dùng vitamin A liều cao kéo dài có thể gây dị dạng thai nhi (hở hàm ếch, dị dạng tim mạch, cơ, xương, hệ thần kinh trung ương,...). Theo các nghiên cứu tại Mỹ, việc dùng quá nhiều vitamin A làm tăng nguy cơ yếu xương, tổn thương hệ thần kinh và chức năng gan, gây ngứa da, khô tóc, chán ăn.

Liều cao vitamin C có thể gây tiêu chảy hoặc đau dạ dày. Cũng có những lo ngại rằng việc bổ sung vitamin C liều cao có thể gây trở ngại cho thuốc làm loãng máu hoặc thuốc giảm cholesterol.

Liều cao vitamin D có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như rối loạn chức năng dạ dày, tổn thương thận và viêm tụy, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến sự hấp thụ vitamin D bao gồm steroid, thuốc giảm cholesterol cholestyramide, và thuốc chống động kinh phenobarbital và phenytoin.

Uống Vitamin E liều cao làm cạn kiệt dự trữ Vitamin A.

Thừa Vitamin B6 có thể dẫn tới viêm đa dây thần kinh, giảm trí nhớ, giảm tiết prolactin.

Uống sắt kéo dài gây ra thừa sắt dẫn đến gan nhiễm sắt, tim nhiễm sắt dẫn đến suy tim.

Bổ sung quá nhiều kẽm có thể khiến cơ thể bị dư thừa kẽm dẫn đến biếng ăn, hạn chế hấp thu sắt, nôn, rối loạn tiêu hoá.

Thừa can-xi gây ức chế hấp thu các chất khác như sắt và kẽm, cũng như tăng nguy cơ sỏi thận.

Vitamin thiên nhiên phân bố rất nhiều trong các loại rau quả và thực phẩm. Ảnh minh họa.

Một số lưu ý khi sử dụng vitamin

Vitamin thiên nhiên phân bố rất nhiều trong các loại rau quả và thực phẩm, vì vậy, cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để đảm bảo cung cấp đủ vitamin cho cơ thể.

Để tránh hậu quả khôn lường do lạm dụng vitamin, cần thực hiện nguyên tắc chỉ bổ sung vitamin khi thực sự cần thiết, không được coi vitamin như là "thuốc bổ" phải dùng liên tục.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thiếu vitamin, vì thế việc bổ sung vitamin phải căn cứ vào nguyên nhân gây thiếu để có liều lượng hợp lý. Hơn nữa, khi có vấn đề về sức khỏe, cần đi khám bác sĩ để được tư vấn và chỉ dẫn cần thiết. Bác sĩ sẽ xác định cơ thể thiếu những loại vitamin nào và hướng dẫn bổ sung phù hợp. Do đó, việc xác định đúng loại vitamin cơ thể thiếu để bổ sung, thay vì ăn uống tràn lan nhiều loại vitamin, là rất quan trọng.

BS.TS Trương Hồng Sơn lưu ý, không chỉ người lớn mà cả trẻ em đều cần phải hết sức thận trọng khi dùng vitamin bổ sung. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ không khuyến khích sử dụng vitamin tổng hợp với trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên khỏe mạnh và đã ăn một chế độ ăn đa dạng thực phẩm.

Theo một báo cáo năm 2012, những trẻ em sử dụng viên vitamin tổng hợp có nguy cơ thừa sắt, kẽm, đồng, selen, acid folic, vitamin A và vitamin C cao hơn so với những trẻ không sử dụng.

Cả Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ và Bộ Nông nghiệp thực phẩm Hoa Kỳ đều đưa ra khuyến cáo trẻ em trên 1 tuổi với một chế độ ăn lành mạnh không nên sử dụng thêm thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất.

Thông thường, những trẻ có một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh thì không cần dùng thực phẩm bổ sung vitamin. Tuy nhiên, nhiều trẻ sơ sinh có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt, từ đó cần một số chất bổ sung nhất định, chẳng hạn như vitamin D cho trẻ bú mẹ.

Có nên uống vitamin tổng hợp hàng ngày để tốt cho sức khỏe Vitamin tổng hợp là một trong những chất bổ sung có chứa nhiều vitamin và khoáng chất thường được dùng phổ biến trong nhiều năm ...

Phát hiện bệnh nghề nghiệp, quản lý, chăm sóc sức khỏe người lao động thế nào? Việc quản lý, chăm sóc sức khỏe, phòng chống bệnh nghề nghiệp (BNN) cho người lao động (NLĐ) phải được thực hiện từ thời điểm ...

Một số vấn đề về quản lý vệ sinh lao động và chăm sóc sức khỏe người lao động Công tác quản lý vệ sinh lao động và chăm sóc sức khỏe người lao động đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn gặp nhiều ...